Cần có cơ chế sớm hơn, nhanh hơn để trì hoãn giao dịch

Góp ý về dự án Luật Phòng, chống rửa tiền (sửa đổi) trong phiên thảo luận của Quốc hội ngày 1/11 tại hội trường, đại biểu Quốc hội Nguyễn Thanh Hải - Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Thừa Thiên Huế cho rằng, khoản 3 Điều 44 quy định thời hạn áp dụng biện pháp trì hoãn giao dịch không quá 3 ngày làm việc kể từ ngày bắt đầu áp dụng là chưa phù hợp.

Theo ông Nguyễn Thanh Hải, mặc dù việc áp dụng biện pháp trì hoãn giao dịch sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến quyền sở hữu, quyền định đoạt của chủ sở hữu đối với tài sản của họ được quy định tại Hiến pháp, Bộ luật dân sự. Nhưng từ khi phát hiện giao dịch được yêu cầu thực hiện có liên quan đến tội phạm thì cơ quan báo cáo phải thực hiện thông báo đến các cơ quan có liên quan. Lúc này, cơ quan có trách nhiệm mới tiến hành các bước tiếp theo, như điều tra, xác minh để xác định có hay không giao dịch đó liên quan đến tội phạm.

Trong khi đó, liên quan đến tội phạm còn phải tiến hành các thủ tục tiếp theo, xem xét cần áp dụng các biện pháp ngăn chặn hay không. Nếu thực hiện các biện pháp ngăn chặn như bắt, tạm giữ đối tượng thì trong thời hạn 9 ngày, kể cả gia hạn phải tiến hành điều tra, thu thập chứng cứ để xác định có đủ căn cứ khởi tố vụ án hình sự, khởi tố bị cáo hay không. "Vì vậy, đề nghị Ban soạn thảo rà soát kỹ và xem xét tăng thời hạn áp dụng biện pháp trì hoãn giao dịch lên 9 ngày là phù hợp", ông Hải đề nghị.

Cũng tham gia góp ý liên quan đến nội dung này, đại biểu Quốc hội Nguyễn Hải Trung - Đoàn đại biểu Quốc hội TP Hà Nội cho rằng, cần phải có cơ chế sớm hơn, nhanh hơn để trì hoãn giao dịch, phong tỏa tài khoản đối với các giao dịch đáng ngờ có dấu hiệu phạm tội. Bởi lẽ, phương thức, thủ đoạn của các đối tượng phạm tội lừa đảo qua mạng là trong thời gian sớm nhất, nhanh nhất sau khi lấy được tiền từ người bị hại, chúng chia nhỏ và chuyển nhiều lần vào nhiều tài khoản sau đó chiếm đoạt.

"Nếu chờ bắt, tạm giữ được đối tượng thì đã quá muộn, gây khó khăn cho quá trình điều tra và thu hồi tài sản cho người bị hại", ông Trung nhấn mạnh.

Trì hoãn sẽ giao dịch không quá 3 ngày để tránh ảnh hưởng đến quyền và lợi ích của tổ chức, cá nhân 

Giải đáp vấn đề đại biểu Quốc hội quan tâm, bà Nguyễn Thị Hồng - Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cho biết, về bản chất, khi trì hoãn giao dịch thì đây là một hình thức phong thỏa tạm thời tài sản của khách hàng, được áp dụng khi mà đối tượng báo cáo thấy có nghi ngờ hoặc phát hiện ra có các cơ sở liên quan đến những danh sách đen.

Danh sách đen là những danh sách của các tổ chức, cá nhân mà liên quan đến tài trợ khủng bố, hoặc là phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt, đe dọa đến an ninh quốc gia. Và là những bên liên quan đối với lại các đối tượng hoạt động phạm tội.

"Ở đây thì quy định này đã có trong Luật Phòng, chống rửa tiền năm 2012, chỉ có điều ở luật này bổ sung thêm là "căn cứ nghi ngờ" để thực hiện trì hoãn giao dịch này. Trong dự thảo luật này cũng giao cho Chính phủ sẽ có những quy định cụ thể về như thế nào là các căn cứ nghi ngờ và căn cứ này cơ quan soạn thảo cũng sẽ thực hiện theo các khuyến nghị của FATF và trên cơ sở các căn cứ này thì các đối tượng báo cáo sẽ có căn cứ để thực hiện trì hoãn các giao dịch", bà Hồng nói.

Cũng theo Thống đốc Ngân hàng Nhà nước, việc trì hoãn giao dịch để ưu tiên đảm bảo cho an ninh quốc gia, nhưng có thể ảnh hưởng đến quyền và lợi ích của các tổ chức và cá nhân như một số đại biểu nêu. Do đó, để tránh lạm dụng và ảnh hưởng đến quyền và lợi ích của tổ chức, cá nhân thì luật đã quy định thời hạn trì hoãn sẽ không quá 3 ngày kể từ ngày thực hiện và đối tượng báo cáo thì được miễn trách nhiệm pháp lý nếu như họ thực hiện theo đúng các quy định của luật.

"Còn nếu như họ không thực hiện theo đúng các quy định của luật, mà gây tổn hại đến quyền và lợi ích của các tổ chức, cá nhân thì sẽ phải chịu trách nhiệm theo các quy định của Bộ luật Dân sự và Bộ luật Tố tụng dân sự và ở trong luật này thì giao cho Chính phủ quy định chi tiết", bà Hồng nêu rõ.