Theo Tổng cục Hải quan, tính đến hết tháng 5 năm 2018, kim ngạch nhập khẩu rau quả cả nước lên đến con số hơn 600 triệu USD (13.600 tỷ đồng). Trong đó, rau quả nhập khẩu từ Thái Lan và Trung Quốc hơn 384 triệu USD, chiếm hơn 64% tổng kim ngạch nhập mặt hàng này tại Việt Nam. 

Như vậy, theo những con số mà Tổng cục Hải quan đưa ra, bình quân, mỗi ngày người Việt Nam bỏ ra hơn 91 tỷ đồng để mua và sử dụng các loại rau củ quả nhập khẩu. Riêng hai thị trường Thái Lan và Trung Quốc, bình quân mỗi ngày người tiêu dùng trong nước bỏ ra hơn 58 tỷ đồng để tiêu thụ rau củ quả đến từ hai thị trường này. Có một nghịch lý đang diễn ra là, trong khi các doanh nghiệp nỗ lực xuất khẩu rau quả, thì ở chiều ngược lại người tiêu dùng Việt cũng sẵn sàng chi hàng nghìn tỷ đồng/tháng để nhập rau quả ngoại, dù trong nước cũng có sản phẩm cùng loại, chất lượng tốt, giá rẻ. 

Đơn cử như bình quân mỗi ngày người Việt bỏ ra hơn 41 tỷ đồng để tiêu thụ rau quả “made in Thái Lan”. Đáng chú ý, chủng loại rau củ quả nhập khẩu hầu hết đều là những sản phẩm tương tự hàng trong nước như các loại xoài, chôm chôm, thanh long, mít, sầu riêng, nhãn… được nhập từ Thái Lan cũng là những sản phẩm không thiếu ở Việt Nam. Tương tự, những mặt hàng khác như cà rốt, súp lơ… thậm chí cả những sản phẩm mà ở trong nước thừa thãi, “bán rẻ như cho”, phải đổ bỏ như su hào, bắp cải… cũng được nhập vào. 

 Hàng ngoại nhập gia tăng là xu thế tất yếu của hội nhập, song suy cho cùng, dù là hàng ngoại nhập hay hàng nội địa, nếu là hàng chất lượng tốt, giá cạnh tranh tất yếu sẽ kéo người tiêu dùng lại gần hơn. Ảnh; Song Long

Mới đây, trên thị trường còn xuất hiện một loại dứa nhập khẩu với giá cực “chát”, lên tới 300.000đ/quả, trong khi dứa do nông dân trong nước trồng thì bán “rẻ như cho”, chỉ với giá 4.000 - 5.000 đồng/ quả. Vậy nhưng loại dứa nhập khẩu này vẫn rất đắt hàng dù giá cao gấp đến cả trăm lần dứa trồng trong nước. Rõ ràng đây chính là nghịch lý vì trong khi các doanh nghiệp xuất khẩu vất vả kiếm từng đơn hàng để đưa trái cây Việt ra thị trường thế giới, thì một lượng lớn ngoại tệ lại phải chi cho các doanh nghiệp nước ngoài để nhập rau quả. Điều này tiếp tục đặt ra những băn khoăn cho nền nông nghiệp nước nhà. 

Vì nghịch lý là ở chỗ, Việt Nam là một nước có nền nông nghiệp là thế mạnh, nhưng lại đang phải bỏ ra một lượng ngoại tệ lớn để nhập về trong nước chính những thứ mình sản xuất được. Các chuyên gia nông nghiệp cho biết: Nguyên nhân chính khiến trái cây ngoại được ưa chuộng là do người tiêu dùng còn e ngại về chất lượng trái cây trong nước. Bên cạnh đó, công tác quảng bá, xây dựng thương hiệu còn hạn chế khiến trái cây Việt chưa đến được với người tiêu dùng. Ngoài ra, mẫu mã trái cây ngoại vượt trội hẳn so với trái cây Việt nên thường được người tiêu dùng lựa chọn nhiều. Bên cạnh đó, công tác quảng bá, xây dựng thương hiệu của DN còn hạn chế nên người tiêu dùng hầu như chỉ quan tâm đến các loại trái cây ngoại cho dù giá có cao hơn. 

Thừa nhận, hàng ngoại nhập gia tăng là xu thế tất yếu của hội nhập, song suy cho cùng, dù là hàng ngoại nhập hay hàng nội địa, nếu là hàng chất lượng tốt, giá cạnh tranh tất yếu sẽ kéo người tiêu dùng lại gần hơn. Bởi vậy, nhiều ý kiến cho rằng, để đứng vững trên sân nhà, ngành rau quả Việt Nam cần phải nâng cao hơn nữa chất lượng, đảm bảo yếu tố an toàn vệ sinh thực phẩm. Bên cạnh đó, bản thân mỗi DN cần phải chủ động, nỗ lực hơn trong việc xây dựng thương hiệu để người tiêu dùng dễ nhận diện và tin tưởng hơn vào hàng nội. Hiện nay, rau quả của Việt Nam đã được xuất sang 23 thị trường chủ yếu, trong đó Trung Quốc là thị trường xuất khẩu rau quả lớn nhất trong nhiều năm qua. Nhật Bản, Hàn Quốc, Hoa Kỳ... là các thị trường giàu tiềm năng, có nhu cầu lớn và đang có xu hướng chuyển sang đẩy mạnh tiêu thụ hàng Việt Nam. Xuất khẩu rau quả sang Trung Quốc chiếm tới trên 74% trong tổng kim ngạch rau quả xuất khẩu của cả nước. 

Ngoài thị trường chủ đạo Trung Quốc, rau quả của Việt Nam còn xuất khẩu sang Hoa Kỳ đạt 34,6 triệu USD, tăng 15,6%, chiếm 3,4% tổng kim ngạch xuất khẩu; xuất sang Nhật Bản đạt 31,5 triệu USD, chiếm 3,1%, tăng 51,5%; sang Hàn Quốc đạt 30,7 triệu USD, tăng 12,5%, chiếm 3%. Các chuyên gia cho rằng, ngoài việc khai thác thị trường quốc tế, các doanh nghiệp cần quan tâm hơn nữa đến thị trường nội địa. Với dân số 90 triệu dân, nếu biết khai thác tốt mạng lưới tiêu thụ thì đây cũng là nguồn thu nhập không nhỏ. Vấn đề quảng bá chưa được quan tâm đầu tư; bên cạnh đó, quy trình sản xuất còn nhiều hạn chế. 

Để nâng cao tính cạnh tranh và khẳng định lại vị thế tại thị trường trong nước, ngành sản xuất trái cây cần tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn về trồng, chăm sóc, thu hái, chế biến, bảo quản... Nhà nước, các bộ, ngành cần có chính sách hỗ trợ về đất đai, tài chính, đầu tư hệ thống máy móc trong chế biến và bảo quản; cùng với đó, có sự bảo trợ cho các hoạt động: Tổ chức hội chợ, xúc tiến đầu tư, chú trọng quảng bá, giới thiệu trái cây Việt tới người tiêu dùng nhằm khai thác tiềm năng thị trường trong nước và đẩy mạnh xuất khẩu./.

Bảo Anh