Mỗi năm gần 10.000 người mới bị phát hiện HIV

Theo Thứ trưởng Nguyễn Thanh Long, đại dịch HIV/AIDS vẫn đang tiếp tục là mối đe dọa trực tiếp đến tính mạng con người; ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế và trật tự xã hội và tương lai giống nòi. Năm 2017 là năm thứ 9 liên tiếp, dịch HIV/AIDS ở Việt Nam giảm cả 3 tiêu chí: Giảm số người nhiễm mới HIV được phát hiện, giảm số người chuyển sang giai đoạn AIDS và giảm số người tử vong do AIDS. Việt Nam đã triển khai các dịch vụ can thiệp về dự phòng, chăm sóc, hỗ trợ và điều trị cho người nhiễm HIV/AIDS. Việc áp dụng nhiều sáng kiến mới nhất trong phòng, chống HIV/AIDS cũng là điểm sáng được cộng đồng quốc tế đánh giá cao khi Việt Nam đã cứu được gần nửa triệu người khỏi bị HIV và cứu sống 150 nghìn người thoát chết vì bệnh AIDS.

Tuy nhiên chúng ta cũng đang phải đối mặt với nhiều thách thức khi tình hình lây nhiễm HIV vẫn diễn biến phức tạp. Mỗi năm nước ta vẫn có khoảng gần 10.000 trường hợp nhiễm mới HIV được phát hiện. HIV/AIDS vẫn là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây gánh nặng bệnh tật ở Việt Nam. Đường lây nhiễm HIV chủ yếu qua đường tình dục cũng đang cảnh báo việc kiểm soát dịch trở nên khó khăn hơn. “Thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững, trong đó có mục tiêu 90-90-90 vào năm 2020 và kết thúc dịch AIDS vào năm 2030, sẽ phụ thuộc rất lớn vào việc đảm bảo được quyền về sức khỏe cho mọi người dân. Chỉ có lấy người dân và quyền về sức khỏe làm trung tâm cho việc phát triển y tế trên phạm vi toàn cầu thì mọi người dân mới có thể được sử dụng dịch vụ y tế chất lượng tốt, và không còn ai bị bỏ lại phía sau”.

Việc tuân thủ khám và uống thuốc methadone cũng giảm đáng kể tình trạng nhiễm H. Ảnh L.H 

Tiềm ẩn những nguy cơ bùng phát

Đánh giá về tình hình dịch HIV/AIDS ở Việt Nam, ông Hoàng Đình Cảnh, Phó Cục trưởng Cục Phòng chống HIV/AIDS, Bộ Y tế cho biết, dưới sự chỉ đạo sát sao của Đảng, Nhà nước, chúng ta đã sớm hình thành hệ thống tổ chức phòng, chống HIV/AIDS từ Trung ương đến cơ sở trong cả nước và đạt được nhiều kết quả đáng khích lệ. Mặc dù dịch HIV/AIDS ở Việt Nam tiếp tục có xu hướng giảm nhưng vẫn chưa đảm bảo tính bền vững và vẫn tiềm ẩn những nguy cơ bùng phát nếu chúng ta không tiếp tục có những biện pháp can thiệp mạnh mẽ và hiệu quả. Đáng chú ý là có sự đan xen giữa các hành vi của nhóm người nghiện chích ma túy và nhóm phụ nữ bán dâm, nhóm nam có quan hệ tình dục với nam... trong khi mức độ bao phủ của các dịch vụ phòng, chống HIV/AIDS còn rất hạn chế. Bơm kim tiêm, bao cao su mới chỉ đáp ứng được khoảng 30% nhu cầu và nay tiếp tục cắt giảm. Điều trị Methadone mới chỉ đạt được 65,7% chỉ tiêu Chính phủ giao. Điều trị ARV mới đáp ứng được 58,1% số người nhiễm HIV được phát hiện. Dịch vụ ở miền núi, vùng sâu, vùng xa còn khó tiếp cận. Khó khăn lớn nữa là trong những năm gần đây, kinh phí từ ngân sách Nhà nước cấp cho các chương trình phòng, chống AIDS liên tục bị cắt giảm nên những tỉnh không có dự án quốc tế tài trợ thiếu hụt kinh phí trầm trọng cho việc triển khai các hoạt động phòng, chống HIV/AIDS.

“Dự kiến trong thời gian từ năm 2018, các tổ chức quốc tế sẽ cắt giảm việc tài trợ cho phòng, chống HIV/AIDS ở Việt Nam và chỉ hỗ trợ chúng ta về kỹ thuật. Do vậy, các hoạt động phòng chống HIV/AIDS, đặc biệt việc đảm bảo điều trị cho bệnh nhân (BN) AIDS sẽ ảnh hưởng rất lớn. Việc này đòi hỏi phải nhanh chóng chuyển BN sang hệ thống điều trị thanh toán qua bảo hiểm y tế (BHYT). Bên cạnh đó, tình trạng kỳ thị, phân biệt đối xử đối với người nhiễm HIV/AIDS vẫn còn là rào cản cho những người có nhu cầu tiếp cận với các dịch vụ dự phòng, điều trị và chăm sóc nhiễm HIV/AIDS, làm giảm tác dụng và hiệu quả của các dịch vụ này, bao gồm cả việc mua và sử dụng thẻ BHYT”, ông Cảnh nhấn mạnh.

Xé rào cản phân biệt, kỳ thị với người có H

Tại Khoa Truyền nhiễm, Bệnh viện Bạch Mai, số BN có H đăng ký điều trị cho đến nay đã lên tới 2.000 người (trong đó 60% đến từ các tỉnh thành phía Bắc, còn lại ở Hà Nội). Phần lớn họ chọn nơi đây để đăng ký điều trị bởi họ né tránh sự kỳ thị của người dân địa phương, sẵn sàng đi đến một nơi xa vừa không ảnh hưởng đến công việc làm ăn ở địa phương vừa được hưởng những quyền lợi về việc chăm sóc y tế cao từ tuyến TƯ. Việc tuân thủ điều trị ARV tốt, giúp BN kéo dài tuổi thọ, một số người có việc làm ổn định, lấy vợ lấy chồng sinh con đẻ cái như những người bình thường khác… Tuy nhiên, từ khi biết thông tin việc khám chữa bệnh và điều trị ARV cho người có H bắt buộc thanh toán qua BHYT - đồng nghĩa với việc BN phải về địa phương nơi mình đăng ký thẻ BHYT để nhận thuốc ARV - sẽ lộ danh tính mà họ từng giấu giếm bao lâu nay khiến họ vô cùng lo lắng.

BN Triệu Thị G, 60 tuổi (ở Yên Bái) đã đăng ký điều trị HIV ở đây hơn 5 năm. Tại địa phương, công việc kinh doanh cửa hàng ăn uống của gia đình bà đang phát triển tốt cũng bởi không ai biết bà có HIV. Bởi vậy, bà G tuyên bố hoặc là tự túc mua thuốc ngoài, hoặc sẵn sàng bỏ điều trị nếu phải về quê khám và điều trị HIV.