(NBCL) Vụ việc lô xúc xích nhãn hiệu Vietfoods bị Chi cục Quản lý Thị trường Hà Nội tạm giữ vì trong sản phẩm nghi có chứa chất tạo màu gây ung thư, nhưng Cục An toàn thực phẩm (ATTP) - Bộ Y tế đã chính thức khẳng định chất đó trong ngưỡng an toàn. Dù đã được minh oan, nhưng thiệt hại của doanh nghiệp đã hết sức nặng nề. Điều này không khỏi khiến công luận đặt câu hỏi: Nếu Vietfoods không sai, ai sẽ phải chịu trách nhiệm bồi thường cho doanh nghiệp?
[caption id="attachment_100837" align="aligncenter" width="588"]
Nghi án xúc xích chứa chất gây ung thư khiến Vietfoods thiệt hại hàng chục tỷ đồng. Ảnh minh họa[/caption]
Suýt phá sản chỉ vì một kết luận thiếu căn cứ
Ngày 20/4/2016, đội QLTT 14 - Chi cục QLTT Hà Nội tiến hành kiểm tra Công ty TNHH TM Hùng Anh (Q.Hoàng Mai, Hà Nội) và tiến hành tạm giữ hơn 2,2 tấn xúc xích do cơ sở Vietfoods (Bình Dương) sản xuất với lý do nghi vấn chứa chất cấm.
Tiếp đó, ngày 22/4, kết quả kiểm nghiệm cho thấy những mẫu xúc xích này chứa chất sodium nitrate-251 với hàm lượng từ 55 - 100mg/kg. Mặc dù không viện dẫn được văn bản pháp luật nào quy định cấm sử dụng chất này trong sản xuất xúc xích nhưng ngày 26/4, QLTT Hà Nội vẫn mời đại diện Công ty Hùng Anh, cơ sở Vietfoods làm việc và lập biên bản vi phạm hành chính với nội dung: “Đã có hành vi vi phạm hành chính: sản xuất, bán ra thị trường thực phẩm không phù hợp an toàn thực phẩm...”.
Ngay sau đó, khi chưa có kết luận kiểm nghiệm, đơn vị quản lý thị trường của Hà Nội đã cung cấp thông tin xúc xích Vietfoods chứa chất cấm gây ung thư cho báo chí và làm dấy lên làn sóng tẩy chay mặt hàng này trong người tiêu dùng, không những khiến Vietfoods lao đao mà cả những hãng sản xuất xúc xích khác cũng bị liên đới.
Ngày 17/5, tại buổi họp liên ngành giữa Cục An toàn thực phẩm - Bộ Y tế và đại diện Chi cục QLTT Hà Nội liên quan đến sản phẩm xúc xích của Công ty Vietfoods, Cục An toàn thực phẩm khẳng định Vietfoods không sai nhưng Chi cục QLTT Hà Nội vẫn cho rằng mình “làm đúng quy trình”, đồng thời cho biết chờ ý kiến trả lời của Bộ Y tế để xử lý tiếp.
Ngày 23/5, Bộ Y tế có công văn tham vấn gửi Chi cục QLTT Hà Nội. Văn bản tiếp tục khẳng định Vietfoods không sai. Hàm lượng sodium nitrate tìm thấy trong xúc xích Vietfoods khoảng 55mg/kg, hoàn toàn an toàn và theo thông lệ quốc tế đã áp dụng tại Mỹ, New Zealand, Singapore, Malaysia...
Do đó, lô hàng bị thu giữ cần sớm được giải tỏa cho doanh nghiệp. Đến lúc này, Chi cục QLTT Hà Nội mới ra quyết định trả lại tang vật tạm giữ cho Công ty Hùng Anh với lý do ghi trong quyết định: “doanh nghiệp không có hành vi vi phạm hành chính như nội dung ghi trong biên bản vi phạm hành chính ngày 26/4”. Hậu quả của quyết định hồ đồ này đã khiến Vietfoods mấp mé bờ vực phá sản.
