Con đường huyết mạch

Hơn 20 năm trước- cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt đã chỉ đạo quyết liệt về con đường “Hồ Chí Minh công nghiệp hoá” này. Chỉ có những ai đã từng đi trên con đường này 25- 30 năm trước và bây giờ lại đi qua, mới thấy hết sự đổi thay hai bên đường. 

Còn nhớ năm 1985, tôi có chuyến công tác lên Quy Đạt,Tuyên Hóa, Quảng Bình. Phải gửi xe đạp lên tàu hỏa đi từ Vinh vào ga Đồng Lê sau đó từ ga Đồng Lê đi nhờ xe vận tải của Lâm nghiệp lên Quy Đạt mất gần một ngày! Còn bây giờ rất đơn giản, nhờ có đường Hồ Chí Minh mà Quy Đạt đã trở thành một thị trấn sầm uất. Không riêng Quy Đạt mà suốt đường Hồ Chí Minh từ Quảng Bình ra Hà Tĩnh, mọi thứ đều đã đổi thay kinh ngạc.

Nghia trang Liệt sĩ TNXP Tân Ấp

Sau một ngày tìm hiểu nhân vật và sự kiện ở nghĩa trang liệt sĩ thanh niên xung phong thôn Tân Ấp, xã Hương Hoá, huyện Tuyên Hoá, tỉnh Quảng Bình, tôi cùng anh Nguyễn Bá Thơm, Trưởng ban liên lạc cựu Thanh niên xung phong Ban Xây dựng 67 cùng nghỉ “Hommestay” tại nhà của vị chủ tịch cựu Thanh niên xung phong xã Hương Hoá.

Phải nói rằng phong cảnh nơi đây là phong cảnh thần tiên với bốn bề núi bon trùng điệp. Nhà của người cựu thanh niên xung phong này cách ga Tân Ấp khoảng 200m, phía trước là đường sắt Bắc Nam song song với đường Hồ Chí Minh. Khí hậu ở đây rất trong lành bởi những ngọn núi hùng vĩ và rùng cây quanh năm xanh tốt.

Nhờ đường Hồ Chí Minh mà việc lưu thông hàng hóa và giao lưu giữa các địa phương, vùng miền trên tuyến đường được kết nối thông suốt. Đời sống của mọi tầng lớp nhân dân được cải thiện rõ rệt. Ở miền xuôi có gì thì thượng nguồn có nấy. 

Gần 20 năm qua khi tuyến đường Hồ Chí Minh công nghiệp hóa (thời kỳ chiến tranh chống Mỹ còn gọi là đường 15- Đông Trường Sơn) được hoàn thành thông suốt và đưa vào sử dụng đã có hiệu quả cực kỳ rõ rệt trong phát triển kinh tế ở những địa phương có đường đi qua. Tuy nhiên, chúng ta cũng cần phải chuẩn bị ứng phó với hiệu ứng đô thị hóa và mặt trái của nó. Bởi lẽ, rác thải người dân xả ra vô tội vạ dọc tuyến đường, sông suối có nguy cơ làm ô nhiễm môi trường và không gian sinh thái của nơi thượng ngàn này.

Kèm theo đó là nạn “cạo trọc” các ngọn núi để trồng cây công nghiệp cũng như nạn khai thác đá vô tội vạ, đã làm biến dạng và có nguy cơ phá vỡ cảnh quan môi trường của cả khu vực này. Mong rằng, chính quyền địa phương các khu vực nói trên cần quan tâm gìn giữ, bảo tồn cảnh quan, danh thắng cũng như tài nguyên mà tạo hóa đã ban tặng cho chúng ta.

Huyền thoại 10 cô gái tại Ngã ba Đồng Lộc 

7h sáng ngày 9/7/2018, tạm biệt gia đình bác Đinh Tân Tiến, tôi đón chuyến xe Quy Đạt, Tuyên Hoá, Quảng Bình đi ngã ba Đồng Lộc. Đường sá ngày nay thuận tiện nên từ Tân Ấp đến Can Lộc, Hà Tĩnh thật là nhanh.

Toàn cảnh di tích lịch sử ngã ba Đồng Lộc 

Ngã ba Đồng Lộc là di tích lịch sử gắn liền với câu chuyện 10 nữ thanh niên xung phong trong chiến tranh Việt Nam bị bom của Không lực Mỹ sát hại. Ngã ba Đồng Lộc thuộc xã Đồng Lộc, huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh, nằm trên con đường mòn Hồ Chí Minh xuyên qua dãy Trường Sơn ở tỉnh Hà Tĩnh, là giao điểm của quốc lộ 15A và tỉnh lộ 2 của Hà Tĩnh.

Đây là một trong những điểm giao thông quan trọng trong chiến tranh, cho nên quân đội Hoa Kỳ đã tập trung nhiều máy bay thả bom nhằm cắt đứt đường tiếp tế của người dân miền Bắc cho chiến trường miền Nam.

Nơi đây có một tiểu đội thanh niên xung phong có nhiệm vụ canh giữ giao điểm, phá bom và sửa đường thông xe khi bị bom phá. Tiểu đội 4, Đại đội 552 (được chốt chặn đoạn từ Cầu Tối trở vào Truông Kén khoảng 2 km, đặc biệt là 300 mét từ Cầu Tối đến Trường Thành) gồm 10 cô gái trẻ, tuổi từ 17 đến 24.

Tượng đài 10 cô gái Ngã Ba Đồng Lộc 

Trưa ngày 24/7/1968, như mọi ngày, 10 cô gái ra làm nhiệm vụ. 16h30', trận bom thứ 15 trong ngày dội xuống Đồng Lộc, một quả bom rơi xuống ngay sát miệng hầm, nơi 10 cô đang tránh bom. Tất cả đã hy sinh khi tuổi đời còn rất trẻ, hầu hết trong số họ chưa lấy chồng.

Rất đông du khách trong và ngoài nước đang du ngoạn và thắp hương cho các chị. Xe ô tô đủ loại biển số các tỉnh có khoảng 50- 60 chiếc đậu xung quanh các bãi xe gần tượng đài 10 cô gái thanh niên xung phong ngã ba Đồng Lộc.

Nhìn những đồi thông, đồi bạch đàn xanh tốt xung quanh, ít ai có thể hình dung 50 năm trước đây, nơi đây là một chiến địa với những hố bom dày đặc; một màu đỏ quạch đất đỏ và nham nhở, hoang tàn như vỏ trái đất thuở hồng hoang...

Nhìn khói hương nghi ngút và tấm lòng thành của từng đoàn người thành tâm dâng hương, dâng hoa viếng các chị. Có những em bé mới năm, sáu tuổi theo cha mẹ hành hương về nơi này, cũng lầm rầm khấn vái với vẻ mặt hồn nhiên của tuổi thơ- lòng ngập tràn những xúc động khôn tả. Có những cụ già râu tóc bạc phơ kính cẩn trước anh linh của con cháu mình- những cô gái anh hùng đã hoá bất tử trong lòng dân tộc!

Càng tự hào về truyền thống “uống nước nhớ nguồn” của dân tộc ta.

Đón đọc kỳ cuối: Về di tích lịch sử Truông Bồn

Bài và ảnh: Trần Thúc Hoàng