Cờ đã phất, trống đã nổi, gió lớn ùa về, nhưng việc “chắp cánh” cho kinh tế tư nhân sẽ không thể thành hiện thực nếu không dựa trên nền tảng một Chính phủ kiến tạo, hành động; một sự “cởi trói” về thể chế; một lối ra bền vững cho doanh nghiệp và đặc biệt là một tinh thần đổi mới, sáng tạo của chính bản thân khối kinh tế tư nhân với kỳ vọng trở thành động lực quan trọng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.

Chuyển động mạnh mẽ

Chủ trương, đường lối phát triển kinh tế tư nhân đã được Đảng, Nhà nước thể hiện qua hàng loạt chính sách được ban hành. Đặc biệt, gần đây nhất, ngày 03/6/2017, Hội nghị lần thứ 5 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII ban hành một Nghị quyết dành riêng đầu tiên về phát triển kinh tế tư nhân, khẳng định kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng trong phát triển đất nước. “Đây là sự ghi nhận, cổ vũ, động viên vô cùng to lớn đối với cộng đồng doanh nghiệp tư nhân Việt Nam”, ông Bùi Văn Quân, Chủ tịch Hội Doanh nhân trẻ Việt Nam chia sẻ.

Phát biểu tại Diễn đàn Kinh tế tư nhân lần thứ 2 với chủ đề “Chương trình hành động của khu vực tư nhân từ Nghị quyết Trung ương 5” diễn ra ngày 31/7/2017, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc khẳng định quyết tâm chính trị, kỳ vọng của Đảng, Nhà nước về vai trò, vị thế của kinh tế tư nhân sâu sắc, toàn diện hơn bao giờ hết, mà Nghị quyết của Đảng đã xác định phát triển kinh tế tư nhân trở thành một động lực quan trọng của nền kinh tế.

Theo Thủ tướng, kinh tế tư nhân còn là đầu kéo quan trọng để phát triển kinh tế của đất nước. Mục tiêu kinh tế tư nhân trở thành động lực quan trọng của nền kinh tế đòi hỏi nỗ lực hành động rất lớn của các tác nhân liên quan. Chính phủ cam kết sẽ liên tục cải thiện môi trường kinh doanh theo hướng bình đẳng, minh bạch, an toàn và thân thiện, tạo mọi điều kiện để doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp nhỏ và vừa, doanh nghiệp khởi nghiệp phát triển thuận lợi.

“Chìa khóa cho sự tăng trưởng kinh tế ở Việt Nam nằm rất nhiều ở khu vực kinh tế tư nhân”, Thủ tướng Chính phủ nêu rõ và khẳng định tinh thần “những gì mà tư nhân có thể làm tốt thì Nhà nước tạo điều kiện cho tư nhân làm”.

Điểm lại thời gian qua, với 25 hội nghị xúc tiến đầu tư, hàng trăm cuộc tiếp xúc, đối thoại với doanh nghiệp, những buổi làm việc chuyên đề về nông nghiệp công nghệ cao, du lịch, phát triển ngành tôm…, Thủ tướng Chính phủ cho biết tính bình quân không có ngày nào mà Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ không làm việc với doanh nghiệp, về chủ đề doanh nghiệp. Từ đó, một loạt cải cách thể chế, chính sách pháp luật đã được ban hành. Những tồn tại, vướng mắc của nền kinh tế được nhận diện và xử lý.

Tại Diễn đàn Kinh tế tư nhân, cộng đồng doanh nghiệp đánh giá môi trường kinh doanh ở Việt Nam có sự cải thiện rất tốt, tích cực hơn thời điểm này của năm trước.