Tại cuộc họp báo công bố “Sản phẩm Vietfoods an toàn với người tiêu dùng” tổ chức tại TP.HCM ngày 29/5, đại diện Vietfoods cho biết: Sau hơn một tháng bị tạm giữ, phần lớn sản phẩm trong số 2,2 tấn xúc xích được trao trả lại cho doanh nghiệp đã hết và gần hết hạn sử dụng. Sản xuất của họ bị đình trệ, công nhân bị mất việc, thậm chí đã có doanh nghiệp đặt vấn đề mua lại nhà xưởng nhưng họ không bán. Đến giờ tuy kết luận đã minh oan cho Vietfoods song sản xuất vẫn chưa thể vận hành lại như cũ vì hậu quả của thông tin sai là quá lớn, thậm chí vẫn còn đầy rẫy những bài báo, đoạn tin phản ánh xúc xích Vietfoods chứa chất gây ung thư tràn lan trên mạng khiến người tiêu dùng tẩy chay sản phẩm này. Theo DN này, ước tính thiệt hại họ phải gánh chịu lên đến 10 tỉ đồng.
Vietfoods có quyền khởi kiện
Theo LS Phạm Quỳnh Như – Đoàn LS TP.HCM, việc Đội QLTT số 14 Hà Nội vội vã tuyên bố với truyền thông, Vietfoods sử dụng chất sodium nitrade gây ung thư để sản xuất xúc xích đã đánh gục Vietfoods trong bối cảnh câu chuyện ATTP đang rất nhạy cảm với người tiêu dùng, và tất nhiên sản phẩm của DN này bị người tiêu dùng tẩy chay.
Từ khẳng định của lãnh đạo Cục ATTP – đơn vị chịu trách nhiệm về ATTP – rằng: Vietfoods không sai, chất sodium nitrade không phải là chất cấm hay chất gây ung thư, đủ cơ sở pháp lý khởi kiện Đội QLTT số 14 Hà Nội ra tòa để đòi bồi thường thiệt hại do cung cấp thông tin không chính xác, gây thiệt hại cho DN. Việc Đội QLTT số 14 Hà Nội vội vã tuyên bố với truyền thông, Vietfoods sử dụng chất sodium nitrade gây ung thư để sản xuất xúc xích đã đánh gục Vietfoods trong bối cảnh câu chuyện ATTP đang rất nhạy cảm với người tiêu dùng.
Trong trường hợp, do ông Hoàng Đại Nghĩa – Đội trưởng ĐQLTT số 14 đang thực thi công vụ nên Chi cục QLTT Hà Nội là đơn vị phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại theo Luật trách nhiệm bồi thường nhà nước. Ngoài ra, cũng theo LS Như, Vietfoods cũng cần có đơn đề nghị cơ quan có thẩm quyền vào cuộc điều tra, làm rõ việc cung cấp thông tin của ông Nghĩa có mang động cơ cá nhân nhằm triệt hạ doanh nghiệp hay không? “Bởi lẽ, một cán bộ công chức nhà nước khi thực thi công vụ khách quan, minh bạch thì không thể và không dễ dàng đưa ra những thông tin như vậy” – LS Như chia sẻ.
[caption id="attachment_100836" align="aligncenter" width="600"]
Bản kết quả kiểm nghiệm đánh giá 4 mẫu xúc xích của Vietfoods đều có chất cấm. Ảnh: Báo mới[/caption]
Bà Huỳnh Vũ Thị Minh Loan – Phụ trách kỹ thuật của Nhà máy Vietfoods- cho biết: “Cho đến thời điểm hiện tại Vietfoods chưa có dự định khởi kiện bất cứ cá nhân, tổ chức nào và cũng chưa tính đến vấn đề đòi bồi thường thiệt hại. Mặc dù, thiệt hại về uy tín thương hiệu và kinh tế đối với Vietfoods trong thời gian qua là rất lớn. Riêng 2,2 tấn xúc xích đang bị niêm phong, tạm giữ tính đến thời điểm hiện tại cũng gần như đã hết hạn sử dụng, không thể phân phối ra thị trường. Điều Vietfoods mong muốn nhất hiện nay là các cơ quan chức năng giải quyết vụ việc một cách minh bạch, rõ ràng, trả lại công bằng và uy tín cho Vietfoods để công ty có thể khôi phục sản xuất và được khách hàng tiếp tục tin tưởng, sử dụng sản phẩm. Vietfoods cũng đề nghị Chi cục Quản lý thị trường Hà Nội rút lại văn bản xử phạt hành chính đối với Vietfoods”.
