Đóng vai trò là tuyến y tế cơ sở, có chức năng và ý nghĩa rất lớn trong việc chăm sóc sức khỏe ban đầu cho người dân, tuy nhiên, trong những năm qua, mạng lưới các trạm y tế phường, xã chưa thực sự phát huy hiệu quả của mình.

Tăng cường nhân lực y tế và cơ sở vật chất

Theo quy định hiện hành, cán bộ y tế phải có đủ chứng chỉ chuyên môn mới được thực hiện các kỹ thuật, thủ thuật, dẫn đến số lượng nhân viên y tế xã, phường chưa thể đáp ứng được yêu cầu khám, chữa bệnh tại phần lớn các tuyến cơ sở trong cả nước.

Thêm vào đó, khó khăn mà các trạm y tế phường, xã hiện nay vẫn còn tồn tại, đó là điều kiện về cơ sở vật chất yếu kém. Trong đó, trang thiết bị máy móc để phục vụ cho việc khám, chữa bệnh thiếu trầm trọng. 

Trong khi điều kiện quy định tối thiểu ở mỗi trạm y tế là phải có máy siêu âm, máy điện tim và máy xét nghiệm đường huyết thì trên thực tế ở một số nơi chỉ có máy xét nghiệm đường huyết, bởi chi phí rẻ và cách vận hành đơn giản, thuận tiện. Đa số ở các trạm y tế phường, xã chưa có máy siêu âm, còn riêng máy điện tim chỉ đếm trên đầu ngón tay, mà nếu có thì cũng do nằm trong các dự án đầu tư.

 Ngành Y tế đưa ra ba giải pháp quan trọng để nâng cao chất lượng y tế cơ sở, gồm: đào tạo nhân lực, thay đổi cơ chế tài chính và bảo đảm cơ sở trang thiết bị tối thiểu. Ảnh: VGP

Theo Bộ trưởng Nguyễn Thị Kim Tiến, nhân lực y tế và cơ sở vật chất tuyến y tế cơ sở hiện nay, đặc biệt là trạm y tế xã, phường chưa đáp ứng được yêu cầu, đòi hỏi của người dân về chăm sóc, bảo vệ sức khỏe và dự phòng cũng như khám chữa bệnh, nên người dân chưa tin tưởng, dẫn tới xu hướng vượt tuyến, gây quá tải không cần thiết cho tuyến trên, tiêu tốn nhiều tiền của do phải chữa bằng các kỹ thuật cao mà không cần thiết. Mặt khác khi vào viện nhiều cũng tăng nguy cơ lây nhiễm.

Một ví dụ từ trạm Y tế xã Quỳnh Trang, huyện Quỳnh Phụ, tỉnh Thái Bình được Sở Y tế tỉnh đánh giá là trạm y tế xã thu hút được đông bệnh nhân với khoảng 7.000 người/năm, nhưng trạm y tế này mới thực hiện được 60% số danh mục kỹ thuật trong gói dịch vụ y tế cơ bản mà Bộ Y tế ban hành.

Vì vậy, Nghị quyết Trung ương về bảo vệ nâng cao sức khỏe nhân dân, cũng như Nghị quyết của Chính phủ về tăng cường y tế cơ sở sẽ đổi mới toàn diện chất lượng hoạt động của y tế cơ sở để giúp tăng cường hơn nữa công tác chăm sóc sức khỏe người dân, nâng cao khả năng phòng chống bệnh tật, làm sao giảm thiểu các nguy cơ mắc bệnh.

Đồng thời, khi phát hiện bệnh sớm, người bệnh được chuyển đến nơi có chất lượng chuyên môn điều trị. Điều này đồng nghĩa với việc giảm thời gian nằm điều trị bệnh, bớt chi phí và đặc biệt chăm sóc sức khỏe về thể lực, trí tuệ, tinh thần, tầm vóc để nâng cao chất lượng cuộc sống và tuổi thọ của người dân. Đây là những mục tiêu của công tác tăng cường chất lượng y tế cơ sở.

Thay đổi cơ chế tài chính

Một trong những khó khăn lớn nhất của một số địa phương hiện nay là nguồn kinh phí BHYT dành cho y tế cơ sở còn thấp. Việc thực hiện giao khoán quỹ này đã tạo nên những bất cập lớn cho các cơ sở khám chữa bệnh.

Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến cũng nhìn nhận, theo tổ chức Y tế thế giới, Ngân hàng thế giới và các tổ chức quốc tế khác, y tế nước ta đã đầu tư dàn trải về kỹ thuật cao, chi tiêu quá nhiều tiền cho các bệnh viện mà lãng quên y tế cơ sở.

“Hiện nay, gần 70% bệnh nhân khám tại trạm y tế xã nhưng tiền BHYT chỉ chi gần 5% tổng quỹ BHYT, còn lại là chi cho tuyến trên và vượt tuyến khám chữa bệnh. Do vậy, cần đầu tư ra tấm ra món cho y tế cơ sở”, Bộ trưởng Y tế nhấn mạnh.

 Tăng cường y tế cơ sở tức là tăng cường phòng bệnh, chăm sóc sức khỏe khi còn khỏe, phát hiện bệnh sớm khi có bệnh… khi đó người dân không phải đến bệnh viện đông như hiện nay. (Ảnh: TL)

Cũng theo người đứng đầu ngành Y tế, tăng cường y tế cơ sở tức là tăng cường phòng bệnh, chăm sóc sức khỏe khi còn khỏe, phát hiện bệnh sớm khi có bệnh… khi đó người dân không phải đến bệnh viện đông như hiện nay. Vì vậy, phải thay đổi cơ chế tài chính.

Theo đó, quỹ BHYT dành cho tuyến cơ sở, nhất là tuyến xã phải được đầu tư cao hơn hiện nay nhiều lần, thay vì 80% quỹ BHYT của người dân hiện dùng cho khám chữa bệnh tuyến trên, mà chưa ưu tiên nhiều cho dự phòng và chăm sóc sức khỏe.

Tuy vấn đề nâng cao chất lượng khám chữa bệnh của ngành Y tế được ví như giải pháp vĩ mô, cần thời gian dài nhưng lần này Bộ trưởng Bộ Y tế bày tỏ quyết tâm sẽ đào tạo nguồn cán bộ y tế tuyến cơ sở theo nguyên lý y học gia đình và cơ cấu lại chức danh nguồn cán bộ, đồng thời cơ sở trang thiết bị y tế không cần đòi hỏi phải lớn như bệnh viện nhưng cũng phải bảo đảm chất lượng tối thiểu khi thực hiện các danh mục kỹ thuật cơ bản được ban hành theo quy định của Bộ Y tế.

H.Lâm