Đó là đánh giá chung của một số đại biểu tại hội thảo “Giải pháp quản trị tài chính và đầu tư nhằm nâng cao vai trò chủ đạo của DNNN trong phát triển kinh tế” do Tạp chí Doanh nghiệp và Thương mại phối hợp với Viện kinh tế Việt Nam tổ chức sáng nay.

Theo ông Võ Trí Thành, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược và Cạnh tranh, tỷ lệ 0,07% của doanh nghiệp nhà nước trong tổng số doanh nghiệp cả nước là rất nhỏ nhưng khối doanh nghiệp này lại giữ một giá trị tài sản khổng lồ. Tuy nhiên, theo ông Thành, hiệu quả hoạt động và năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp nhà nước còn hạn chế, chưa tương xứng với nguồn lực nắm giữ.

"Cụ thể, hiện nay, doanh nghiệp nhà nước đóng góp gần 40% GDP, phần còn lại 60% GDP là đóng góp từ doanh nghiệp tư nhân và doanh nghiệp FDI. Trong khi đó khoảng 60% nguồn lực xã hội đang tập trung cho doanh nghiệp nhà nước, như vậy là chưa hiệu quả”, chuyên gia này nói.

Cũng theo ông Võ Trí Thành, tiến trình cải cách DNNN gắn liền với quá trình đổi mới nền kinh tế Việt Nam, từ nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung sở hữu nhà nước chuyển sang kinh tế thị trường định hướng XHCN. Đây là lần thứ 3 thực hiện đề án. Giai đoạn đầu từ năm 1990 – 1991 đổi mới các tổng công ty, đoạn 2 xây dựng tập đoàn, giai đoạn 3 này chỉ dám thực hiện thí điểm, chưa dám làm tổng thể.

“Quá trình cải cách đó vô cùng chậm, phức tạp, gồ gề, khó khăn, đầy mâu thuẫn”, ông Võ Trí Thành nói và dẫn chứng: “Có thể ví dụ như việc xây dựng các tập đoàn, tổng công ty, trong thời gian qua. Tôi chưa nhìn thấy ánh sáng cuối đường hầm trong việc xử lý 12 đại án, tất cả các khía cạnh đều rất chậm trong nhiều năm gần đây”.

Ở góc nhìn về vấn đề nhân sự trong khối DNNN, theo ông Hồ Sỹ Hùng, Phó Chủ tịch Ủy ban quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệ, quy trình bổ nhiệm nhân sự trong DNNN còn mất nhiều thời gian bởi các vị trí quan trọng phải gắn với Đảng

“Các quy trình nhân sự trong DNNN rất chậm bởi các thủ tục lằng nhằng giống như tuyển công chức”, ông Hùng nói. Theo ông này,  hiện nay, chủ tịch Hội đồng quản trị DNNN phải là Bí thư Đảng. Khi Cổ phần hóa, muốn đưa người từ doanh nghiệp vào thì không được vì đầu tiên phải xin chủ trương, sau đó phải rà soát quy hoạch đủ 5 bước, rồi lại phải lấy ý kiến của các cơ quan Đảng cùng cấp, rồi lại phải vào cấp ủy trước, rồi lại phải chuyển sinh hoạt Đảng vào, rồi lại phải báo cáo với Đảng trên là bổ sung cấp ủy...

“Vị trí tổng giám đốc cần 5-6 tháng mới bổ nhiệm xong. Trong thời gian đó ai sẽ điều hành và chịu trách nhiệm?”, ông Hùng nói.

Cùng với cải cách hướng kinh tế thị trường, việc tái cấu trúc DNNN luôn là nhiệm vụ trọng tâm trong suốt quá trình hàng chục năm nay. Bên cạnh câu chuyện DNNN tự nâng cao hiệu quả, là sự tạo dựng lòng tin cho thị trường, cho các nhà đầu tư trong nước và quốc tế.

“Nhưng khó khăn trong cải cách vẫn là tư duy nhận thức”, ông Võ Trí Thành trả lời báo chí bên lề hội thảo: “Nói sâu xa đó là vấn đề đánh giá về vai trò DNNN. Nó liên quan đến vấn đề chính trị, con người. Vai trò của nhà nước rất quan trọng nhưng cách can thiệp như thế nào mới là điều cần bàn. Trong bối cảnh mới, người ta sẽ nhìn nhận lại vai trò của nhà nước”.

“DNNN trước hết phải là doanh nghiệp đã. Cách quản lý sao cho họ thực sự là doanh nghiệp”, ông Thành nói.  

Mạnh Cường