Từ những thể nghiệm nhọc nhằn…

Epoxy là một hợp chất hữu cơ có gốc nhựa composite nhưng có cấu tạo đặc biệt, khiến cho chất liệu này không bị thủy phân bởi môi trường cũng như khả năng chịu tác động của nhiệt tốt hơn hẳn các vật liệu khác.

Do có tính co ngót thấp và khả năng bám dính cực tốt, epoxy khi được pha với các hoạt chất khác nhau có thể tạo nên những hợp chất kết dính với nhiều tính năng ưu việt và đồng thời tạo nên những bề mặt bền chắc, mang tính thẩm mỹ cao.

Epoxy được sử dụng phổ biến trong công nghiệp đóng tàu thủy (phủ bọc lớp ngoài của vỏ tàu) và công nghiệp xây dựng.

Phổ biến như vậy nhưng để thử nghiệm và làm chủ chất liệu này trong sáng tác mỹ thuật lại là một thử thách ngoạn mục. Nhất là khi nghệ sĩ ở trong hoàn cảnh không có nhiều điều kiện xã hội và vật chất đầy đủ để có được những công đoạn nghiên cứu và thí nghiệm với chất liệu một cách bài bản.

Lưu Tuyền, Vỏ bọc không tái chế 2, điêu khắc, 
chất liệu tổng hợp, 55x45x40cm, 2013. 

Sau một lần tình cờ biết về nhựa epoxy có thể dùng láng trên bề mặt toan và sơn dầu, như một lớp màng trong vừa có tính chất bảo vệ bề mặt tranh lại vừa như một phần của bức tranh do khả năng làm thay đổi hiệu ứng thị giác của toàn bộ sáng tác, Lưu Tuyền đã mất rất nhiều thời gian để tìm kiếm các cách thức sử dụng chất liệu này nhưng không chỉ cho bề mặt tranh mà còn cho cả việc tạo khối điêu khắc.

Với riêng bề mặt tranh, anh đã không dừng lại ở việc coi epoxy như một lớp phủ đơn thuần, mà biến nó thành một chất liệu tạo hình. Không chỉ còn là một lớp phủ mỏng tang và trong suốt, epoxy đã được họa sĩ trưng dụng như sơn trong tranh sơn mài để có thể hòa quyện được với toan, sơn dầu, các hợp chất màu, quỳ vàng quỳ bạc, với các công đoạn quét, đổ, mài, khoét sâu xuống, đập vỡ…

Cuối cùng, bề mặt của một sáng tác mỹ thuật vẫn hoàn toàn phẳng mịn nhưng ở đó chứa đựng rất nhiều chồng lớp màu, khiến cốt lõi của nó là một bức vẽ sơn dầu trên toan trở nên hoàn toàn khác lạ, chứa đựng một chiều sâu không gian có sức thu hút mạnh mẽ, đem lại những ấn tượng thị giác mới mẻ và góp phần bồi đắp đa dạng những lớp ý nghĩa và xúc cảm nghệ thuật cho người xem. Có ba series chính trong dòng sáng tác này là về tĩnh vật, phong cảnh và hình ảnh những con người – búp bê khá quen thuộc của anh, nhưng được ra đời trong một quy trình sáng tạo khác hẳn so với trước đây và chứa đựng những lớp ý nghĩa xã hội mới.

Tương tự như vậy, các khối điêu khắc được trưng bày trong triển lãm này cũng là kết quả của một hành trình mệt nhọc, nhiễm độc và đơn độc với mong muốn chất liệu mới có thể giúp bày tỏ những khát vọng mới trong nghệ thuật, thay vì an toàn trong các vỏ bọc hoàn hảo của sự quen tay và quen mắt.

Lưu Tuyền, Phiên bản 1, chất liệu tổng hợp trên toan, 68x80cm, 2018. 

Đến những tác phẩm đáng kinh ngạc

Với Lưu Tuyền, quá trình thể nghiệm với một chất liệu mới là cả một chặng đường tự lực tìm kiếm các cách thức chế ngự và làm chủ nó đồng thời là một quá trình suy ngẫm không ngừng nghỉ về ý nghĩa của sự tìm kiếm này trong cuộc sống của chính anh. Có thể thấy trên mọi sáng tác của anh là sự đơn lẻ, tự vấn, là sự nghi hoặc, sự đối lập giữa nhân vật, sự vật và không gian xung quanh. Nhưng tất cả không đóng kín trong một chiều quan niệm mà để nhiều lối mở, dễ dàng tạo ra những hội thoại đa chiều với người xem, tùy vào nhận thức và mỹ cảm của họ.

Nói về đồng nghiệp của mình, họa sĩ Lê Huy Tiếp chia sẻ: “Các sáng tác của Lưu Tuyền là thứ nghệ thuật không chỉ để làm vui một không gian hay trang trí đơn thuần. Những bức tranh, bức tượng này ám ảnh người xem, bắt họ phải xem chậm, ngắm lại nhiều lần trong tĩnh lặng để nghĩ và ngẫm. Bằng cách nghĩ, bằng cái nhìn riêng biệt, với thứ ngôn ngữ, kỹ thuật, chất liệu biểu hiện độc đáo, họa sĩ đã đủ ý thức gửi gắm hết tình yêu của mình cho những đối tượng của cuộc sống xung quanh: Con người, Đồ vật và Phong cảnh.

Tình cảm của Lưu Tuyền không ồn ào, anh âu yếm vuốt ve, cẩn trọng qua từng nét bút khi vẽ các cô gái với hình dạng búp bê trong bộ trang phục xưa cũ, khuôn mặt bầu bĩnh, đôi mắt tròn trong sáng ngây thơ. Hình như Lưu Tuyền muốn giữ lại tất cả cái đẹp gia phong của quá khứ. Các nhân vật sống trong không gian hoài cổ hay trong các bọc nilon chỉ sáng lên những con mắt mở to ngơ ngác lo sợ nhìn ra đời sống nhộn nhạo, bụi bặm của đô thị thế kỷ XXI.

Nghệ thuật chỉ ngân lên chứng minh cho sự tồn tại của nó bằng vẻ đẹp ngôn ngữ của mình cùng nội dung tác phẩm, tình cảm của người sáng tạo hòa quyện làm một. Lưu Tuyền đã đầy ý thức để thể hiện rất chủ động các hình ảnh cùng kỹ thuật để biểu cảm tư tưởng cho sáng tác của mình. Anh biết kết hợp các yếu tố kỹ thuật sơn dầu cổ điển với chất liệu, thủ pháp hiện đại bằng nhiều kênh thị giác và tâm lý hoàn toàn nhuần nhuyễn với nhau. Dù khá bất ngờ cho người xem cùng bề mặt tranh không phẳng, bóng loáng xen những đường nứt vỡ nhưng khi chủ đề tư tưởng nhờ đó được chuyển tải được tới họ, nó đã là giá trị của cái đẹp thẩm mỹ.

Tôi tin anh đủ Trí và Lực để đi trên con đường dài gian nan của Nghệ thuật”.

Tử Hưng