“Tâm thư” của 32 doanh nghiệp sản xuất thép không gỉ

Ông Nguyễn Hùng Mạnh, Giám đốc Công ty TNHHKim Khí Tuấn Đạt, ông Phạm Chung Anh, Giám đốc công ty cổ phần Gia Anh, bà Trần Thanh Hà, phó giám đốc công ty TNHH Hoàng Vũ - đại diện cho 32 doanh nghiệp sản xuất thép không gỉ có “tâm thư” nêu trên cho biết: Vào năm 2019, Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về thép không gỉ đã được thông qua, và bắt đầu có hiệu lực từ ngày năm 2020.

Tại Quy chuẩn này quy định các mặt hàng thép không gỉ series 200 sẽ không được lưu hành kể từ ngày 1/1/2020. Tuy nhiên, vào thời điểm đó, các mặt hàng thép không gỉ thuộc series 200 đang được tiêu thụ rất nhiều trên thị trường và cũng là sản phẩm sản xuất chủ lực của các doanh nghiệp trong nước.

Do đó, khi đột ngột bị cấm lưu hành, các doanh nghiệp sản xuất thép không gỉ trong nước sẽ chịu thiệt hại rất lớn và sẽ khiến giá cả của các sản phẩm này tăng cao đột biến.

“Ngay sau khi Quy chuẩn quốc gia về thép không gỉ được công bố, nhiều doanh nghiệp đã có văn bản kiến nghị, gửi Thủ tướng Chính phủ, Bộ Khoa học - Công nghệ xem xét về việc cấm lưu hành các sản phẩm thuộc series 200 từ ngày 1/1/2020. Một trong những kiến nghị của chúng tôi, là lùi thời hạn thực hiện Quy chuẩn quốc gia về thép không gỉ sang năm 2023, để các doanh nghiệp trong nước tìm ra giải pháp. Và kiến nghị này đã được chấp thuận”, Ông Mạnh nói.

Đến tháng 11/2022, tại Hội nghị các Tiêu chuẩn Việt Nam về Thép không gỉ làm khuôn mẫu và đồ gia dụng do Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức, các doanh nghiệp đã nghe kết luận của các nhà khoa học sau gần một năm nghiên cứu về chất lượng và khả năng áp dụng của sản phẩm seri 200 - cụ thể là 2 sản phẩm GD1 và GD2 - tại thị trường Việt Nam, về tính phù hợp của vật liệu GD1 và GD2 khi vật liệu này đủ đạt tiêu chuẩn Việt Nam đối với thép không gỉ. Quyết định này dự kiến sẽ được hoàn tất để có thể đưa vào áp dụng vào ngay đầu năm 2023.

Động thái này của Bộ Khoa học và Công nghệ được các nhà sản xuất thép không gỉ trong nước vui mừng, khi các sản phẩm thuộc series 200 vẫn đủ tiêu chuẩn để lưu hành.

Tuy nhiên, một điều rất bất ngờ, khi mới đây, Posco VST (Hàn Quốc) và một số ít doanh nghiệp của Việt Nam làm đơn phản đối quyết định của Bộ Khoa học và Công nghệ trong việc đưa sản phẩm GD1 và GD2 vào Tiêu chuẩn quốc gia.

“Điều đáng nói, Posco và một số doanh nghiệp Việt Nam phản đối quyết định này chủ yếu là doanh nghiệp thương mại, đang kinh doanh mặt hàng thép không gỉ dạng cuộn cán nguội. Các doanh nghiệp này không hoàn toàn tham gia vào hoạt động sản xuất và kinh doanh mặt hàng series 200, nên không thể hiểu biết một cách đầy đủ về thị trường của mặt hàng này tại Việt Nam”, bà Hà cho biết.

Đồng tình với nhận định này, ông Trần Văn Diệp, Giám đốc Công ty TNHH Thép không gỉ Hà Anh nhấn mạnh: “Các doanh nghiệp phản đối quyết định của Bộ Khoa học và Công nghệ chỉ là thiểu số trong hàng trăm doanh nghiệp đang sản xuất thép không gỉ tại Việt Nam, đồngthời lại không tham gia vào thị trường series 200 trong nhiều năm, nên việc phản đối của họ không thể là tiếng nói của các doanh nghiệp sản xuất trực tiếp sản phẩm này như chúng tôi”.

“Chính vì vậy, chúng tôi rất ngạc nhiên và phẫn nộ khi thấy doanh nghiệp Posco VST (Hàn Quốc) và một số ít doanh nghiệp của Việt Nam có hành động này”, ông Diệp nói.

Doanh nghiệp Việt phẫn nộ!

Ông Trần Văn Hưng, Giám đốc Công ty TNHH Tiến Đạt cho hay, trả lời trên một số tờ báo, Posco đưa ra 4 luận điểm để phản đối đưa các sản phẩm thép không gỉ GD1 và GD2 vào tiêu chuẩn Việt Nam.

Thứ nhất, Posco cho rằng, GD1 và GD2 là sản phẩm không đạt tiêu chuẩn, chất lượng thấp. Ông Hưng phản bác, nhận định này của Posco không hề có căn cứ.

