Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam cho rằng, Nhà nước cần kiến tạo chính sách để doanh nghiệp muốn sản xuất phải “đua nhau” đầu tư vào nghiên cứu, ứng dụng KHCN. Ảnh: Nhật Bắc

Tại buổi tọa đàm, ý kiến của các đại biểu đều thống nhất khẳng định, KHCN là quốc sách hàng đầu. Quan điểm này đã được khẳng định xuyên suốt trong nhiều văn kiện của Đảng, pháp luật của Nhà nước và thực tế thời gian qua, KHCN đã có những đóng góp quan trọng cho sự phát triển kinh tế, xã hội nước nhà.

Nhận định dù đã được khẳng định vị trí, vai trò quan trọng trong nhiều văn bản, tuy nhiên thực tế thời gian qua, KHCN chưa được nhiều lãnh đạo từ trung ương đến địa phương quan tâm “chú ý” một cách thực chất,… nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Phó Thủ tướng Chính phủ Phạm Gia Khiêm cho rằng, chúng ta cần một tư duy mới trong quản lý KHCN, lấy KHCN là động lực hàng đầu để tạo chuyển biến về KTXH.

Nhấn mạnh quan điểm KHCN phải đồng hành cùng sự phát triển của đất nước, phải thể hiện rõ nét vai trò trong từng lĩnh vực cụ thể của đời sống kinh tế, xã hội như: Nông nghiệp, an toàn giao thông; vệ sinh an toàn thực phẩm;… nguyên Phó Thủ tướng gợi mở: Phải “dựa” vào doanh nghiệp để đẩy mạnh phát triển KHCN.

Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam nhấn mạnh yêu cầu cần nghiên cứu giải pháp đột phá để doanh nghiệp thực sự trở thành trung tâm của Hệ thống đổi mới sáng tạo. Cần có đột phá trong chính sách phân bổ nguồn lực (đặc biệt là chính sách thuế) để khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào KHCN. Thay vì xây dựng chính sách theo hướng “bắt buộc” lập Quỹ KHCN đầu tư cho nghiên cứu và triển khai thì cần có chính sách mà cụ thể nhất là chính sách thuế theo hướng tạo lợi ích để doanh nghiệp tự thấy cần phải tăng đầu tư cho nghiên cứu, phát triển.

Toàn cảnh Tọa đàm. Ảnh: Nhật Bắc

Chúng ta không nên bắt buộc doanh nghiệp phải trích lập bao nhiêu phần trăm doanh thu cho Quỹ KHCN. Điều này dễ dẫn đến cách hành xử theo kiểu “đối phó”. Cần có chính sách để doanh nghiệp “đua nhau” đầu tư vào nghiên cứu, phát triển. Doanh nghiệp nào đầu tư nhiều cho KHCN sẽ được ưu đãi về thuế, được ưu tiên phân bổ nguồn lực. “Nền khoa học công nghệ của Đất nước phải dựa trên một chính sách kinh tế minh bạch về phân bổ nguồn lực, tiếp cận thị trường… để thúc đẩy KHCN phát triển” – Phó Thủ tướng nói.

Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam cũng lưu ý Bộ KHCN đã xây dựng, đề xuất và thực hiện nhiều chính sách về công tác quản lý nhà nước về KHCN, vừa qua có nhiều tiến bộ nhưng cần chú ý hơn một số vấn đề như: Việc cần đổi mới mạnh mẽ hơn về cơ chế quản lý tài chính đối với KHCN theo nguyên tắc nghiên cứu khoa học là có rủi ro; khắc phục cho được tình trạng dùng tiền nghiên cứu KHCN để “tăng thu nhập” cũng như thực tế cán bộ nghiên cứu phải rất vất vả quyết toán đề tài. Cần tăng cường thông tin khoa học nhằm kết nối, tạo mạng lưới chia sẻ kết quả nghiên cứu, ứng dụng.

Mặt khác cần lưu ý, Việt Nam cũng như nhiều quốc gia đang phát triển mới tập trung vào vấn đề nghiên cứu KHCN, còn việc phổ biến, chia sẻ chưa được quan tâm đúng mức. Cần xây dựng tri thức tổng hợp trong mọi lĩnh vực vừa phổ biến tri thức khoa học công nghệ vừa để xây dựng một xã hội học tập suốt đời.

PV