​Được sự tạo điều kiện của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch; Đài Tiếng nói Việt Nam; Hội đồng Lý luận, Phê bình Văn học, Nghệ thuật Trung Ương; Hội Nghệ sỹ Sân khấu Việt Nam, Nhà hát Cải lương Việt Nam, Nhà hát Đài Tiếng nói Việt Nam kết hợp với Nhà hát Cải lương Trần Hữu Trang và Công ty Tổ chức biểu diễn Song Việt đã lên kế hoạch dàn dựng vở Cải lương “Thầy Ba Đợi". Đây là công trình nghệ thuật kỷ niệm một thế kỷ hình thành và phát triển của Nghệ thuật Sân khấu Cải lương Việt Nam.

​Nghệ thuật Sân khấu Cải lương được cho là hình thành về căn bản vào năm 1918 với tuyên ngôn “Cải tục, duy tân, lương tri tâm điền”. Đến năm 1920 với câu liễn treo ở cửa rạp hát Tân Thinh “Cải cách hát ca theo tiến bộ/ Lương truyền tuồng tích sánh văn minh”, thì cái tên Cải lương của một bộ môn sân khấu dân tộc mới được biết đến rộng rãi. Nghệ thuật Sân khấu Cải lương từ đó đến nay đã trải qua nhiều giai đoạn thăng trầm, nhưng câu ca tiếng nhạc Cải lương sẽ mãi mãi in sâu trong tâm hồn của mỗi người dân Việt Nam, đặc biệt là người dân Nam bộ cũng như đồng bào Việt Nam ở xa Tổ quốc.

 Tạo hình nhân vật Thầy Ba Đợi trong vở cải lương cùng tên.

Vở diễn “Thầy Ba Đợi” được xây dựng nhằm tôn vinh công trạng của các bậc tiền nhân, đã lưu giữ, bảo toàn và phát triển di sản quý báu của cha ông, được tích tụ từ lịch sử hơn bốn nghìn năm dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt.

“Thầy Ba Đợi” kể về những giai đoạn thăng trầm của cuộc đời Nhạc sư Nguyễn Quang Đại (Dân gian gọi ông là Thầy Ba Đợi). Nhạc sư Nguyễn Quang Đại vốn là Nhạc quan của Triều Nguyễn. Khi vua Hàm Nghi bị Pháp đầy sang Châu Phi, ông đã hưởng ứng chiếu Cần Vương chống Pháp. Trong quá trình lưu lạc ở Nam kỳ, ông đã “dân dã hóa” di sản Nhã nhạc cung đình Huế.

Cùng với các thế hệ học trò, ông đã vừa cải biên, vừa sáng tác và hệ thống hóa để dần hình thành nên Nghệ thuật Âm nhạc Tài tử Nam bộ với cốt lõi là 20 bài bản tổ. Đề rồi sau này Âm nhạc Tài tử Nam Bộ đã dần chuyển hóa thành Ca ra bộ, rồi đến Nghệ thuật Sân khấu Cải lương. Có thể nói, Nhạc sư Nguyễn Quang Đại là người có công đầu trong việc hình thành Âm nhạc Tài tử Nam Bộ và sau này là Nghệ thuật Sân khấu Cải lương.

Vở diễn có sử dụng thủ pháp hư cấu nghệ thuật do tư liệu để lại về cuộc đời và sự nghiệp của Nhạc sư Nguyễn Quang Đại không nhiều. Nhưng ê kíp sáng tạo đã cố gắng để những chi tiết hư cấu là gần nhất so với sự thật lịch sử đã bị ẩn khuất.

Vở diễn có sự góp mặt của lực lượng sáng tạo ở cả hai miền Nam – Bắc, để có thể phát huy thế mạnh và hạn chế nhược điểm trong phong cách nghệ thuật ở cả hai lưu phái Cải lương Bắc – Cải lương Nam bộ. Quan điểm chung về lâu dài là hướng đến một sân khấu Cải lương đương đại nhưng vẫn bảo toàn được bản sắc và những hạt nhân nghệ thuật cốt yếu của tiền nhân truyền lại.

Tử Hưng