Cần xác định được thái độ của doanh nghiệp, người dân 

Phát biểu khai mạc diễn đàn, ông Đào Xuân Hưng - Tổng biên tập Tạp chí Tài nguyên & Môi trường, Trưởng ban tổ chức diễn đàn cho biết, bảo vệ môi trường là trách nhiệm của toàn xã hội, trong đó, vai trò trách nhiệm của doanh nghiệp là yếu tố tiên phong.

"Diễn đàn này sẽ góp phần truyền thông chính sách, nâng cao nhận thức cho cộng đồng doanh nghiệp, doanh nhân và người dân về việc tăng cường quản lý, xử lý chất thải, tái chế rác thải, hạn chế, giảm thiểu đồ nhựa dùng một lần, sống thân thiện với môi trường,…", ông Hưng nói.

Diễn đàn môi trường năm 2022 cũng kêu gọi sự chung tay của cộng đồng doanh nghiệp tích cực thực thi những chính sách mới trong Luật bảo vệ môi trường năm 2020 và có những giải pháp phù hợp trong sản xuất kinh doanh bảo vệ môi trường sống an toàn, trong lành cho cộng đồng xã hội. Đồng thời hướng tới các mô hình kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn để đảm bảo sự phát triển bền vững, hài hòa lợi ích của doanh nghiệp và môi trường sống của nhân dân.

Phát biểu tại diễn đàn, TS Lưu Bình Nhưỡng, Phó trưởng Ban dân nguyện Quốc hội chia sẻ, vấn đề môi trường là một trong những vấn đề được đề cập nhiều trong hoạt động thiết kế chính sách cũng như trong quá trình giám sát của Quốc hội.

Về vấn đề quản lý chất thải, TS Lưu Bình Nhưỡng cho rằng vấn đề quan trọng nhất đó là thái độ của doanh nghiệp, người dân, cơ quan công quyền đối với vấn đề này như thế nào. Diễn đàn ngày hôm nay, theo ông Nhưỡng, sẽ góp phần quan trọng vào việc xác định lại thái độ của các chủ thể trong xã hội đối với vấn đề quản lý chất thải, giúp các chủ thể trong xã hội nhìn nhận và đánh giá đầy đủ về vấn đề quản lý chất thải.

Chất thải hầu hết chưa được phân loại tại nguồn

Theo PGS. TS. Nguyễn Đình Thọ, Viện trưởng, Viện Chiến lược, Chính sách tài nguyên và môi trường (Bộ Tài nguyên & Môi trường), trong năm 2021, tổng khối lượng chất thải rắn sinh hoạt phát sinh trên địa bàn 47/63 tỉnh/thành phố là khoảng 53.048 tấn/ngày (trong đó khu vực đô thị phát sinh khoảng 31.381 tấn/ngày và khu vực nông thôn khoảng 21.667 tấn/ngày).

Các địa phương có khối lượng chất thải rắn sinh hoạt phát sinh trên 1.000 tấn/ngày chiếm 30% (trong đó có Hà Nội phát sinh trên 6.000 tấn/ngày, TP. HCM là 8.900 tấn/ngày).

"Đáng chú ý, chất thải hầu hết chưa được phân loại tại nguồn. Một số địa phương đã triển khai thí điểm chương trình phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn. Tuy nhiên việc phân loại chưa được nhân rộng, hiệu quả chưa cao, mang tính riêng lẻ", ông Thọ nói. 

Theo ông Thọ, hiện nay, chôn lấp vẫn là phương pháp được áp dụng phổ biến nhưng chỉ có khoảng 20% các bãi chôn lấp là bãi chôn lấp hợp vệ sinh. Còn nhiều các lò đốt cỡ nhỏ không có hệ thống xử lý khí thải hoặc có nhưng không đạt yêu cầu về môi trường. Rác thải điện tử, chất thải nhựa sử dụng một lần, túi nilon không được thu gom, xử lý đúng cách.

Liên quan đến vai trò của doanh nghiệp trong quản lý chất thải, PGS. TS. Nguyễn Đình Thọ cho biết, Nhà nước đã có những quy định về trách nhiệm của các cơ sở sản xuất kinh doanh dịch vụ trong bảo vệ môi trường nói chung, quản lý chất thải nói riêng.

Bên cạnh đó, Luật cũng thể chế hóa “Nguyên tắc người gây ô nhiễm phải trả tiền” và tiếp cận quản lý chất thải rắn dựa trên nguyên tắc thị trường, trong đó quy định trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất.

Theo đó, nhà sản xuất phải có trách nhiệm tái chế chất thải, xử lý chất thải bằng phương thức nhà sản xuất đóng góp tài chính để xử lý chất thải, qua đó, sẽ thay đổi hành vi sản xuất, tiêu dùng theo hướng thân thiện môi trường; đồng thời tạo nguồn tài chính để hỗ trợ cho hoạt động thu gom, xử lý chất thải sinh hoạt tại các địa phương (Điều 54, 55).

Tại diễn dàn, nhiều tham luận về các vấn đề: hệ thống quản lý chất thải tại Việt Nam; kinh nghiệm quốc tế trong quản lý và xử lý chất thải rắn sinh hoạt;…cũng đã được các diễn giả trình bày, nhận được sự lắng nghe của các đại biểu tham dự.

Anh Tuấn