Từ sự phản khoa học, nguy hiểm của một trào lưu

Đó là khẳng định đầy bức  xúc của các bác sĩ, chuyên gia y tế trước cái gọi là “trào lưu sinh con thuận theo tự nhiên” lan tràn trên mạng xã hội thời gian qua.  Trào lưu kêu gọi các bà mẹ sinh con tại nhà, thay vì cắt rốn vài phút sau đó, thì vẫn để bánh nhau nối liền với bé, rồi giữ bánh nhau như thế cho đến khi tự phân hủy, tự rụng khỏi cơ thể bé trong vòng 3 đến 10 ngày, thậm chí là 2 tuần. 

Những người lan truyền trào lưu này cho rằng sự tiếp xúc kéo dài với bánh nhau sẽ khiến bé dễ thích nghi với môi trường mới bên ngoài, giúp trẻ giảm stress, giúp trẻ nhận được tất cả dinh dưỡng từ nhau thai. Vào đầu tháng 3/2018, một bà mẹ ở Hưng Yên đã lên mạng chia sẻ về cuộc sinh nở “thuận theo tự nhiên” với hình ảnh chậu bánh rau để bên cạnh đứa trẻ sơ sinh 6 ngày.

Ngành Y tế đã ngay lập tức đưa ra những cảnh báo về trào lưu này. Chiều ngày 15/3, Vụ Sức khỏe bà mẹ, trẻ em (Bộ Y tế) cho biết đang có sự hiểu sai về “sinh con thuận theo tự nhiên”. Sinh tự nhiên tức là sinh theo đường tự nhiên (sinh theo ngả âm đạo) chứ không phải sinh con tại nhà và không có sự hỗ trợ y tế. Theo Bộ Y tế, việc sinh con thuận tự nhiên tại nhà không có sự theo dõi và hỗ trợ y tế là thực hành sản khoa nguy hiểm, có thể đe dọa nghiêm trọng đến sức khỏe và tính mạng của mẹ và bé. 

Hiện nay, các chuyên gia sản khoa trong và ngoài nước đều khẳng định sinh con thuận tự nhiên là phương pháp phản khoa học, có thể dẫn đến tai biến sản khoa, tử vong mẹ, tử vong trẻ. Trước sự việc trên, Bộ Y tế cho biết sẽ có công văn gửi Bộ TTTT, Ban Tuyên giáo TW đề nghị xử lý nghiêm những người khuyến khích sinh “thuận theo tự nhiên” trên mạng xã hội.

Vụ trưởng Vụ Sức khỏe bà mẹ, trẻ em Nguyễn Đức Vinh cho biết thêm, theo báo cáo của địa phương, đến hiện tại, các cơ quan chức năng chưa xác nhận được trường hợp nào sản phụ tử vong khi sinh con tại nhà trong ngày 14/3 như thông tin đang lan truyền trên mạng xã hội.

Các chuyên gia sản khoa trong và ngoài nước đều khẳng định sinh con tự nhiên là phương pháp phản khoa học, có thể dẫn đến tai biến sản khoa. 

Thông tin thất thiệt - chuyện “thường ngày” trên mạng xã hội

Không phải đợi đến trào lưu “sinh con thuận theo tự nhiên”, chuyện những thông tin thất thiệt xuất hiện, chia sẻ, lan truyền, khuynh đảo và gây nên những hậu quả nghiêm trọng trên mạng xã hội không biết từ bao giờ đã trở thành “chuyện thường ngày” trên thế giới ảo này. 

Chỉ nhìn lại năm 2017 vừa qua cũng đã “chóng mặt” bởi vô số thông tin “trời ơi”. Đơn cử như việc cuối giờ chiều ngày 20/7/2017, mạng xã hội Facebook rúng động bởi thông tin “máy bay rơi tại Nội Bài” được đăng tải bởi tài khoản có tên “Phạm Thị Mùi”. Theo đó, tài khoản Facebook này đăng dòng status với nội dung: “Mưa to quá, máy bay rơi luôn... thật là kinh khủng. Nội Bài này”. Kèm theo dòng thông tin là 5 bức ảnh ghi hình ảnh một chiếc máy bay màu trắng rơi trên cánh đồng. 

Ngoài ra, người đăng tin còn ghi địa điểm check in tại sân bay quốc tế Nội Bài. Thông tin này được đăng tại thời điểm Thủ đô Hà Nội và các tỉnh phía Bắc đang trong những ngày thời tiết mưa dông liên tiếp nhiều ngày do ảnh hưởng của áp thấp nhiệt đới khiến dư luận xôn xao, hoang mang. Trước đó, thời tiết mưa dông khiến một số chuyến bay bị trễ, một số chuyến bay bị hủy nên ngay khi thông tin trên được đăng tải đã tạo ra hiệu ứng truy cập và “share” (chia sẻ) trạng thái thông tin của Facebook Phạm Thị Mùi. Một thành viên của diễn đàn “Otofun” nhanh tay chụp lại màn hình của tài khoản “Phạm Thị Mùi” rồi đăng trên diễn đàn. 