Ai làm sai thì phải đền bù
Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ Y tế) Nguyễn Huy Quang khẳng định, phía quản lý thị trường thu giữ hàng của Vietfoods là chưa bảo đảm công bằng. Mặt khác, việc xử lý vụ việc này đã có sự nhầm lẫn về đối tượng. Công ty Vietfoods đã làm theo đúng quy định của giấy xác nhận phù hợp quy định về ATTP do Chi cục ATVSTP tỉnh Bình Dương cấp.
Vietfoods cũng đã thực hiện công khai, minh bạch các tiêu chuẩn đã công bố, trong đó có chất Sodium Nitrate (E251). “Giả sử trong trường hợp chất Sodium Nitrate (E251) là chất cấm và không phù hợp thì cũng không phải lỗi tại Vietfoods, mà do Chi cục ATVSTP tỉnh Bình Dương cấp xác nhận tiêu chuẩn. Như vậy, nếu có sai sót phải xem xét trách nhiệm của Chi cục ATVSTP tỉnh Bình Dương, chứ không phải xử phạt công ty. Việc xác định lỗi vi phạm ở đây không đúng đối tượng theo quy định” - ông Nguyễn Huy Quang khẳng định thêm.
Vậy ai sẽ là người phải bồi thường cho doanh nghiệp trong vụ việc này? Ông Lê Văn Giang cho rằng, ai làm sai thì phải đền bù. Ông Lê Văn Giang cũng đưa ra khuyến cáo đối với phía quản lý thị trường, đó là khi thu giữ hàng hóa thì nên niêm phong tại chỗ và để lại bảo quản tại kho của doanh nghiệp. Việc đưa sản phẩm về kho của quản lý thị trường có thể không bảo đảm đúng điều kiện bảo quản trên nhãn và ảnh hưởng tới chất lượng hàng hóa. Vụ việc này tuy bé nhưng đã bị “xé ra to”, vì nếu khi thu giữ hàng, phía quản lý thị trường chỉ công bố đúng việc đó thì sẽ không dẫn đến những rắc rối trong thời gian qua.
Thế nhưng, khi công bố chất Sodium Nitrate gây ung thư không đúng, thiếu căn cứ đã khiến sự việc bị thổi phồng, gây hoang mang trong dư luận và tổn thất cho doanh nghiệp. Trong thời gian tới, Cục ATTP sẽ xem xét và thông qua việc cập nhật chất Sodium Nitrate vào danh mục cho phép để tránh việc doanh nghiệp “vừa làm, vừa run”.
Hiện trên thị trường có khá nhiều các sản phẩm xúc xích đã được Cục ATTP hoặc Chi cục ATVSTP một số tỉnh cấp giấy phép sản xuất cho một số công ty, trong đó có chứa chất Sodium Nitrate (E251). Từ sự việc xúc xích Vietfoods cho thấy, vấn đề thiệt hại của doanh nghiệp là khó có thể đo đếm được. Không những vậy, việc xử lý vội vàng, khi mới kiểm tra thu giữ sản phẩm đã công bố có chứa chất gây ung thư, không những khiến doanh nghiệp thiệt hại về mặt kinh tế, còn gây hoang mang cho người tiêu dùng.
