Báo chí nên có sự vào cuộc mạnh mẽ hơn nữa trong ứng dụng công nghệ

+ Tôi đặc biệt ấn tượng về chuyên đề mà ông và các đồng nghiệp thực hiện đoạt giải A Giải Báo chí Búa Liềm vàng thời gian qua. Thưa ông, tác phẩm đã lan toả thông điệp về một tinh thần chuyển đổi số mạnh mẽ như thế nào trên các lĩnh vực?

- Đây là tác phẩm được thực hiện nhân dịp 79 năm ngày Quốc khánh nước CHXHCN Việt Nam. Tổng Bí thư Tô Lâm có bài viết về “Chuyển đổi số, động lực quan trọng trong phát triển đất nước, đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới”. Trong bài viết này có những quan điểm rất mới có tính lý luận rất cao về vai trò đặc biệt quan trọng của chuyển đổi số và xác định được chuyển đổi số thực sự là cuộc cách mạng. Từ những gợi mở, ý tưởng, định hướng của Tổng Bí thư, nhóm tác giả của Báo Nhân dân đã triển khai chuyên đề “Cách mạng chuyển đổi số để phát triển đất nước trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam”.

Thực ra, trên các nền tảng, ấn phẩm của báo Nhân dân đã có một số bài viết liên quan tới chuyển đổi số, nhưng đây có thể coi là lần đầu tiên, chủ đề về chuyển đổi số trong kỷ nguyên mới để phát triển đất nước được trình bày một cách bài bản, đa dạng và được thể hiện trực quan. Chúng tôi nhận thức rằng nhiều doanh nghiệp và người dân rất kỳ vọng những quyết sách về khoa học công nghệ và chuyển đổi số sẽ tạo ra những bước đột phá mới, động lực mới trong phát triển lực lượng sản xuất và đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc…

+ Là người am hiểu về báo chí, về công nghệ số, ông đánh giá như thế nào về sự chuyển động của báo chí Việt Nam trong dòng chảy công nghệ hiện nay?

- Trong dòng chảy đó, báo chí, không chỉ ở Việt Nam mà còn trên thế giới là ngành thực sự đi đầu trong ứng dụng công nghệ. Chúng ta đang bắt nhịp kịp thời nhưng tôi cho rằng, các cơ quan báo chí vẫn nên kiên trì và có sự vào cuộc mạnh mẽ hơn nữa. Bên cạnh bản ngã tự thúc đẩy chuyển đổi số tại đơn vị mình thì nên có sự tham khảo, học hỏi kinh nghiệm của những ngành nghề khác từ đó ứng dụng vào trong hoạt động báo chí. Đặc biệt là nên có sự tham khảo hoặc hợp tác với một số đơn vị công nghệ. Báo chí trong kỷ nguyên vươn mình thì việc ứng dụng khoa học công nghệ, nếu chỉ đơn độc là nỗ lực của riêng tòa soạn đó thì rất khó để có được hiệu quả. Khi có sự hợp tác với các đơn vị khác, đơn vị mạnh thì chắc chắn sẽ có những bước tiến đột phá.

Báo chí dữ liệu, báo chí giải pháp sẽ tạo ra sự khác biệt

+ Một sản phẩm báo chí đa phương tiện hay một chuyên đề đặc biệt trên Nhân dân điện tử đã và đang được thực hiện, phối hợp như thế nào, thưa ông?

- Với một sản phẩm báo chí dữ liệu, báo chí đa phương tiện, phần phức tạp nhất, quan trọng nhất chính là ý tưởng và kế hoạch, sau đó mới đến phân công nhiệm vụ triển khai rồi hoàn thiện sản phẩm… Hầu hết các cơ quan báo chí rất mạnh ở khâu triển khai, tức là khả năng tác nghiệp của phóng viên, không có quá nhiều sự chênh lệch giữa các cơ quan báo chí truyền thống, thậm chí các cơ quan báo chí lớn, đều có đội ngũ phóng viên rất giỏi, rất hiểu nghề. Do đó, phần tạo ra khác biệt quan trọng, chiếm hơn 50% thành công của tác phẩm báo chí, chính là ở ý tưởng và một bản kế hoạch hiệu quả.

Với những chủ đề lớn vừa có tính lý luận, vừa có tính thực tiễn thì phải kết hợp giữa đội ngũ có chuyên môn sâu, phóng viên ban chuyên môn với đội ngũ phóng viên thường trú. Một trong những điểm mạnh của Báo Nhân dân là có phóng viên thường trú tại tất cả các tỉnh, thành trên cả nước, rất hiểu về địa bàn nên việc kết hợp rất thuận lợi.

Thêm nữa, gần đây, Báo Nhân dân có nhiều đổi mới trong sản xuất nội dung, hình thức trình bày đều áp dụng công nghệ, ứng dụng báo chí dữ liệu tạo nên sản phẩm báo chí hết sức thuyết phục và có tính trực quan hơn.

+ Tôi thấy rằng, dường như các tác phẩm báo chí chất lượng và đoạt giải cao gần đây phần lớn đều là các tuyến bài dài kỳ, các tác phẩm báo chí đa phương tiện… Thưa ông, vì sao lại có xu hướng này?

- Điều này hoàn toàn không đi ngược lại với xu thế của báo chí thế giới. Một trong những xu hướng của báo chí hiện đại là báo chí giải pháp. Muốn có sản phẩm báo chí giải pháp thì phải tìm được những đề tài có quá khứ, có hiện tại và gợi mở được tương lai. Cho nên sự kết hợp giữa Báo chí dữ liệu, Báo chí giải pháp, Báo chí đa phương tiện đang tạo ra sự khác biệt với công chúng. Báo Nhân dân có sự định hướng của đồng chí Tổng Biên tập, Ban Biên tập cũng rất sâu sát trong việc đưa ra các ý tưởng vừa có tính thời sự, vừa có tính giải pháp nên các sản phẩm báo chí tốt, hiệu quả đều là chuyên đề, sản phẩm dài kì. Những bài báo đơn lẻ rất khó có được sự tác động mạnh mẽ.

+ Ở góc độ tổng thể, trước nhiều thách thức và nhu cầu tiếp cận thông tin của công chúng, các cơ quan báo chí nên có hướng triển khai thông tin như thế nào thưa ông,?

- Trong một nghiên cứu mới nhất của Viện nghiên cứu Báo chí Reuters năm 2025 đã đưa ra xu hướng quan ngại, đó là xu hướng công chúng ngại đọc báo. Thách thức nữa là việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo AI đang tạo áp lực rất lớn với cơ quan báo chí… Do đó, tôi nghĩ, báo chí muốn phát triển mạnh mẽ, giữ vị thế và sự khác biệt so với mạng xã hội và trí tuệ nhân tạo thì nên có 3 hướng triển khai thông tin.

Một là, tờ báo đưa tin một cách chuẩn mực, vì đấy luôn là giá trị khác biệt của các cơ quan báo chí. Thứ hai là cơ quan báo chí cần tập trung vào xu hướng đưa tin kèm giải pháp. Thứ ba là cơ quan báo chí cần khai thác các câu chuyện truyền cảm hứng… Với những hướng đi này chắc chắn sẽ giúp người làm báo Việt Nam gìn giữ được những giá trị cốt lõi của Báo chí cách mạng.

+ Xin cảm ơn ông!

Hà Vân (Thực hiện)