Một số tờ báo điện tử đã ngay lập tức khai thác, đăng tin về việc tài khoản “Phạm Thị Mùi” đưa tin máy bay rơi...  Cơ quan công an ngay lập tức điều tra và sự thật, theo khai nhận của Mùi, khoảng 15h57 ngày 20/7, Mùi đọc được thông tin trên một tài khoản Facebook với nội dung “Mưa to quá, máy bay rơi luôn... thật là kinh khủng” kèm 5 hình ảnh máy bay rơi trên cánh đồng. Mùi liền tải 5 ảnh trên về điện thoại cá nhân, copy bài viết rồi “biên tập” viết thêm nội dung “Nội Bài này”, thêm địa điểm check-in để mọi người tin tưởng rằng sự việc máy bay rơi đang diễn ra tại sân bay Nội Bài. Thông tin này được tung lên mạng vào 15h59 cùng ngày.

Một ví dụ nữa: Khoảng 19h30 phút, ngày 29/10/2017, trên mạng xã hội Facebook, trong nhóm công khai bien19.biz, tài khoản “Văn Hoàn” đăng tải hai đoạn clip có nội dung “Cảnh sát giao thông Công an huyện Hạ Hoà, tỉnh  Phú Thọ đứng thổi nồng độ cồn trước cổng đám cưới”. Cùng với việc đăng tải trên Facebook, người quay clip còn đăng tải các nội dung trên lên Youtube thông qua tài khoản có tên “Người đưa tin”. Đáng chú ý, người đàn ông quay clip đã có nhiều lời lẽ thô tục, xúc phạm lực lượng thực thi nhiệm vụ.

 Ngay sau khi đoạn clip trên được đăng tải trên Internet đã thu hút hàng trăm lượt cá nhân bình luận, chia sẻ, trong đó không ít người đã bày tỏ thái độ không đồng tình với những người thực thi nhiệm vụ. Lực lượng phòng chống tội phạm sử dụng Công nghệ cao, Công an tỉnh Phú Thọ đã tập trung xác minh, làm rõ các nội dung trong clip, buộc “tác giả” Bùi Văn Hoàn phải gỡ bỏ nội dung thông tin đã đăng hoặc chia sẻ trên các trang mạng xã hội và phải cải chính thông tin sai sự thật hoặc gây nhầm lẫn.

Thận trọng tránh rơi vào “bẫy”

Mạng xã hội, đúng như tiến sĩ Nguyễn Hoàng Khắc Hiếu, Khoa Tâm lý học, Trường ĐH Sư phạm TP.HCM từng chia sẻ, như một chợ thông tin có cả hàng thật lẫn hàng giả, có sự thật lẫn tin đồn. Trong khi đó, do đặc điểm của thế giới mạng, các tin đồn này hầu như rất khó kiểm chứng trực tiếp, nhiều câu chuyện hầu như không thể đi xác minh.

Điều nguy hiểm nhất là tốc độ lan truyền của tin đồn trên mạng xã hội, nó nhanh hơn gấp vạn lần những câu chuyện được “buôn” trên các quán trà đá vỉa hè. Và sự thắng thế của mạng xã hội, xu thế “cuồng facebook” càng khiến thông tin thất thiệt trở thành cái bẫy được giăng ra khắp nơi, mà người tiếp nhận, chia sẻ không tỉnh táo, không có cơ sở kiểm chứng, khi bị cái tôi chủ quan hoàn toàn lấn át, hoàn toàn có thể trở thành nạn nhân, thậm chí trở thành người tiếp tay cho kẻ xấu, gây nguy hại cho cộng đồng, xã hội, thậm chí có thể phạm tội ác. 

Không kể công chúng, người dân thường, mà cả các nhà báo - những người có trách nhiệm, nghĩa vụ chọn lọc, kiểm chứng và định hướng thông tin - cũng đã không ít người “sa” vào những cái bẫy thông tin giả.

Tin đồn là giả nhưng hậu quả nó gây ra lại là thật. Như câu chuyện mới đây, một nữ sinh lớp 11 tên L ở Nghệ An được cho là đã tự tử vì bị phát tán clip L cùng bạn trai hôn nhau trong lớp học. Các chuyên gia pháp luật cho rằng sự việc nữ sinh Nghệ An tự tử vì bị tung clip nóng lên mạng xã hội đã gióng lên hồi chuông cảnh báo về hiểm họa khôn lường của mạng xã hội; đôi khi chỉ những cái like (thích), comment (bình luận), share (chia sẻ) có thể hủy hoại cuộc sống của một người. 

Rõ ràng, cần phải có những chế tài thật nghiêm hơn nữa, xử lý đích đáng những người bịa đặt thông tin, bôi nhọ, bêu riếu người khác.

Và trong khi một giải pháp căn cơ, một hành lang pháp lý để xử phạt và răn đe những kẻ “giăng bẫy” còn chưa đủ mạnh, thì hơn ai hết chúng ta – những người đã và đang sử dụng mạng xã hội hằng ngày – hãy tỉnh táo và có trách nhiệm với cộng đồng khi tiếp nhận thông tin và chia sẻ thông tin.

Hà Trang