Do đó, bên cạnh việc đấu tranh quyết liệt với thực phẩm “bẩn”, thực phẩm không bảo đảm an toàn, thì việc xử lý đúng người, đúng hành vi vi phạm và đúng pháp luật cũng vô cùng cần thiết.❏
Khánh An
Luật sư Nguyễn Văn Đức, Giám đốc công ty luật Kinh Luân,(Đoàn luật sư TP.HCM):
Trong vụ việc này Đội QLTT số 14 của Hà Nội đã có dấu hiệu sai phạm rất rõ, đẩy Vietfoods đến nguy cơ phá sản do thiệt hại quá lớn. Đến nay Cục An toàn thực phẩm (ATTP) Bộ Y tế đã nhiều lần khẳng định Vietfoods an toàn. Tôi cho rằng Vietfoods hoàn toàn có thể khiếu nại Đội QLTT số 14 của Hà Nội để yêu cầu hủy bỏ việc lập biên bản hành chính 2,2 tấn xúc xích; đồng thời buộc cơ quan QLTT phải cải chính công khai, bồi thường thiệt hại”, luật sư Đức cho biết.
[su_divider style="dotted"][su_divider][/su_divider]
Luật sư Nguyễn Quang Ngọc (Giám đóc công ty luật quốc tế Thiên Việt (Vietsky Law Firm); Giám đốc trung tâm pháp luật - Hiệp hội chống hàng giả và bảo vệ thương hiệu Việt Nam, thành viên Đoàn luật sư Hà Nội):
Trong vụ việc này, doanh nghiệp hoàn toàn có quyền yêu cầu bồi thường cho những thiệt hại thực tế phát sinh từ/hoặc lỗi của đơn vị quản lý thị trường theo tinh thần của điều 605 BLDS và nghị quyết 03/HĐTP về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng. Trong trường hợp không giải quyết được bằng hòa giải, doanh nghiệp cũng đủ cơ sở để khởi kiện cơ quan quản lý thị trường tội thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng, được quy định tại điều 285 Bộ luật Hình sự.
[su_divider style="dotted"][su_divider][/su_divider]
Luật sư Lê Việt Hùng (hãng luật Minh Mẫn):
Một khi đã có căn cứ xác định được quyết định xử phạt vi phạm hành chính của Chi cục QLTT Hà Nội đối với Vietfoods là trái pháp luật, Vietfoods có thể chọn một trong hai hình thức bảo vệ quyền lợi. Đó là khiếu nại Chi cục QLTT Hà Nội hoặc khởi kiện vụ án hành chính yêu cầu hủy bỏ quyết định xử phạt hành chính, giải tỏa hàng, bồi thường thiệt hại và cải chính công khai.
Ngay cả khi cơ quan chức năng kết luận xúc xích của Vietfoods không có chất gây ung thư, thương hiệu của doanh nghiệp này cũng bị tổn hại trong mắt người tiêu dùng, thiệt hại mà doanh nghiệp gánh chịu không thể đo đếm được bởi thông tin “xúc xích của Vietfoods có chất gây ung thư” đã được lan truyền rộng rãi, bị người tiêu dùng tẩy chay. Do đó nếu xử lý khủng hoảng không tốt, doanh nghiệp rất có thể sẽ phải đi đến phá sản
[su_divider style="dotted"][su_divider][/su_divider]
PGS TS Nguyễn Duy Thịnh - Viện Công nghệ Thực phẩm:
Vai trò của Chi cục quản lý thị trường không phải xác định nồng độ chất gây tổn hại tới sức khỏe của người tiêu dùng mà chức năng này thuộc về ngành y tế. Đội QLTT số 14 đã không làm đúng thẩm quyền của mình. Bởi lẽ, trước khi đi vào sản xuất, phía DN đã đăng ký với Cục an toàn thực phẩm – Bộ Y tế về những thành phần có trong sản phẩm và được phép đăng ký hay không là quyết định của phía Cục an toàn thực phẩm.
