Container ứ đọng đang gây ra nhiều hệ lụy (Ảnh TL)

Cùng với đó, tại cảng Cát Lái tồn khoảng 9.000 teus (tương đương 4.500 container) phế liệu giấy và nhựa, chiếm gần 20% sức chứa của cảng Cát Lái. Hàng hóa phế liệu nhập khẩu tồn đọng tại các cảng biển bao gồm: Phế liệu sắt, thép, giấy, nhựa, nhôm, đồng, phế liệu xỉ cát (xỉ hạt nhỏ)...

Báo cáo của các Cảng vụ Hàng hải cho hay, lượng phế liệu nhập khẩu vào Việt Nam tăng mạnh, nhiều lô hàng đã dỡ xuống cảng nhưng chưa làm thủ tục nhập khẩu dẫn tới hàng hóa tồn đọng tại các cảng biển. Cục Hàng hải Việt Nam cũng cho biết: Theo thông tin từ các hãng tàu, một lượng lớn hàng phế liệu nhựa, giấy sẽ tiếp tục đổ về các cảng biển Việt Nam do hãng tàu, khách hàng đã ký hợp đồng hoặc hàng đã được xếp lên tàu đang trên đường vận chuyển.

Bên cạnh đó, với một số lượng lớn container tồn đọng lâu ngày, chủ hàng không đến nhận hàng, có nhiều container lưu tại bãi cảng từ 5 đến 7 năm có thể bị hư hỏng, phát sinh chi phí lưu container, lưu bãi lớn gây thiệt hại kinh tế cho các doanh nghiệp (DN) cảng và hãng tàu; ảnh hưởng đến việc kinh doanh, sản xuất của DN cảng biển và tiềm ẩn nguy cơ ô nhiễm môi trường tại khu vực cảng biển.

Nguyên nhân của việc ứ đọng trên được đại diện cảng vụ giải thích là do việc quản lý phế liệu nhập khẩu làm nguyên liệu sản xuất bao gồm nhiều bộ và các cơ quan chuyên môn của địa phương. Tuy nhiên, hiện nay chưa có quy chế phối hợp liên ngành trong xử lý các vụ việc liên quan tới nhập khẩu phế liệu làm nguyên liệu sản xuất.

Mặt khác, hiện vẫn chưa có quy định pháp lý để ràng buộc trách nhiệm và chế tài xử phạt đối với chủ tàu trong vận chuyển phế liệu nhập khẩu; giấy phép nhập khẩu phế liệu chưa được quy định là điều kiện bắt buộc trong các hợp đồng kinh tế thương mại giữa doanh nghiệp xuất nhập khẩu và chủ tàu. Khi có vi phạm về vận chuyển hàng hóa thì không xử lý được trách nhiệm của chủ tàu.

Mới đây, Thủ tướng Chính phủ đã giao cho Bộ Tài nguyên và Môi trường thanh tra toàn diện công tác cấp phép nhập khẩu phế liệu trong thời gian qua, xử lý nghiêm các cán bộ có liên quan, thu hồi giấp phép của các DN nếu phát hiện sai phạm. Rà soát lại toàn bộ giấy phép nhập khẩu phế liệu còn hạn ngạch. Trong thời gian tới, không cấp mới giấy phép nhập khẩu phế liệu đối với hoạt động ủy thác nhập khẩu; chỉ xem xét cấp mới giấy phép nhập khẩu phế liệu cho DN khi chứng minh được nhu cầu và năng lực sử dụng phế liệu để làm nguyên liệu sản xuất...

Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Công an chỉ đạo Công an các địa phương, các cảng biển và Hải quan cung cấp danh sách để điều tra, làm rõ nguyên nhân các container phế liệu được vào Việt Nam mà không có người nhận, người vận chuyển; khẩn trương điều tra, truy tố một số vụ vi phạm pháp luật về bảo vệ  môi trường do nhập khẩu phế liệu trái phép vào Việt Nam.

Lê Đức