Thuở ban đầu

Boeing thực ra là tên người sáng lập ra hãng sản xuất máy bay và vũ khí hàng đầu thế giới này: William E. Boeing. Thuở sơ khai, Boeing chỉ là một hãng đóng tàu nhỏ ở Seattle do William E. Boeing sở hữu. Đến năm 1916, cùng người bạn trong hải quân Mỹ - Conrad Westervelt, William Boeing tạo ra thủy phi cơ B&W - máy bay đầu tiên của Boeing, được đặt theo tên hai người. Cũng trong năm 1916, William E. Boeing và Conrad đã thành lập công ty hàng không B&W  tại thành phố Seattle, Washington - Hoa Kỳ. Sau đó, hai ông đổi tên công ty thành Pacific Aero Products.

Năm 1917, William Boeing đổi tên công ty thành Boeing Airplane Company và bắt đầu cung cấp thủy phi cơ dùng để đào tạo cho Hải quân Mỹ. Công ty sau đó bán sản phẩm thường xuyên hơn cho Hải quân và các khách hàng ngoài Mỹ.  Năm 1927, William E. Boeing thành lập hãng hàng không cho riêng mình với tên gọi là Boeing Air Transport (BAT). BAT cùng với Pacific Air Transport và Boeing Airplane Company sáp nhập năm 1928. Năm 1929, công ty đổi tên thành United Aircraft and Transport Corporation; đồng thời mua lại Pratt & Whitney, Hamilton Standard Propeller Company và Chance Vought. Năm 1930 tiếp tục mua National Air Transport. Đạo luật Air Mail năm 1934 không cho phép các hãng hàng không và nhà sản xuất tồn tại dưới cùng một công ty. Vì vậy công ty được chia thành 3 công ty nhỏ hơn: Boeing Airplane Company, United Airlines và United Aircraft Corporation. Hiện trụ sở chính của Boeing đặt tại Chicago, Illinois, Hoa Kỳ.

Những năm đầu 1940 được xem là khoảng thời gian “cất cánh” của Boeing. Giữa năm 1938 và 1941, hãng sản xuất chiếc Boeing 314 Clipper - máy bay lớn nhất tại thời điểm đó. Chuyến bay đầu tiên của Boeing 314 Clipper vào tháng 6 năm 1938 diễn ra thành công. Năm 1944, Boeing hợp tác với những công ty sản xuất máy bay hàng đầu của Hoa Kỳ. Đây là dấu mốc lịch sử đánh dấu việc Boeing chuyển sang sản xuất máy bay chiến đấu và máy bay ném bom phục vụ Thế chiến hai. Trong đó phải kể đến việc sản xuất B-17 cùng với Lockheed Aircraft Corp. và Douglas Aircraft Co., B-29 cùng Bell Aircraft Co. và Glenn L. Martin Company. Giai đoạn chiến tranh lạnh, Boeing sản xuất máy bay ném bom phản lực đầu tiên B-47 và đặc biệt là B-52.

Những thành công đột phá

Để làm nên một thương hiệu Boeing lừng lẫy ngày hôm nay, Boeing đã đi từ vô số những thành công đột phá trong việc tạo dựng nên những thế hệ máy bay mới, tân tiến, hiện đại và tiết kiệm nhiên liệu. Đó là Boeing 80 - mẫu máy bay đầu tiên của Mỹ được thiết kế để vận chuyển hành khách theo lịch trình. Đây cũng chính là model đặt nền móng cho con đường sản xuất máy bay thương mại của Boeing; Boeing 247 - chiếc máy bay chở khách hiện đại đầu tiên trên thế giới; Boeing 314 Clipper Flying Boat - dòng máy bay đầu tiên chinh phục những chặng bay đường dài khi thực hiện chuyến bay xuyên Đại Tây Dương đầu tiên từ Mỹ sang châu Âu năm 1939; Boeing 307 Stratoliner; Boeing 707; Boeing 727;  Boeing 737; Boeing 747; Boeing 777…

Trong đó, lừng lẫy nhất là Boeing 787 Dreamliner và Boeing 737 Max. Boeing 787 Dreamliner được cho là mang tính cách mạng nhất trong số những dòng máy bay phản lực thế kỷ 20. Thân của máy bay hoàn toàn được làm bằng nhựa tổng hợp giúp nó nhẹ hơn và tiết kiệm tới 20% nhiên liệu so với những loại máy bay thông thường. Ngoài ra, Dreamliner còn nổi trội với thiết kế nội thất sang trọng phía trong với cửa sổ lớn, không gian rộng, mang lại sự thoải mái nhất cho hành khách. Boeing 787 Dreamliner đem lại thành công cho Boeing với 500 đơn đặt hàng ngay từ khi công bố. Năm 2011, Boeing ra mắt siêu phẩm B747-8 Intercontinental với sức chứa 500 hành khách, tiết kiệm nhiên liệu và là máy bay vận tải dài nhất thế giới.

