Nhìn nhận về chủ trương thực hiện mô hình đầu tư mà các công ty bỏ vốn xây dựng trước thông qua đấu thầu, khai thác vận hành một thời gian và sau đó chuyển giao lại cho Nhà nước (gọi tắt là BOT), các đại biểu tham dự Hội thảo đã cùng nhau làm rõ những mặt tích cực và tiêu cực trong đầu tư BOT hiện nay ở Việt Nam. Đồng thời, phân tích vai trò, trách nhiệm của các cơ quan quản lý nhà nước, chuyên gia và nhà đầu tư

Các đại biểu nêu quan điểm tại Hội thảo 

Theo ông Hồ Quang Lợi, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam: Trong hơn 20 năm qua, Việt Nam có 68 dự án đầu tư BOT giao thông, với gần 208.000 tỷ đồng của Bộ Giao thông Vận tải quản lý, đã tạo ra sự phát triển nhanh chóng về kết cấu hạ tầng, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, tăng năng lực cạnh tranh quốc gia. Đó là nhờ huy động vốn có hiệu quả trên cơ sở đa dạng hóa thành phần tham gia nhằm phát triển mạnh mẽ hạ tầng đã thu được kết quả cao, trong đó có các dự án BOT. Đồng tình với quan điểm này, ông Mai Ngọc Phước, Tổng Biên tập Báo Pháp luật TP. Hồ Chí Minh khẳng định các dự án BOT là chủ trương đúng đắn của Chính phủ, có nhiều dự án BOT được đánh giá cao về tính hiệu quả.

Theo tiến sĩ Đinh Thế Hiển, đối với những quốc gia đang phát triển, thì mô hình triển khai các dự án BOT là nguồn lực rất quan trọng, điển hình như Đài Loan, Thái Lan,… Còn ở Việt Nam, thời gian qua tại phía Nam, các tuyến đường được sử dụng dự án theo mô hình BOT như Thành phố Hồ Chí Minh - Trung Lương, Long Thành - Dầu Dây,… đã góp phần rất quan trọng trong sự phát triển kinh tế, xã hội các tỉnh, thành khu vực phía Nam. 

Xuất phát từ thực tiễn của địa phương, ông Lại Xuân Môn chia sẻ: Là tỉnh miền núi phía Bắc, Cao Bằng cũng rất quan tâm đến nguồn lực BOT để xây dựng đường cao tốc nhằm khai thác hiệu quả tiềm năng, lợi thế sẵn có của địa phương. Vì vậy, “chúng tôi tin rằng, khi đã có con đường cao tốc, thì khoảng 5 - 6 năm nữa Cao Bằng sẽ cân đối đủ ngân sách; giải quyết được hàng chục triệu việc làm cho người dân lao động trong cả nước, củng cố quốc phòng an ninh, hợp tác quốc tế và đối ngoại, bởi Cao Bằng là cửa ngõ của ASEAN”.

 Những “rào cản cần tháo gỡ”

Theo nhiều ý kiến tại Hội thảo, thời gian qua việc thực hiện các dự án BOT trong một chừng mực nào đó đã xảy ra những hình ảnh thiếu thiện cảm trong xã hội, điển hình như tại trạm BOT Cai Lậy (tỉnh Tiền Giang), BOT Tân Đệ (Thái Bình), Quán Hàu (Quảng Bình), Bến Thủy (Nghệ An) và nếu để tình trạng vừa qua tái diễn thì ảnh hưởng rất lớn đến  an ninh trật tự xã hội. 

Bên cạnh đó, có một số dự án triển khai ì ạch xuất phát từ một số hạn chế của các nhà đầu tư, gây ra sự không hài lòng trong dư luận, khiến xã hội nhìn nhận với sự thiếu thiện cảm. Việc sắp xếp, bố trí vốn, tìm nhà đầu tư có nơi chưa đủ năng lực; vấn đề tín dụng để đầu tư hạ tầng hiện vẫn là rào cản lớn, nhất là lãi suất quá cao, do đó, nếu không hạ lãi suất thì việc đầu tư cơ sở hạ tầng sẽ gặp rất nhiều khó khăn. 

Sẽ siết chặt việc chọn chủ đầu tư các dự án BOT mới

Để các dự án BOT đảm bảo tính hiệu quả, nhiều ý kiến cho rằng, các cơ quan chức năng, nhất là Bộ Giao thông vận tải cẩn tăng cường công tác thanh tra, kiểm toán các dự án BOT, bảo đảm tính công khai, minh bạch, hiệu quả. Tăng cường sự giám sát của Quốc hội, Hội đồng Nhân dân các cấp trong việc thực hiện dự án BOT. Đồng thời, đẩy mạnh công tác truyền thông nhằm tạo sự đồng thuận và ủng hộ từ dư luận đối với chủ trương thực hiện và sử dụng chính dư luận để hỗ trợ kiểm tra, giám sát quá trình triển khai thực hiện dự án BOT, nhằm đem lại cho người dân những công trình tốt, đảm bảo hiệu quả khi khai thác, sử dụng.

Chia sẻ tại buổi hội thảo, Thứ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Nhật cho biết: Thời gian qua, Bộ Giao thông vận tải đã tiến hành thanh, kiểm tra hàng loạt dự án BOT nhằm đảm bảo tiến độ, chất lượng các dự án. Đối với các công trình không đảm bảo chất lượng, cơ quan chức năng sẽ điều tra làm rõ trách nhiệm thuộc về bộ phận nào để có cách khắc phục. Cũng theo ông Nguyễn Nhật, thời gian tới Bộ Giao thông vận tải sẽ siết chặt việc chọn chủ đầu tư cho các dự án BOT mới, ưu tiên cho những chủ đầu tư có kinh nghiệm, đủ tiềm lực kinh tế trong thực hiện dự án. 

Khuất Đại Nam