Năm 2016, số doanh nghiệp đăng ký thành lập mới đạt mức kỷ lục với 110,1 nghìn doanh nghiệp. Tiếp tục xu thế phục hồi này của doanh nghiệp, tổng số vốn đăng ký cấp mới và vốn tăng thêm của nhà đầu tư nước ngoài trong 7 tháng năm 2017 đạt 18,8 tỷ USD, tăng 45,3% so với cùng kỳ năm 2016.  Trong 7 tháng qua, có 73.000 doanh nghiệp thành lập mới, tăng 13,8% về số doanh nghiệp và tăng 39% về số vốn; có 17.000 doanh nghiệp hoạt động trở lại, tăng 5% so với cùng kỳ của năm 2016.

Điều này thể hiện khung pháp lý mới cùng với các giải pháp của Chính phủ trong việc hỗ trợ, khuyến khích doanh nghiệp phát triển đã phát huy hiệu quả, môi trường kinh doanh được cải thiện rõ rệt, doanh nghiệp đã tìm thấy cơ hội kinh doanh và niềm tin vào thị trường.

Tuy vậy, hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp nhìn chung còn nhiều khó khăn. Trong 7 tháng qua, có 16.000 doanh nghiệp tạm ngừng hoạt động kinh doanh, tăng 16,2% và trên 27.000 doanh nghiệp ngừng hoạt động hoặc chờ giải thể, tăng 24,5%. Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng cho biết, hiện có 43.000 doanh nghiệp đang rất khó khăn, nhất là trong vấn đề tiếp cận vốn, thủ tục chính thức, đất đai, tín dụng…

Xét theo quy mô vốn, theo Cục Phát triển Doanh nghiệp, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, số lượng doanh nghiệp nhỏ và vừa trong cả nước hiện chiếm 94,8%. Dù có những đóng góp ngày càng quan trọng cho nền kinh tế đất nước song quy mô của doanh nghiệp tư nhân vẫn nhỏ và chưa thực sự có sự cải thiện qua nhiều năm.

Doanh nghiệp tư nhân trong nước không đủ năng lực tài chính để đầu tư vào tài sản cố định, máy móc công nghệ để giảm chi phí, nâng cao hiệu quả hoạt động. Do đó, khu vực doanh nghiệp này tham gia vào phát triển chuỗi rất thấp, mặc dù khu vực doanh nghiệp đầu tư trực tiếp nước ngoài hiện diện trong nền kinh tế ở nhiều mặt, nhưng tác động lan tỏa, đặt hàng công việc và tạo dựng cơ hội cho doanh nghiệp tư nhân rất ít.

Kiến tạo, hành động để phát triển

Xây dựng các điều kiện để cho kinh tế tư nhân phát triển một cách lành mạnh, là một trong những biểu hiện cơ bản nhất trong hoạt động kiến tạo của Nhà nước. Xuyên suốt hơn một năm của nhiệm kỳ, Người đứng đầu Chính phủ luôn thể hiện quyết tâm đổi mới, trả lại vị thế công bằng cho kinh tế tư nhân thông qua nỗ lực lay chuyển cả hệ thống với kim chỉ nam xây dựng Chính phủ liêm chính, kiến tạo và hành động, phục vụ người dân và doanh nghiệp, lấy sự hài lòng của doanh nghiệp và người dân làm thước đo cho mọi hoạt động quản lý, điều hành.

Gỡ nút thắt, xóa rào cản, mở đường cho kinh tế tư nhân là ý tưởng xuất hiện ngay từ phát biểu nhậm chức trước toàn thể quốc dân, đồng bào của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc: “Phải tạo môi trường đầu tư kinh doanh thuận lợi; cải cách mạnh mẽ thủ tục hành chính; kiên quyết tháo gỡ những điểm nghẽn; thúc đẩy khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo; phát triển mạnh doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp nhỏ và vừa làm sao cho doanh nghiệp Việt Nam tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu, thành công tại thị trường trong nước và cả quốc tế”.

Luôn khẳng định, “Đảng và Nhà nước xác định kinh tế tư nhân là động lực phát triển kinh tế, khuyến khích, tạo điều kiện thuận lợi để kinh tế tư nhân phát triển nhanh, bền vững”, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã và đang thể hiện những nỗ lực cao nhất để biến chủ trương của Đảng thành hành động cách mạng.

