Theo Kết luận thanh tra số 1850/KL-UBND của UBND tỉnh Bắc Giang (tháng 5/2020) về dự án Đầu tư xây dựng và kinh doanh hạ tầng làng nghề Mai Hương của Công ty CP Xây dựng đô thị số 1 Hà Nội cho biết: Ngay từ khi lập dự án, chủ đầu tư đã không lập báo cáo đánh giá tác động môi trường mặc dù đây là dự án phải lập theo quy định của Luật Bảo vệ môi trường năm 2014 và Nghị định số 18/2015/NĐ-CP của Chính phủ. Tiến độ sử dụng đất của dự án chậm so với tiến độ của dự án đầu tư đã được chấp thuận giai đoạn 1; tính đến tháng 2/2020, dự án đã chậm đến 30 tháng.

Thế nhưng, chủ đầu tư dự án này là Công ty CP Xây dựng đô thị số 1 Hà Nội đã tự ý phân lô bán nền. Theo đó, hàng trăm hộ dân đã nộp tiền mua đất tại dự án này. Tuy nhiên, nhiều năm qua, tất cả vẫn chưa nhận được hồ sơ pháp lý liên quan đến những thửa đất được giao.

Dự án cũng được xác định vi phạm Luật Xây dựng, thi công khi chưa có giấy phép xây dựng. Quá trình thực hiện dự án, nhà đầu tư còn đổ đất, san nền vượt phần diện tích được UBND tỉnh Bắc Giang cho thuê đất, vi phạm quy định về đất đai; chưa nộp thuế, tiền thuê đất và nghĩa vụ tài chính liên quan.

Cũng theo kết luận thanh tra của UBND tỉnh Bắc Giang, nhà đầu tư là Công ty CP Xây dựng đô thị số 1 Hà Nội đã có hành vi đăng quảng cáo việc bán đất nền tại dự án sai quy định.

Điều đáng chú ý nhất là kết luận thanh tra chỉ rõ sai phạm liên quan đến Sở TN&MT Bắc Giang. Sai phạm này vô cùng khó hiểu và bất thường: Dự án chưa đầy đủ các thủ tục pháp lý nhưng Sở TN&MT đã tham mưu cho tỉnh giao đất cho nhà đầu tư. Cụ thể, ngày 27/10/2016, Sở TN&MT đã có tờ trình số 583/TTr-TNMT do ông Bùi Quang Huy – Phó giám đốc sở ký gửi UBND tỉnh Bắc Giang đề nghị cho công ty này thuê đất.

Từ đó dẫn tới việc, tại dự án sau khi thực hiện việc bồi thường, GPMB, trên cơ sở đề nghị của nhà đầu tư và tờ trình số 583/TTr-TNMT của Sở TN&MT, UBND tỉnh Bắc Giang đã ra quyết định số 635/QĐ-UBND ngày 2/11/2016 về việc chuyển mục đích sử dụng đất cho Công ty cổ phần xây dựng đô thị số 1 Hà Nội thuê đất tại xã Hương Lâm với diện tích gần 50.000m2, mục đích sử dụng đất là đất thương mại dịch vụ, thời gian thuê đất đến năm 2064, phương thức trả tiền 1 lần cho cả thời gian thuê.

Ngày 12/6/2020, ông Lưu Xuân Vượng - Giám đốc Sở TN&MT Bắc Giang đã ký Công văn số 1724/STNMT-VP gửi Sở Nội vụ về việc kiểm điểm trách nhiệm, thừa nhận vẫn còn một số khuyết điểm: Chưa thường xuyên kiểm tra, phát hiện để kịp thời ngăn chặn, xử lý những sai phạm, vi phạm của chủ đầu tư liên quan đến lĩnh vực tài nguyên và môi trường dẫn đến để chủ đầu tư mặc dù bị xử phạt nhiều lần nhưng vẫn cố tình vi phạm pháp luật.

Chưa kịp thời đôn đốc, hướng dẫn chủ đầu tư đẩy nhanh tiến độ hoàn thiện thủ tục đánh giá tác động môi trường, đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án và đưa đất vào sử dụng, dẫn đến dự án chậm tiến độ.

