(NB&CL) Năm 2010, Megastar- khi chưa được CJ CGV đổi tên thành CGV, cũng từng bị 6 đơn vị điện ảnh trong nước kiện vì “Áp đặt giá bán hàng hóa, dịch vụ một cách bất hợp lý”. Lần này 8 đơn vị điện ảnh cùng chung tay tố bị CGV chèn ép thông qua qua sự bất hợp lý trong tỷ lệ ăn chia phòng vé và hình thức chiếu phim rạp. Họ đều là những đơn vị sản xuất phim nổi tiếng nhất của Việt Nam: BHD, Galaxy, Skyline, Golden Media, Saigon Media, MVP, Early Risers và công ty VAA.

Áp đặt ngay trên sân nhà

Từ tháng 5/2016, 8 nhà sản xuất và phát hành phim trong nước gồm BHD, Galaxy, Skyline, Golden Media, Saigon Media, MVP, Early Risers và công ty VAA đã có đơn khiếu nại đến Cục Điện ảnh, Hội Điện ảnh và các cơ quan chức năng khẳng định họ đang bị hệ thống rạp CGV chèn ép thông qua tỷ lệ ăn chia doanh thu phòng vé và hình thức chiếu phim ở rạp.

“Tâm thư” của 8 đơn vị điện ảnh bày tỏ: “Hiện tại những người làm điện ảnh Việt Nam chúng tôi đang vướng phải thách thức và khó khăn từ một đối tác lớn, đó là tập đoàn truyền thông CGV, đơn vị kinh doanh tại Việt Nam có nguồn vốn đầu tư của nước ngoài. Với lợi thế này của một tập đoàn có bề dày kinh nghiệm trong nghề, đặc biệt là nguồn vốn đầu tư mạnh, CGV đang từng bước chiếm lĩnh thị trường Phát hành phim tại Việt Nam với hệ thống rạp chiếm 40% thị phần, hiện nay”.

8 đơn vị điện ảnh cũng “tố” gần đây CGV cũng đã chính thức “lấn sân” với mạng phim “ăn khách” theo văn hóa Hàn Quốc. Với những lợi thế “thống trị thị trường” Việt Nam như hiện có, CGV đã bắt đầu áp đặt lối chơi ngay trên “sân nhà” của những người làm điện ảnh Việt.

Dựa vào tỷ lệ áp đảo thị trường về hệ thống cụm rạp mà CGV hiện là nhà phát hành phim lớn nhất tại Việt Nam hiện nay. Họ đang áp đặt tỷ lệ ăn chia bất hợp lý tại hệ thống rạp của mình. Cụ thể, phim Việt Nam do CGV phát hành tại hệ thống rạp khác tỉ lệ ăn chia là 55/45 (CGV hưởng 55%), còn phim Việt Nam do các doanh nghiệp Việt phát hành tại hệ thống CGV là 45/55 (nghĩa là nhà phát hành đó chỉ được hưởng 45%, CGV hưởng 55% doanh thu chiếu phim trong tuần đầu tiên, tỷ lệ hạ dần theo tuần).

Các nhà phát hành trong nước không còn cách nào khác là phải chịu sự áp đặt của CGV do lượng rạp của CGV quá lớn. Nếu không đồng ý tỷ lệ này thì phim sẽ không được chiếu tại hệ thống CGV. Đồng nghĩa với việc không được chiếu trên 40% tổng số rạp, có nghĩa sẽ mất 40% doanh thu. Nhà phát hành trong nước khi nhận được tỷ lệ ăn chia thấp như vậy thì cũng có thể đưa lại doanh thu thấp cho nhà sản xuất phim.

Theo “tâm thư” nói trên, sự chênh lệch tỷ lệ này với các nhà sản xuất – phát hành phim Việt Nam là rất lớn và rất bất hợp lý. Một tỷ lệ chưa từng xảy ra trên thế giới khi hệ thống rạp chiếu phim lại nhận được tỷ lệ lớn hơn nhà sản xuất- phát hành. Bởi lẽ chính nhà sản xuất- phát hành mới là người phải bỏ ra chi phí rất lớn, không chỉ là cho sản xuất phim mà còn bỏ cả chi phí về maketing, phát hành cho phim.

Trên cơ sở đó, 8 đơn vị điện ảnh khẳng định: CGV đang tiến hành việc áp đặt điều kiện thương mại khác nhau trong giao dịch như nhau, điều này chính là bất bình đẳng trong cạnh tranh và có dấu hiệu vi phạm khoản 4, điều 11, Mục 2, Chương II Luật Cạnh tranh.