Thủ tướng nhiều lần nhấn mạnh, phải xây dựng được một Chính phủ kiến tạo, liêm chính, minh bạch, loại trừ lợi ích nhóm cục bộ, loại trừ tình trạng lạm dụng độc quyền nhà nước của doanh nghiệp nhà nước, loại trừ bất bình đẳng trong cộng đồng doanh nghiệp... “Nếu còn chưa làm tốt những công việc như vậy, thì chưa thể thực sự phát triển được khu vực kinh tế tư nhân”.

Tại Diễn đàn Kinh tế tư nhân Việt Nam 2017, qua thăm dò ý kiến của các doanh nghiệp tư nhân với câu hỏi là trong các thông điệp của Chính phủ thì doanh nghiệp mong muốn tiêu chí nào nhất (liêm chính, kiến tạo và hành động). Kết quả cho thấy 65% ý kiến chọn hành động, 24% chọn liêm chính và 11% chọn kiến tạo.

Trước kết quả này, Thủ tướng đã nêu rõ: Chính phủ kiến tạo và hành động thì tư nhân cũng phải đổi mới, bỏ cách làm ăn kiểu cũ, rập khuôn, thiếu chuẩn mực. Doanh nghiệp tư nhân phải không ngừng thay đổi, nâng cao năng lực cạnh tranh, tránh tự mãn, dễ bằng lòng, phấn đấu đạt mục tiêu nâng tỷ trọng đóng góp của kinh tế tư nhân lên từ 50% - 60% GDP.

Doanh nghiệp nên đặt tầm nhìn xa hơn ra thế giới, từ đó, tập trung sản xuất, hoạt động trong các lĩnh vực mà thế giới có nhu cầu lớn và thường xuyên như nông nghiệp, thực phẩm, hàng tiêu dùng, du lịch… thay vì tình trạng phổ biến hiện nay là chỉ chú trọng phục vụ các doanh nghiệp lớn khác của Việt Nam dưới dạng nhà cung cấp hoặc nhà thầu phụ với giá trị gia tăng thấp.

Doanh nghiệp cần mạnh dạn hợp tác quốc tế hơn nữa, tránh tình trạng tự ti về kinh nghiệm, về quy mô nguồn vốn mà không dám hợp tác cởi mở, công bằng với các công ty toàn cầu ở các phương diện như mua bán, chuyển giao công nghệ, hợp tác sản xuất hoặc tiêu thụ sản phẩm ra thị trường nước ngoài…

Đối với doanh nghiệp tư nhân, cần liên kết, gắn kết, cùng phát huy thế mạnh, lợi thế của nhau, xác định các mũi nhọn cụ thể, tránh phong trào, dàn hàng ngang; nắm rõ thị trường, hiểu thị trường; lường trước những rủi ro, khó khăn; đổi mới sáng tạo, năng động, tham gia vào quá trình hội nhập quốc tế.

Doanh nghiệp có thể tự đi, tự lớn nhưng nếu môi trường kinh doanh thực sự thuận lợi, bình đẳng trong việc tiếp cận với các lợi thế kinh doanh, nguồn vốn… thì bài toán hiệu quả kinh tế, tận dụng tối đa các nguồn lực kinh tế sẽ có lời giải tốt. Đội ngũ doanh nghiệp thì vẫn luôn tin tưởng, kỳ vọng và mong mỏi được đối xử công bằng và tạo nhiều cơ hội hơn để có thể phát triển từ đó có thể đóng góp nhiều hơn cho đất nước và xã hội như lời bà Vũ Thị Thuận, Chủ tịch HĐQT Công ty Traphaco chia sẻ: “Nhà nước hãy tạo động lực cho chúng tôi, chúng tôi sẽ phát triển, vươn lên và tạo ra nhiều của cải, cũng như đóng góp nhiều hơn cho xã hội”.❏

Khánh An