Theo Sở TNMT Bắc Giang, để xảy ra tình trạng trên, lãnh đạo sở, trưởng các chi cục có liên quan và công chức theo dõi dự án (ông Nguyễn Văn Lâm - chuyên viên Chi cục quản lý đất đai) xin nghiêm túc kiểm điểm, tiếp thu, rút kinh nghiệm. Đặc biệt, trách nhiệm của Chi cục trưởng Chi cục quản lý đất đai, ông Nguyễn Trung Lượng đã không hề được nhắc đến cụ thể, cũng như các hình thức kỷ luật tương ứng trước sai phạm trong tham mưu hết sức bất thường trên.

Nhìn nhận sự việc dưới góc độ pháp lý, Luật sư Quách Thành Lực, Giám đốc Công ty luật TNHH LSX, thuộc Đoàn Luật sư thành phố Hà Nội cho rằng: “Theo các văn bản quy phạm pháp luật được ban hành chính thức, ngày 30/11/2015, UBND tỉnh Bắc Giang đã ban hành quyết định số 689/QĐ-UBND về việc thành lập Chi cục quản lý đất đai trực thuộc Sở TN&MT tỉnh Bắc Giang. Tiếp đó, ngày 21/3/2016, Sở TN&MT tỉnh Bắc Giang đã ra quyết định ban hành quy định về chức năng nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Chi cục Quản lý đất đai thuộc Sở TN&MT Bắc Giang.

Quy định này nêu cụ thể tại Điều 2: Chi cục quản lý đất đai có nhiệm vụ, quyền hạn tham mưu trình Giám đốc Sở dự thảo các văn bản quy phạm pháp luật lĩnh vực đất đai thuộc thẩm quyền ban hành của HĐND, UBND tỉnh; các văn bản chỉ đạo điều hành quản lý đất đai thuộc thẩm quyền của Chủ tịch UBND tỉnh; các văn bản của Giám đốc sở TN&MT về quản lý nhà nước lĩnh vực đất đai trên địa bàn tỉnh.

Như vậy, là cơ quan được giao nhiệm vụ nghiên cứu, tham mưu tất cả các vấn đề pháp lý liên quan đến việc quản lý đất đai trên địa bàn tỉnh Bắc Giang mà Chi cục quản lý đất đai lại tham mưu trái luật thì quả thực đây là một sự việc rất hài hước, nếu không nói là quá bất thường.

Ở đây có thể xảy ra 2 trường hợp: Thứ nhất có thể là do năng lực trình độ của lãnh đạo, cán bộ cơ quan chuyên môn này quá yếu kém. Nhưng cũng không loại trừ trường hợp sai phạm này không phải là vô tình mà là động cơ cá nhân. Bởi dự án chưa đầy đủ các thủ tục pháp lý nhưng Sở TN&MT đã tham mưu cho tỉnh giao đất cho nhà đầu tư là sai phạm lớn, không những vậy còn đẩy UBND tỉnh Bắc Giang vào tình huống pháp lý là cũng sẽ ban hành các văn bản trái pháp luật.

Chính vì vậy, tôi cho rằng sai phạm này không thể được “lờ” cho qua để những cá nhân, tổ chức “thoát êm” mà các cơ quan thanh tra, đặc biệt là cơ quan công an cần vào cuộc điều tra làm rõ động cơ, mức độ sai phạm, và cần thiết phải khởi tố ngay vụ án”.

Luật sư Quách Thành Lực cũng khẳng định: “Với vai trò là người đứng đầu đơn vị tham mưu các vấn đề liên quan đến đất đai trên địa bàn toàn tỉnh, để xảy ra sai phạm bất thường được Thanh tra tỉnh Bắc Giang kết luận như vậy, ông Nguyễn Trung Lượng không thể vô can. Nếu không bị xử lý trách nhiệm hình sự, vị Chi cục trưởng này nhất định phải bị xử lý kỷ luật về mặt Đảng và chính quyền. Như vậy mới đảm bảo sự nghiêm minh, thượng tôn pháp luật”.

Lạng Thương – Minh Anh