Thu được thành công không kém trong suốt gần một thập kỷ qua là dòng Boeing 737 Max. Ngày 30/8/2011, Boeing ra mắt 737 Max với gần 500 đơn hàng đặt trước từ 5 bên khách hàng. Mô hình nâng cấp này ra đời nhằm cạnh tranh với A320neo từ đối thủ đến từ châu Âu Airbus. Chỉ 9 tháng sau khi chính thức bước vào thị trường, 737 Max nhanh chóng trở thành một dòng máy bay bán cực kỳ chạy, với khoảng hơn 5.000 đơn đặt hàng.

Trong lĩnh vực quốc phòng, Boeing đã cho ra mắt rất nhiều sản phẩm cải tiến như máy bay ném bom B-52, vệ tinh nhân tạo, bệ phóng Saturn V (bệ phóng của tàu con thoi Apollo trong các chuyến du hành của con tàu này đến mặt trăng). Hồi tháng 10/2013, Boeing và Lockheed Martin tuyên bố hợp tác chế tạo máy bay ném bom tầm xa (LRS-B).

Hiện nay, Boeing là hãng hàng không dân dụng và quân sự hàng đầu thế giới với hơn 170.000 nhân viên, phục vụ khách hàng ở hơn 150 quốc gia. Năm 2017, số liệu cho thấy Boeing nhỉnh hơn Airbus về doanh thu. Boeing thu về 92,2 tỷ USD trong khi Airbus chỉ thu về 79,5 tỷ USD.

Trong năm 2018 vừa qua, Boeing đã giao 806 máy bay mới cho khách hàng trên toàn cầu, tức là tăng gần 15% so với năm 2017. Năm 2018, Boeing có doanh thu hơn 100 tỷ USD, tăng 8% so với năm trước đó. Hơn một nửa đến từ thị trường quốc tế.

Và những nỗi đau khó nhòa

Nhưng trên hành trình chinh phục bầu trời xa ngái, bên cạnh những thành công vang dội, Boeing cũng phải “đụng đầu” với không ít những thất bại, những nỗi đau khó nhòa. Cách đây 6 năm, máy bay 787 của Boeing bị nhiều nước cấm bay trong vài tháng vì hàng loạt vấn đề về pin. Đại diện hãng cho biết các kỹ sư đã mất khoảng 200.000 giờ lao động không ngừng nghỉ để tìm ra cách sửa lỗi. Khoảng 300 kỹ sư chia làm 10 đội đã đi đến các quốc gia mua 787 để thay pin mới cho máy bay.

Mới đây nhất là thảm họa từ dòng máy bay 737 MAX 8. Ngày 10/3, toàn bộ 157 hành khách và phi hành đoàn trên chiếc máy bay Boeing 737 MAX của hãng hàng không Ethiopian Airlines đã thiệt mạng sau khi chiếc máy bay này đâm xuống đất. Trước đó, chưa đầy 6 tháng, tháng 10/2018, một máy bay 737 MAX của hãng hàng không Lion Air của Indonesia đã gặp nạn và rơi xuống biển Java chỉ 13 phút sau khi cất cánh rời Jakarta, khiến toàn bộ 189 người trên máy bay thiệt mạng. Nguyên nhân của các vụ tai nạn vẫn đang được làm rõ. Dù vậy, câu hỏi về mức độ an toàn về dòng máy bay được coi là chủ chốt của Tập đoàn Boeing (Mỹ) đã được đặt ra.

Thực tế đó khiến những ngày qua, Boeing như trong cơn bão táp. Liên tiếp nhiều hãng hàng không lớn đã quyết định dừng bay Boeing 737 MAX 8... tới ngày 11/3, giá cổ phiếu Boeing đã giảm 13%. Đến cuối tháng 1/2019, Boeing đã giao hơn 350 chiếc và còn hơn 5.000 chiếc đang sản xuất theo đơn đặt hàng. Giá niêm yết mỗi máy bay vào khoảng 120 triệu USD. Tình hình này không có gì đảm bảo đơn hàng hơn 5.000 chiếc Boeing 737 MAX 8 kia không bị hủy bỏ và thiệt hại về doanh thu của Boeing là không hề nhỏ.

Hà Anh