Đội QLTT số 14 chỉ phải làm nhiệm vụ kiểm tra đúng nhãn mác, đúng sản phẩm, không phải hàng giả thì được phép lưu thông. Xét đến chức năng, thẩm quyền của mỗi ban ngành, việc xác định nồng độ và các chất có trong xúc xích không thuộc thẩm quyền của Chi cục quản lý thị trường. Có thể nói, trong câu chuyện này, Đội QLTT số 14 đang “ngộ nhận” về quyền hạn của mình.
[su_highlight background="#e6fc99"] DIỄN ĐÀN:[/su_highlight]
Đừng để doanh nghiệp chết vì án oan!
Sự cố xúc xích của cơ sở kinh doanh và chế biến thực phẩm Việt (Vietfoods) bị vướng nghi án chứa chất gây ung thư như hiệu ứng domino làm ảnh hưởng đến doanh nghiệp Vietfood nói riêng và toàn ngành nói chung. Tuy đã được Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) giải oan bằng công văn ngày 23/5 khẳng định, sản phẩm xúc xích Vietfoods an toàn cho người tiêu dùng, đồng thời bác bỏ thông tin trước đó mà đội Quản lý thị trường 14 (Chi cục Quản lý thị trường Hà Nội) công bố. Thế nhưng chủ cơ sở này vẫn cảm thấy bị tổn thương và bị thiệt đơn, thiệt kép.
Ngày 29/5, bà Huỳnh Vũ Thị Minh Loan- đại diện Vietfood phân trần với báo chí, với nghi án xúc xích chứa chất gây ung thư khiến doanh nghiệp thiệt hại hàng chục tỷ đồng. Cụ thể, sản phẩm bị kỳ thị trên thị trường, nhà máy sản xuất cầm chừng, hàng hóa bị trả về 40 - 50 tấn chưa kể các cửa hàng tự hủy, công nợ vin cớ từ chối thanh toán…. “Chưa có kết quả kiểm định sản phẩm mà quản lý thị trường đã thông tin thẳng với báo chí gây thiệt hại cho doanh nghiệp ghê gớm. Một biên bản kiểm tra cùng 2,2 tấn xúc xích bị thu giữ nhưng để lại hậu quả quá lớn cho chúng tôi”- bà Loan ấm ức than phiền.
Liên quan đến sự cố trên, nhiều số doanh nghiệp trong ngành chế biến thực phẩm và đồ hộp cho biết cũng đã bị ảnh hưởng đến sức tiêu thụ trên thị trường. “Chứng kiến cảnh công nhân Vietfoods phải thu hồi sản phẩm về, tôi đau lòng thay cho doanh nghiệp này. Cơ quan chức năng chưa có thông tin chính thức mà đã công bố ảnh hưởng lớn đến doanh nghiệp và toàn ngành.
Trong thời kỳ hội nhập đối diện với cuộc chiến cạnh tranh gay gắt mà gặp sự cố này thì chết doanh nghiệp”- chia sẻ cú sốc mà Vietfoods gặp phải, ông Trần Thành Trọng, Chủ tịch Hội Doanh nghiệp Bình Dương nói. Như vậy, doanh nghiệp bỗng bị “tai bay vạ gió” gây thiệt hại lớn nhưng trách nhiệm của cơ quan chức năng vẫn chưa ngã ngũ. Từ sự cố trên, phía Vietfoods yêu cầu quản lý thị trường Hà Nội tiến hành hủy hồ sơ vi phạm của doanh nghiệp, đồng thời lên tiếng xin lỗi trước truyền thông.
