Trẻ dậy thì sớm tăng gấp 35 lần so với cách đây 10 năm

Theo TS.BS Bùi Phương Thảo, Phó trưởng khoa Nội tiết - Chuyển hóa di truyền, Bệnh viện Nhi Trung ương, những năm gần đây, khoa tiếp nhận trên 350 trẻ/năm đến khám và điều trị vì dậy thì sớm. Trong khi trước đó 10 năm thì con số này chỉ là 10 trẻ/năm.

Theo TS.BS Bùi Phương Thảo, dậy thì được coi là sớm nếu khởi phát trước 8 tuổi ở bé gái và trước 9 tuổi ở bé trai. Tỷ lệ bé gái dậy thì sớm cao gấp 10 lần so với bé trai và thường gặp ở thành thị hơn nông thôn. Tuy nhiên, có nhiều trường hợp trẻ mới 6 - 7 tuổi đã có dấu hiệu dậy thì.

TS Thảo cũng cho biết tuổi dậy thì ở cả nam và nữ ngày càng giảm. 100 năm trước, nữ giới thường xuất hiện kinh nguyệt vào năm 15-16 tuổi. Đến nay, tuổi dậy thì của bé gái là 8-13 tuổi, bé trai 9-14 tuổi.

Nguy cơ trẻ dậy thì sớm

Phần lớn các trường hợp dậy thì sớm chỉ đơn thuần là sự trưởng thành trước thời hạn. Tuy nhiên, một số bệnh lý có thể là nguyên nhân tiềm ẩn gây ra biến đổi này. Trong số đó phải kể đến u nang buồng trứng, u não, các bệnh tuyến giáp.

Đầu tiên, trẻ lớn vọt so với các bạn cùng lứa, nhưng sau vài năm chúng ngừng phát triển và không thể đạt chiều cao tối đa của người trưởng thành. Chẩn đoán và can thiệp sớm có thể giúp đưa tốc độ tăng trưởng của trẻ trở lại nhịp điệu thích hợp.

Đối với trẻ nghi ngờ dậy thì sớm, các bác sĩ sẽ theo dõi tốc độ tăng trưởng, đánh giá mức độ dậy thì của đứa trẻ và xác định tuổi xương (chụp cổ tay và bàn tay trái so với atlas có tăng hay không); siêu âm tử cung buồng trứng, siêu âm thận xem có các khối bất thường hay không. Ngoài ra trẻ còn được tiến hành chụp cộng hưởng từ, xét nghiệm hormone sinh dục.

Mặc dù trẻ dậy thì sớm sẽ phát triển hơn bạn cùng tuổi, nhưng thực tế càng về sau chiều cao của trẻ sẽ càng bị hạn chế. Nguyên nhân là do sự phát triển nhanh chóng của xương, chu kỳ tăng trưởng của tuổi dậy thì bị rút ngắn đáng kể dẫn đến không có đủ thời gian để cơ thể phát triển bình thường. Do đó, chiều cao của trẻ dậy thì sớm sẽ thấp lùn hơn so với người bình thường.

"Hơn một nửa số trẻ em mắc bệnh dậy thì sớm đều có chiều cao không quá 150cm. Đặc biệt, ở trẻ dậy thì trung ương, bé gái sẽ có chiều cao thấp hơn 12cm, bé trai thấp hơn 20cm so với bạn bè cùng trang lứa khi trưởng thành" - TS.BS Bùi Phương Thảo cho hay.

TS.BS Bùi Phương Thảo lưu ý, điều trị dậy thì sớm cho trẻ tốt nhất là ở thời điểm trước 6 tuổi bởi đây là giai đoạn tuổi xương ở trẻ bắt đầu tăng cao. Việc can thiệp điều trị đúng thời điểm này có tác dụng làm chậm quá trình dậy thì, cải thiện chiều cao khi trưởng thành

Dấu hiệu nhận biết dậy thì sớm

PGS.TS Bùi Phương Thảo cho hay, nếu trẻ gái có các biểu hiện như ngực phát triển, mọc lông mu hoặc lông nách, thay đổi hình dáng cơ quan sinh dục ngoài, bắt đầu có kinh nguyệt, tăng chiều cao.

Ở bé trai, có các dấu hiệu như tinh hoàn hoặc dương vật to lên, xuất hiện lông mu hoặc lông nách, trứng cá, giọng trầm đi, tăng chiều cao... nên cho trẻ đi khám sớm để chẩn đoán dậy thì sớm.

Trẻ sẽ được đánh giá mức độ dậy thì qua đánh giá tuổi xương, siêu âm tử cung buồng trứng, siêu âm thận xem có các khối bất thường hay không. Ngoài ra trẻ còn được tiến hành chụp cộng hưởng từ, xét nghiệm hormone sinh dục.

Hiện nay, Bệnh viện Nhi Trung ương đang quản lý hơn 1.000 trường hợp trẻ dậy thì sớm trung ương, trong đó, có hơn 500 trường hợp trẻ được điều trị ức chế phát triển.

Dù 95% dậy thì sớm ở bé gái là vô căn, nhưng việc theo dõi phát hiện sớm và điều chỉnh dinh dưỡng hợp lý sẽ giúp điều trị kịp thời, trẻ có độ tuổi phát triển như chúng bạn.  Trẻ béo phì, sớm tiếp cận với những phim của người lớn là những yếu tố dẫn tới trẻ có thể dậy thì sớm.

Hiện nay, bệnh nhân điều trị ức chế dậy sẽ được tiêm liên tục đến năm 10 tuổi hoặc đến khi có tuổi xương 11-12 tuổi, với liệu trình 28 ngày/một mũi tiêm, với chi phí khoảng 3 triệu đồng.