Liệu có đàm phán được trước khi khởi kiện?

8 đơn vị điện ảnh chưa khởi kiện vì còn hy vọng vào sự đàm phán của CGV, sau khi có sự can thiệp của Bộ VHTT&DL. Đại diện 8 đơn vị điện ảnh, bà Ngô Thị Bích Hạnh- Giám đốc BHD cho biết: “Việc 8 đơn vị cùng gửi thư lên Bộ VHTT&DL và các cơ quan chức năng mới là tâm thư của chúng tôi để các cơ quan nhà nước hiểu thực tế đang có tình trạng không công bằng diễn ra chứ chưa phải là kiện cáo, khiếu nại. Bản thân chúng tôi cũng không muốn kiện cáo, chúng tôi muốn các cơ quan nhà nước có thể làm “trọng tài” để có thể có thỏa thuận hợp lý với CGV”.

Năm 2010, CGV lúc đó là Megastar cũng đã bị 6 công ty điện ảnh tố  vì “Áp đặt giá bán hàng hóa, dịch vụ một cách bất hợp lý” (Khoản 2, Điều 13 - Luật Cạnh tranh ban hành năm 2005) và “Áp đặt điều kiện cho doanh nghiệp khác ký kết hợp đồng mua bán hàng hóa dịch vụ” (Khoản 5, Điều 13 - Luật Cạnh tranh). Megastar (CGV) đã áp đặt các điều kiện khác như: buộc lấy kèm phim, buộc chiếu phim ở phòng lớn nhất và vào các giờ chiếu do Megastar chỉ định... Kết quả cuối cùng, sau khi nhận thấy có khả năng sẽ thua kiện, Megastar đã chủ động ký thỏa thuận với “nguyên đơn”.

Lần này, trong cuộc làm việc của Thứ trưởng Vương Duy Biên với 8 đơn vị điện ảnh trong nước, Thứ trưởng khẳng định: “Bộ ủng hộ các đơn vị cạnh tranh lành mạnh, theo đúng pháp luật và sẽ sớm có buổi làm việc với đại diện CGV VN về vấn đề này để hướng tới các bên có thể ngồi lại đàm phán với nhau trước khi nghĩ đến chuyện khởi kiện tại tòa án”.

Ngoài ra, theo Thứ trưởng, cần nghiên cứu xem các doanh nghiệp Việt Nam đang đúng gì, CGV sai gì và tiến tới “ngồi lại” thỏa thuận cùng nhau trước khi nghĩ đến vấn đề khởi kiện...

Ở nhiều nước để hỗ trợ phim trong nước phát triển, nhiều chế độ chính sách ưu đãi (theo lộ trình) được đặt ra. Phim Việt cũng đang được ủng hộ và cần hỗ trợ để tồn tại và phát triển, với nhiều các chính sách ưu đãi cho phim Việt đã được đặt ra trong rất nhiều hội thảo, nhiều ý kiến từ các chuyên gia. Nhất là sau khi Thủ tướng Chính phủ phê duyệt "Chiến lược Qui hoạch phát triển điện ảnh đến năm 2020, tầm nhìn 2030". Câu chuyện với CGV được coi như là vụ việc đầu tiên, phép thử đầu tiên... để thấy rõ hơn chính sách ưu đãi cho phim Việt.

Nhà phát hành phim và rạp chiếu là câu chuyện nhiều mâu thuẫn lâu nay của Việt Nam, nhất là khi nhiều năm trước dòng phim của Nhà nước không có đường ra rạp. Cái bắt tay của nhà phát hành và rạp chiếu được coi là điểm mấu chốt để mang tới thành công về mặt thương mại cho một bộ phim. Việt Nam hiện có hơn 480 phòng chiếu phim, trong đó CGV là đơn vị nắm giữ thị phần áp đảo, với 176 phòng chiếu (chiếm 36,4%), nên CGV vẫn đang ở thế chủ động. Nhìn ra thế giới, có thể thấy nhà phát hành thường độc lập với ông chủ của các cụm rạp. Khi đó, họ có nhiều lựa chọn hơn về đối tác, nên sẵn sàng làm phim độc lập...

Câu chuyện của 8 đơn vị điện ảnh và CGV có tìm được tiếng nói chung hay không, khi họ đang ở trong môi trường cạnh tranh quyết liệt. Và câu chuyện được giải quyết có lợi cho bên nào thì cũng phải dựa vào các qui định về pháp luật mà theo các chuyên gia, pháp luật chỉ bảo hộ sự cạnh tranh lành mạnh, minh bạch.

Dạ Miên