Từ đồng lúa thành đặc khu kinh tế giàu có

Ngày nay, ở một nơi mà người ta từng làm việc vất vả trên cánh đồng lúa, bạn có thể ở tại khách sạn Ritz – Carlton, mua một chiếc Porsche trị giá 380.000 USD và nếu bạn đủ giàu, hãy chốt một hợp đồng ở Thung lũng Silicon của Trung Quốc – Thâm Quyến.

Ngoài các cửa hàng bán Gucci và Louis Vuitton đầy rẫy, những vết tích của 1 thời khốn khó vẫn còn đó, lẩn khuất khỏi tầm mắt của người ngoài và nằm khép mình giữa những công trình giàu sang, khi người dân nơi đây đang âm thầm tích luỹ sự của cải chưa từng có.

Những con số khiến chúng ta phải giật mình. Một vài thế hệ trước kia, khi tổ tiên của họ phải kiếm sống ít ỏi từ biển và ruộng lúa, thì khoảng 300.000 người thành thị của Thâm Quyến bây giờ sở hữu tổng tài sản tới hơn 30 tỷ USD.

Sự giàu có đó hầu như là một sự tình cờ của số phận. Năm 1980, Trung Quốc tuyên bố Thâm Quyến là “đặc khu kinh tế thân thiện với tư bản” đầu tiên của đất nước này. Ngày nay, những ngôi làng bao quanh những thị trấn như Hoàng Cương và Phúc Điền, thực sự sở hữu một số BĐS đắt nhất trên thế giới. Chúng cùng nhau sở hữu 1/5 Thâm Quyến, một đô thị đông đúc với khoảng 17 triệu người.

Trong nhiều thập kỷ, các bậc bô lão đã khôn khéo tìm kiếm cơ nghiệp của họ, đa dạng hóa tài sản trong gần một nghìn tập đoàn làng khác nhau. Những người thừa kế của họ hiện được xếp hạng trong số những công dân có đặc quyền nhất của Trung Quốc. Tất cả những điều đó đều thể hiện sự nhẹ nhõm rõ rệt trước những thời điểm bất trắc khi đất nước phải đối mặt với hàng triệu người Trung Quốc đổ xô đến Đồng bằng sông Châu Giang để tìm kiếm cuộc sống tốt đẹp hơn.

Tháp Thương mại Hoàng Cương đầy lộng lẫy ngự trị tại trung tâm thành phố, và ngôi làng sở hữu một phần của nó. Cổ phần trong tòa nhà 62 tầng đó, nơi có một khách sạn sang trọng và một trung tâm mua sắm, chỉ là một phần trong danh mục đầu tư rộng lớn của ngôi làng.

Giống như những nhà đầu tư chuyên nghiệp ở Phố Wall hoặc ở Thành phố London, hầu hết các ngôi làng ở Thâm Quyến đều chấp nhận một quy tắc cơ bản của nhà đầu tư toàn cầu ngày nay: đa dạng hóa. Hoàng Cương được người dân địa phương gọi là Little Hong Kong, cũng sở hữu khách sạn Futian Asta Thâm Quyến.

Sáu thế kỷ trước, trước những năm 1980, người dân ở đây kiếm sống bằng nghề đánh cá và trồng lúa. Trước đó, vào những ngày đầu của chế độ Cộng hòa, nhiều người đã lao xuống Vịnh Sâu gần đó và bơi đến thuộc địa Hong Kong của Anh. Những người ở lại, cùng với con cháu của họ, được coi là dân làng gốc. Tất cả họ đều là thành viên của tộc Choang.

Bốn con bò đực bằng đồng đứng gần trung tâm của ngôi làng đô thị này, để tưởng nhớ bô lão Choang, được biết đến với tên “Cowboy”. Tên thật của ông là Zhuang Shunfu, và anh ấy là trưởng làng, người đầu tiên làm cho Hoàng Cương trở nên giàu có.

“Sau khi thành lập khu kinh tế Thâm Quyến, chúng tôi rửa chân và rời khỏi cánh đồng lúa”, ông viết trong cuốn tự truyện về cuộc đời mình.

Ngày nay, tại một đầu quảng trường của ngôi làng, ngoài thư viện và khu chợ ẩm ướt, con trai của Cowboy, Zhuang Chuangyu đã chủ trì trụ sở của tập đoàn làng, Công ty Công nghiệp Hoàng Cương Thâm Quyến. Zhuang Chuangyu được học ở Canada và Anh, đã điều hành các hoạt động tập đoàn từ năm 2007 và đã hợp tác với nhà phát triển bất động sản, Tập đoàn Excellence, trên tòa nhà Excellence Century Plaza cao chót vót.

