Vụ cháy chung cư Carina Plaza (quận 8, TP. HCM) ngày 23/3 vừa qua đã trở thành một trong những sự cố về hoả hoạn tồi tệ nhất, khi cướp đi 14 sinh mạng, trong đó có nhiều phụ nữ và trẻ em. Ngoài thiệt hại không thể đo đếm về con người, vụ cháy cũng gây thiệt hại kinh tế ước tính hàng chục tỷ đồng với cư dân và đơn vị quản lý điều hành của chung cư cao cấp này. 

Tuy nhiên, khi được hỏi: Ai sẽ là người bồi thường thiệt hại về tài sản cho các nạn nhân thì nhiều người dân vẫn rất mơ hồ, phần lớn nghĩ: “Đó là trách nhiệm của chủ đầu tư”.

“Đó là trách nhiệm của chủ đầu tư, tại sao chúng tôi phải mua bảo hiểm?” - anh Nguyễn Văn Hùng, sống cùng gia đình tại chung cư Gia Hòa trả lời phóng viên Báo NB&CL như vậy khi được hỏi: Gia đình anh có mua bảo hiểm cháy nổ chung cư không?

“Theo tôi hiểu, mua bảo hiểm chỉ bắt buộc với phần diện tích chung của tòa nhà, còn phần diện tích riêng của từng căn hộ thì không phải mua.” – ông Bùi Văn Liệu sống tại chung cư cao cấp Saigon Pearl nói.

“Tôi không rõ. Nhưng có lẽ là chủ đầu tư phải mua” – bà Nguyễn Thị Hoa, sống tại Chung cư 8X – Đầm Sen nói.

“Chủ đầu tư phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại cho chúng tôi” – một nạn nhân tại Chung cư Carina Plaza khẳng định.

Đó là những ý kiến của 4 cư dân trong hàng ngàn cư dân đang sống tại các chung cư về bảo hiểm cháy nổ.

 Thiệt hại trong vụ cháy tại chung cư Carina.

Theo quy định của pháp luật, chủ sở hữu nhà chung cư có trách nhiệm mua bảo hiểm cháy, nổ bắt buộc đối với phần sở hữu riêng của mình và có trách nhiệm đóng góp chi phí mua bảo hiểm cháy, nổ bắt buộc đối với phần sở hữu chung. Cụ thể như: các tầng hầm, khu vực cầu thang, sảnh chính; các tầng thương mại của tòa nhà; khung nhà. Về phía người dân cũng phải mua bảo hiểm cho những tài sản riêng trong căn hộ của mình.

Ngày 8/11/2006, Chính phủ ban hành Nghị định số 130/2006/NĐ-CP quy định chế độ bảo hiểm cháy nổ bắt buộc; trước đó, ngày 4/4/2003, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 35/2003/NĐ-CP quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Phòng cháy và chữa cháy, trong đó có đề cập Danh mục các cơ sở có nguy hiểm về cháy nổ (các cơ sở thuộc diện phải mua bảo hiểm cháy nổ bắt buộc).

Tại mục 6 Phụ lục 1, Nghị định số 35/2003/NĐ-CP quy định đối tượng nhà chung cư phải mua bảo hiểm cháy, nổ bắt buộc bao gồm: Nhà ở tập thể, nhà chung cư, khách sạn, nhà khách, nhà nghỉ cao từ 5 tầng trở lên hoặc có khối tích từ 5.000m³ trở lên. Như vậy, tất cả các nhà chung cư được xây dựng từ 5 tầng trở lên hoặc có khối tích từ 5.000m³  trở lên thì phải bắt buộc mua bảo hiểm cháy, nổ.

Về trách nhiệm mua bảo hiểm cháy, nổ bắt buộc: Đối với những cơ sở phải mua bảo hiểm cháy, nổ bắt buộc thì người đứng đầu cơ quan, tổ chức hoặc cá nhân có cơ sở đó chịu trách nhiệm mua bảo hiểm cháy, nổ bắt buộc.

Theo đó, tại các nhà tập thể, nhà chung cư hoặc trong một cơ sở mà có nhiều cơ quan, tổ chức, cá nhân thuê mua, các đối tượng này phải có trách nhiệm trực tiếp mua bảo hiểm cháy nổ bắt buộc hoặc nộp tiền mua bảo hiểm cho người đại diện nếu xác định được người đại diện quản lý chung cư, cơ sở đó.