Thế nhưng sau hơn một tháng bị kiểm tra và thu giữ hàng hóa, đến nay ngoài việc nhận lại số hàng thì doanh nghiệp chưa thấy quản lý thị trường có động tĩnh gì thêm. Ông Nguyễn Thành Danh- Chi cục phó Chi cục Quản lý thị trường tỉnh Bình Dương cho rằng, trong vụ việc đối với Vietfoods, Đội quản lý thị trường 14 nói làm đúng quy trình nhưng lại sai về mặt chuyên môn nghiệp vụ. Quản lý thị trường không có thẩm quyền đơn phương kiểm tra thực phẩm mà phải phối kết hợp liên ngành. Làm sai thì phải nhận lỗi và xin lỗi. Cũng bàn đến trách nhiệm của cơ quan chức năng trong thiệt hại trên ông Trần Thành Trọng nêu quan điểm, đội quản lý thị trường 14 nên xin lỗi và đền bù cho doanh nghiệp và phải xử lý người làm sai.
Chính phủ coi doanh nghiệp là động lực của nền kinh tế nhưng cơ quan chức năng thông tin sai về sản phẩm của doanh nghiệp thì không ổn chút nào.
Thanh Giang
(Báo Đại Đoàn Kết)
[su_highlight background="#e6fc99"] BÌNH LUẬN:[/su_highlight]
Chi cục QLTT phải xin lỗi và bồi thường?
"Sau vụ này, nếu doanh nghiệp Vietfoods đòi bồi thường thành công theo đạo luật này thì đây sẽ là tiền lệ tốt cho việc làm trong sạch các cán bộ trong bộ máy Nhà nước”.
Liên quan tới việc xúc xích Vietfoods của Công ty chế biến thực phẩm Việt (Viet Foods) bị “oan” do Đội 14 - Chi Cục quản lý thị trường Hà Nội tạm giữ và phạt hành chính vào ngày 20/4 vì nghi sản phẩm có chứa chất gây ung thư, nhưng thực tế lại không phải như vậy, Cựu thẩm phán, luật sư Phạm Công Út –Văn phòng luật Phạm Nghiêm (Đoàn luật sư TP. Hồ Chí Minh) cho rằng: Căn cứ điều 13 Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước thì Chi cục Quản lý thị trường Hà Nội phải có trách nhiệm xin lỗi công khai, bồi thường các thiệt hại vật chất theo nguyên tắc thiệt hại tới đâu, bồi thường đến đó, với điều kiện doanh nghiệp Vietfoods phải chứng minh cụ thể các thiệt hại vật chất lẫn tinh thần, uy tín của doanh nghiệp mình từ sự cố này.
“Trước hết, doanh nghiệp bị thiệt hại cần gửi văn bản yêu cầu Chi cục Quản lý thị trường Hà Nội thực hiện việc xin lỗi công khai và bồi thường vật chất, tinh thần theo Luật trách nhiệm bồi thường Nhà nước. Đồng thời, doanh nghiệp có thể làm đơn gửi đến cơ quan điều tra để xem xét việc khởi tố những hành vi vi phạm pháp luật hình sự nếu có căn cứ chứng minh những người thi hành công vụ của Chi cục Quản lý thị trường Hà Nội đã có những hành vi vòi vĩnh đòi hối lộ hoặc các hành vi khác bị pháp luật hình sự nghiêm cấm.
Để thực hiện được những động thái này, phía doanh nghiệp Vietfoods cần đến sự trợ giúp pháp lý của phía luật sư”. Cách để “cứu” doanh nghiệp cũng như người lao động trong lúc này, đó là áp dụng triệt để luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước và mạnh dạn đề nghị tới cơ quan tiến hành tố tụng có thẩm quyền khởi tố hình sự các cán bộ đã làm sai gây thiệt hại cho mình.
“Từ trước đến nay, hình như ít người chú ý đến chủ thể được áp dụng trong Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước nên các doanh nghiệp bị thiệt hại chỉ kiện cơ quan quản lý Nhà nước ra Tòa hành chính. Sau vụ này, nếu doanh nghiệp Vietfoods đòi bồi thường thành công theo đạo luật này thì đây sẽ là tiền lệ tốt cho việc làm trong sạch các cán bộ trong bộ máy Nhà nước, dù rằng ngân sách Nhà nước sẽ phải tốn kém khá nhiều cho những bài học kiểu này”, Luật sư Phạm Công Út chia sẻ.
P.V
