Ngày 11/4, Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam dự buổi "Đối thoại với các nhà khoa học để tháo gỡ những vướng mắc trong quá trình đăng ký, nghiên cứu, nghiệm thu các đề tài, dự án, chương trình nghiên cứu khoa học" do Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam phối hợp với Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam tổ chức.

 Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam phát biểu tại buổi đối thoại.

Dự buổi đối thoại còn có Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Chu Ngọc Anh, Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Xuân Hà, các nhà khoa học Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam.

Theo báo cáo của Bộ Khoa học và Công nghệ, mặc dù đầu tư ngân sách Nhà nước cho lĩnh vực khoa học- công nghệ đã được ưu tiên nhưng vẫn chưa đáp ứng đủ nhu cầu phát triển. Việc đầu tư cho các tổ chức khoa học- công nghệ còn dàn trải, chưa thực sự chú trọng đầu tư có trọng tâm, trọng điểm...

Tại buổi đối thoại, các nhà khoa học đề xuất với Phó Thủ tướng và các bộ, ngành liên quan các vấn đề về cơ chế, chính sách tài chính cho hoạt động khoa học- công nghệ; quy trình xét, phê duyệt đề tài; ứng dụng, triển khai công nghệ; xây dựng lực lượng cán bộ khoa học công nghệ... nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, cải cách thủ tục hành chính, tăng cường hiệu quả công tác quản lý, nghiên cứu khoa học, đầu tư của Nhà nước đối với khoa học- công nghệ.

Theo đề nghị của Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Chu Ngọc Anh đã trao đổi trực tiếp về từng vấn đề được các nhà khoa học nêu lên.

Bộ trưởng Chu Ngọc Anh nhấn mạnh, trong thời gian tới, Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ tập trung hoàn thiện hành lang pháp lý về đăng ký, lưu giữ kết quả thực hiện nhiệm vụ khoa học- công nghệ các cấp trên toàn quốc. 

Quy định bắt buộc sử dụng kết quả tra cứu thông tin về nhiệm vụ khoa học- công nghệ trong quá trình xét duyệt, tuyển chọn nhiệm vụ và cả khi nghiệm thu; hoàn thiện hệ thống tổ chức, các cơ sở dữ liệu quốc gia hỗ trợ thực hiện chức năng thông tin khoa học- công nghệ trên toàn quốc, công bố công khai trực tuyến...

Phát biểu tại buổi đối thoại, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam đánh giá cao những đóng góp tâm huyết của các nhà khoa học trong khuôn khổ cuộc đối thoại cũng như đối với chính sách khoa học- công nghệ nói chung.

Khẳng định phải tìm mọi cách tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc cho các nhà khoa học, Phó Thủ tướng cho rằng thời gian qua, từ chủ trương, tầm chiến lược đến các bộ, ngành đều tích cực tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc cho các nhà khoa học nhưng vẫn còn khoảng cách giữa mong muốn và khả năng thực hiện, giữa chủ trương chung và quy định cụ thể, giữa nói và làm.

Về vấn đề này Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo với tinh thần phải hành động rất thiết thực, hiệu quả. Muốn làm được như vậy, trước hết trong hệ thống phải siết chặt kỷ cương, tăng cường kiểm tra nhiệm vụ giao cho các bộ ngành thực hiện. Đồng thời phải tổ chức nhiều cuộc đối thoại để giải quyết những vấn đề còn tồn tại.

Theo Phó Thủ tướng, cuộc đối thoại hôm nay là sự mở đầu cho nhiều cuộc đối thoại về từng vấn đề hết sức cụ thể trong nghiên cứu khoa học để nhà quản lý và nhà khoa học hiểu rõ hơn.

Cùng với những giải đáp của Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ, Phó Thủ tướng đề nghị hai viện hàn lâm khoa học xem lại toàn bộ cơ chế hoạt động liên quan đến quyền tự chủ để làm nhiệm vụ khoa học cần bổ sung gì. Đây là nhiệm vụ cốt lõi, từ đó liên quan đến tự chủ về bộ máy tổ chức, biên chế, tài chính.

Điểm thứ hai, Phó Thủ tướng cho rằng vô cùng quan trọng, đó là mọi khâu liên quan đến nghiên cứu khoa học- công nghệ đều phải công khai minh bạch như đăng ký đề tài, kết quả, quá trình thẩm định, bỏ phiếu kết quả đề tài…

 Các đề tài cần được kết nối với cơ sở dữ liệu khoa học trong nước và thế giới để các nhà khoa học không mất thời gian, công sức giải quyết những vấn đề trong nước, kể cả quốc tế đã nghiên cứu rồi hoặc chỉ cần nghiên cứu tiếp, nghiên cứu sâu thêm, ở giác độ khác.

Đối với các bất cập, vướng mắc liên quan đến định mức kỹ thuật, đơn giá, ngày công khi thực hiện các đề tài khoa học, Phó Thủ tướng đề nghị Bộ Khoa học và Công nghệ làm đầu mối, đại diện giới khoa học để “nói chuyện với các bộ chuyên ngành”, yêu cầu có văn bản điều chỉnh.

Về kiến nghị cơ chế sở hữu trí tuệ, xử lý tài sản hình thành trong quá trình hoạt động khoa học, Phó Thủ tướng khẳng định: Nhà nước không có nhu cầu thu hồi những tài sản này về ngân sách mà dành cho phát triển khoa học, vì vậy, Bộ Khoa học và Công nghệ và Bộ Tài chính cần nghiên cứu, hướng dẫn thống nhất.

P.V