 Chung cư Carina cháy khói ngút trời.

Theo Thông tư số 220/2010/TT-BTC của Bộ Tài chính: biểu phí bảo hiểm cháy nổ bắt buộc được áp ở mức 0,14% (chưa bao gồm VAT), được giảm tối đa 25%. Đối với nhà chung cư được bảo hiểm tại một địa điểm có tổng số tiền bảo hiểm có giá trị dưới 30 triệu đô la Mỹ thì mức phí cơ bản là 1,4% tổng số tiền bảo hiểm. Căn cứ Điều 6 của Thông tư số 220/2010/TT-BTC, số tiền bảo hiểm là giá trị tính thành tiền theo giá thị trường của tài sản phải tham gia bảo hiểm cháy, nổ bắt buộc tại thời điểm tham gia bảo hiểm. Trường hợp không xác định được giá thị trường của tài sản thì số tiền bảo hiểm do các bên thỏa thuận.

Theo một chuyên gia: “Bảo hiểm cháy chung cư hiện không phải là sản phẩm phổ biến tại Việt Nam. Người Việt không phải vì thiếu tiền mà không mua, nguyên nhân chủ yếu là vì ý thức của người dân về việc này còn thấp. Về phía các chủ đầu tư, phần lớn mua bảo hiểm ở giai đoạn tiền xây dựng, nhưng khi xây dựng xong, các bên thường thanh lý hợp đồng bảo hiểm ngay trong giai đoạn bàn giao nhà cho khách hàng. Với các hợp đồng kiểu này, khi xảy ra cháy, công ty bảo hiểm sẽ chỉ chi trả để bồi thường phần thiệt hại bất động sản cho chủ đầu tư, còn các động sản (phần tài sản đi theo khung nhà) sẽ không nằm trong hợp đồng bảo hiểm này”.

Nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện quy định về bảo hiểm cháy nổ bắt buộc trong thời gian tới, Chính phủ vừa ban hành Nghị định số 23/2018/NĐ-CP (thay thế Nghị định số 130/2006/NĐ-CP) quy định về bảo hiểm cháy, nổ bắt buộc. Nghị định này có hiệu lực từ ngày 15/4/2018 tới đây. “Đối tượng bắt buộc” là những cơ sở có nguy hiểm về cháy, nổ như nhà chung cư, khách sạn, nhà khách, nhà nghỉ từ 5 tầng trở lên; nhà trẻ, trường mẫu giáo có từ 100 cháu trở lên; cửa hàng xăng dầu có từ 1 cột bơm trở lên… đều phải mua bảo hiểm cháy, nổ bắt buộc tại các doanh nghiệp kinh doanh nghiệp vụ bảo hiểm cháy, nổ.

 Cư dân chung cư phải sống tạm bợ qua ngày.

Nghị định số 23/2018/NĐ-CP quy định đối với cơ sở có nguy hiểm về cháy, nổ (trừ cơ sở hạt nhân) có tổng số tiền BH của các tài sản tại một địa điểm dưới 1.000 tỷ đồng thì mức phí BH được xác định bằng số tiền BH tối thiểu nhân tỷ lệ phí BH. Bên cạnh đó, căn cứ vào mức độ rủi ro của từng cơ sở có nguy hiểm về cháy, nổ, DNBH và bên mua BH thỏa thuận tỷ lệ phí BH nhưng không thấp hơn tỷ lệ phí BH quy định tại Nghị định số 23/2018/NĐ-CP.

Về trường hợp Carina Plaza, Chủ đầu tư đã mua bảo hiểm cháy nổ từ Tổng Công ty Bảo hiểm PVI cho tòa chung cư với số tiền bảo hiểm là 357 tỷ đồng và bảo hiểm trách nhiệm công cộng cho thiệt hại về người và tài sản của bên thứ ba với mức trách nhiệm là 500 triệu đồng.

“Bắt buộc mua bảo hiểm cháy, nổ” chung cư là một hình thức mà Chính phủ thấy cần thiết phải quy định, không để người dân sống trong bất an, “mất bò mới lo làm chuồng”.

Thái Sơn