Tuy nhiên, các vấn đề tài chính của những ngôi làng này không phải lúc nào cũng minh bạch - một nguyên nhân dẫn đến tham nhũng ở một số khu vực của Thâm Quyến. Trong những năm gần đây, Ủy ban Kiểm tra Kỷ luật Thâm Quyến đã điều tra hoặc có hành động chống lại 40 chủ tịch của các công ty cổ phần thuộc sở hữu của làng. Một số quan chức làng đã bị buộc tội hối lộ, những người khác đánh bạc ăn tiền. Kể từ năm 2018, hoa hồng đã được thắt chặt.

Các nhà lãnh đạo ở Hoàng Cương và các làng khác đều từ chối phỏng vấn cho bài báo này. Vài lần họ nói chuyện với các phương tiện truyền thông nhà nước của Trung Quốc, họ cho rằng thành công của họ là nhờ làm việc chăm chỉ, khả năng lãnh đạo tốt và cam kết cung cấp dịch vụ cho mọi người trong làng của họ.

Dân Thâm Quyến gốc cho thuê nhà cũng đủ giàu có

Người Choang có xu hướng tin tưởng vào công ty làng của họ để giữ cho tài sản của gia tộc tăng trưởng. Là các bên liên quan trong các doanh nghiệp của làng, tất cả người tộc Choang đều thu cổ tức hàng năm. Trong những năm gần đây, dân làng cho biết, các khoản chi trả cổ tức tổng cộng khoảng 20.000 nhân dân tệ (3.100 USD) cho mỗi người đàn ông, phụ nữ và trẻ em, tương đương khoảng 30% thu nhập trung bình hàng năm của toàn bộ hộ gia đình Trung Quốc.

Cổ tức chỉ là sự khởi đầu. Là dân làng chính gốc, nhiều người Choang là địa chủ trong một thành phố đầy rẫy những người thuê nhà. Họ sở hữu phần lớn nhà ở tại Hoàng Cương và thu tiền thuê từ những người mới đến Thâm Quyến và đẩy giá lên cao.

Harry Zhuang, 25 tuổi, là một trong những người may mắn. Gia đình anh sở hữu một tòa nhà 12 tầng ở Hoàng Cương. Đây là nơi có hàng chục căn hộ nhỏ và cửa hàng. Những căn hộ như thế này đóng vai trò là bến đỗ của những người di cư từ các vùng khác của đất nước. Những người như thế này sẽ trả khoảng 3.000 nhân dân tệ (463 USD) một tháng thuê nhà ở Thâm Quyến.

Thâm Quyến hiện là thành phố có chi phí đắt đỏ nhất trên đại lục Trung Quốc. Tiền thuê ngốn gần 44% thu nhập của người lao động trung bình. Chỉ hai năm trước, gã khổng lồ công nghệ Huawei đã công bố kế hoạch xây dựng nhà ở cho 30.000 nhân viên tại Đông Quan, cách đó 40 phút đi tàu cao tốc.

Giá thuê ở đó bằng khoảng 1/5 so với giá thuê ở đây. Chính quyền Bắc Kinh, trong khi đó, đã chọn tỉnh Chiết Giang giàu có ven biển, ở phía bắc, để thử nghiệm nhiều cách khác nhau để phân phối lại thu nhập. Đó có thể là một dấu hiệu của người dân sẽ đến ở nơi khác.

Zhiwei Zhang, nhà kinh tế trưởng tại Pinpoint Asset Management ở Thâm Quyến, nói rằng: "Trung Quốc phải đạt được sự cân bằng tốt. Chính phủ muốn làm cho nhà ở có giá cả phải chăng hơn cho tất cả mọi người. Nhưng cũng muốn tránh bất cứ điều gì có thể khiến giá rơi vào tình trạng khó khăn. Phải cân bằng lợi ích của chủ nhà và người mua nhà. Điều này rất khó".

Trong khi đó, những người mới đến Thâm Quyến nhìn vào người dân nơi đây đầy ghen tị. Một người mới đến đây, May Zhang, 28 tuổi, nói rằng cô ấy không oán trách dân làng của thành phố vì may mắn của họ. Cô nói: “Tôi chỉ ước ông bà của tôi có cùng tầm nhìn và chuyển đến đây nhiều thập kỷ trước”.

Sơn Tùng (Theo Bloomberg)