Ông Hưng phân tích: Hiện nay, chưa có bất kỳ tài liệu nào nói rằng GD1 và GD1 là sản phẩm có chất lượng thấp, mặt khác việc đưa ra tiêu chuẩn cho 2 sản phẩm này được thực hiện bởi cơ quan có đủ thẩm quyền và năng lực, đó là Viện tiêu chuẩn, thuộc Bộ Khoa học - Công nghệ.

Ngoài ra, rất nhiều cơ quan khác cùng tham gia nghiên cứu, đánh giá và được đưa ra các hội đồng khoa học thẩm định, để cho thấy rằng đây là loại thép không gỉ, có tính chất chống ăn mòn. Thậm chí, cơ tính của GD1 và GD2 còn tốt hơn mác thép SU201 của Nhật bản.

Trong báo cáo khoa học của Trung tâm đánh giá hư hỏng vật liệu của Viện khoa học vật liệu, Viện Hàn lâm khoa học Việt Nam đã chỉ rõ, các chỉ số giới hạn chảy, giới hạn bền kéo, độ giãn dài,... của GD1 và GD2 đều cao hơn đáng kể so với SUS 201.

“Như vậy, việc đưa ra đánh giá về sản phẩm GD1 và GD2 là sản phẩm chất lượng thấp, không đạt tiêu chuẩn của Posco là hoàn toàn sai, không hề có căn cứ.

Thứ hai, Posco cho rằng, GD1 và GD2 là sản phẩm chiếm chưa đến 10% tổng sản lượng tiêu thụ. Ông Hưng cũng cho rằng, nhận định này cũng hoàn toàn toàn sai.

Bởi lẽ, theo thống kê sơ bộ của 32 doanh nghiệp có mặt trong “tâm thư”, tổng sản lượng thép không gỉ tiêu thụ trong nước năm 2022 là khoảng 381.000 tấn, trong đó mặt hàng thép không gỉ seri 200 có sản lượng vào khoảng 104.000 tấn, chiếm tỷ trọng khoảng 27,3%.

Các doanh nghiệp cũng cho biết, ngoài sản xuất các sản phẩm trên để tiêu thụ trong nước, các nhà sản xuất thép không gỉ của Việt Nam đã và đang xuất khẩu loại hàng này sang nhiều thị trường khá như Hà Lan, Đức, Thổ Nhĩ Kỳ, Nga, Trung Quốc, Ấn Độ, Thái Lan và cả Hàn Quốc.

Thứ ba, Posco cho rằng, những đơn vị đã tin tưởng và tuân theo chính sách của Chính phủ trước giờ lại trở thành những đơn vị chịu thiệt hại. Ông Hưng nhấn mạnh, nếu việc GD1 và GD2 không được đưa vào tiêu chuẩn Việt Nam, thì người có lợi nhất chính là Posco. Và người chịu thiệt chính là người tiêu dùng và nền kinh tế Việt Nam.

Ông Hưng nói: Hiện nay, các sản phẩm thép không gỉ series 200 được ứng dụng rất nhiều tại Việt Nam, như đồ gia dụng, nội thất, các loại máy móc,... nhằm thay thế cho các sản phẩm tương tự dùng bằng thép, thép mạ kẽm với ưu điểm có tính chống ăn mòn chấp nhận được, dễ gia công, cơ tính tốt.

Do đó, nếu các chủng loại thép này không còn tồn tại trên thị trường Việt Nam, người tiêu dùng sẽ phải sử dụng sản phẩm thép khác có giá đắt hơn, thừa công năng sử dụng, có thể thiệt hại kinh tế cho người tiêu dùng.

“Các nhà xuất khẩu của Việt Nam khi đó sẽ phải khoanh tay đứng ngoài sân chơi quốc tế và nguy cơ lớn hơn nữa là các thành phẩm, sản phẩm gia dụng được sản xuất bằng loại thép này sẽ được nhập vào thị trường Việt Nam sẽ cạnh tranh hoàn toàn với sản phẩm được sản xuất trong nước về giá. Điều này sẽ tổn hại đến nền sản xuất cơ khí trong nước, gây nhiều khó khăn nhất là trong bối cảnh các nhà sản xuất trong nước đang cố gắng tồn tại sau đại dịch Covid-19”, ông Hưng nhấn mạnh.

Cuối cùng, Posco cho rằng, GD1 và GD2 có độ ăn mòn thấp, ảnh hưởng tới sức khỏe người tiêu dùng. Tuy nhiên, ông Hưng cho rằng đây chỉ là những nhận định chủ quan và hoàn toàn thiếu cơ sở khoa học vì theo QCVN L2-3:2011/BYT, quy định các chỉ tiêu kiểm tra đối với các kim loại có khả năng thôi nhiễm - các kim loại kể trên không hề có trong thành phầm của thép không gỉ seri 200.

“Trước nhưng phân tích trên, chúng tôi mong muốn Thủ tướng và lãnh đạo Bộ xem xét cho sự cần thiết của việc áp dụng quy chuẩn quốc gia về thép không gỉ series 200, cụ thể là GD1 và GD2”, ông Hưng nói.