Dự thảo văn kiện trình Đại hội XIII của Đảng xác định ba phương hướng, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội sẽ được tập trung triển khai trong giai đoạn 2021-2030: Thứ nhất, tập trung hoàn thiện, nâng cao chất lượng thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Thứ hai, phát triển mạnh mẽ khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.Thứ ba, đẩy mạnh cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng. Dự thảo văn kiện nêu rõ: Phát triển mạnh khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là động lực chính của tăng trưởng kinh tế. Rõ ràng, chuyển đổi số, đó không chỉ là mệnh lệnh của Đảng, Chính phủ mà còn là những đòi hỏi bức thiết từ cuộc sống, vì một Việt Nam hùng cường, phồn vinh.

Mở ra những cơ hội phát triển chưa từng có

Đó là nhận định được các nhà quản lý, các chuyên gia cũng như dư luận liên tục nhấn mạnh tại rất nhiều những cuộc hội nghị, hội thảo về chuyển đổi số. Tại Diễn đàn Cấp cao công nghệ thông tin, truyền thông (CNTT-TT) Việt Nam (Vietnam ICT Summit) 2019 với chủ đề “Chuyển đổi số vì một Việt Nam hùng cường” diễn ra tại Hà Nội tháng 8/2019, Bộ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh: “Nếu chúng ta có chính sách phù hợp thì Việt Nam sẽ tận dụng được cơ hội này để vượt lên thành nước phát triển. Chuyển đổi số là một cuộc cách mạng về chính sách và thể chế nhiều hơn là một cuộc cách mạng về công nghệ. Và đây lại càng là lợi thế của Việt Nam khi chúng ta có Đảng lãnh đạo, có thể đưa ra được những quyết sách lớn một cách nhanh và tập trung, tạo ra sự thống nhất trong toàn xã hội. Chuyển đổi số mở ra cơ hội lớn cho Việt Nam. Nhưng đây là một sự thay đổi mang tính toàn diện, đến từng doanh nghiệp, từng tổ chức, đến từng người dân và mọi lĩnh vực”.

Tại Hội nghị và Triển lãm Thế giới số (ITU Digital World) 2020 - sự kiện quy mô toàn cầu do Liên minh Viễn thông Thế giới (ITU) và Việt Nam đồng tổ chức tại Hà Nội hồi tháng 10/20220, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam cũng khẳng định: Mấy năm trở lại đây, chuyển đổi số đã thực sự trở thành một xu thế không thể đảo ngược, mở ra cho mỗi quốc gia, mỗi nền kinh tế, mỗi tổ chức và từng cá nhân cơ hội phát triển chưa từng có.

Tại hội nghị kiều bào đóng góp ý kiến về chuyển đổi số và khắc phục tác động của dịch Covid-19 diễn ra ngày 30/10/2020 tại TP.HCM, các chuyên gia đều khẳng định chuyển đổi số là cơ hội lớn mà Việt Nam cần nắm bắt và tận dụng. “Đây có thể nói là đòn bẩy quan trọng, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, là cơ hội vô giá để phát triển đất nước” - Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Đặng Minh Khôi - Chủ nhiệm Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài nhận định.

Còn Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc, tại lễ khởi công Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia và khai trương Triển lãm quốc tế đổi mới sáng tạo Việt Nam 2021 hồi đầu tháng 1/2021, đã nhấn mạnh, Dự thảo Báo cáo Chính trị trình Đại hội Đại biểu Toàn quốc lần thứ XIII của Đảng đặt ra mục tiêu phát triển của Việt Nam là: “Đến năm 2030, kỷ niệm 100 năm thành lập Đảng: Là nước đang phát triển có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao; Đến năm 2045, kỷ niệm 100 năm thành lập nước: Trở thành nước phát triển, thu nhập cao”. Thủ tướng chia sẻ, đây là khát vọng, là tầm nhìn chung cho cả dân tộc vươn lên và để thực hiện mục tiêu, khát vọng trên chúng ta phải dựa vào tri thức, khoa học công nghệ, và nhất là đổi mới sáng tạo, đây là yếu tố nội sinh quan trọng của tăng trưởng. Chính công nghệ mới cùng với nguồn nhân lực phù hợp (có khả năng sử dụng, kiểm soát và sáng tạo công nghệ mới) là yếu tố quyết định cho tăng trưởng trong dài hạn, là chìa khóa để chúng ta đột phá trong phát triển, thoát khỏi bẫy thu nhập trung bình.

Ý chí sắt đá, chuyển đổi nhận thức, tư duy để tạo “cú huých” trăm năm”

Covid-19 là cơ hội trăm năm cho chuyển đổi số quốc gia và cũng là “cú huých” trăm năm của chuyển đổi số - ví von ấy của Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng là hoàn toàn chân xác. Từ thực tiễn của năm 2020, Việt Nam và cả thế giới bị ảnh hưởng nặng nề vì đại dịch Covid-19, khi việc thực hiện một nền kinh tế không tiếp xúc và giao dịch không tiếp xúc ngày càng trở nên quan trọng và thường xuyên thì càng thấy rõ hơn sự bức thiết phải nhanh chóng đẩy mạnh công cuộc chuyển đổi số toàn diện. Thậm chí, các chuyên gia khẳng định những nước nào sớm tiến hành chuyển đổi số thì việc ứng phó với Covid-19 hiệu quả, biến nguy cơ thành cơ hội để chuẩn bị cho giai đoạn hồi phục và tăng tốc sau dịch bệnh.

Việt Nam được xem là quốc gia có lợi khi đang có rất nhiều điều kiện để thực hiện chuyển đổi số quốc gia. Hay nói như TS Nguyễn Đức Khương, kiều bào Pháp, Việt Nam đang có cơ hội vàng để chuyển đổi số nhờ lợi thế vĩ mô ổn định, an toàn và năng động.

Tuy nhiên, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam cũng chỉ rõ: Để chuyển đổi số thành công chắc chắn phải có khát vọng và ý chí sắt đá, phải đột phá ra khỏi tư duy vốn ràng buộc từ trước đến nay do các điều kiện khó khăn.

Đồng nhất với quan điểm này, tại Hội nghị kiều bào đóng góp ý kiến về chuyển đổi số và khắc phục tác động của dịch Covid-19 tại TP.HCM ngày 30/10,  Phó thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Bình Minh cũng nhấn mạnh: Việt Nam xác định tầm nhìn đến năm 2030 sẽ trở thành quốc gia số, tiên phong thử nghiệm các công nghệ và mô hình mới. Và đến năm 2045, VN trở thành một trong những trung tâm sản xuất và dịch vụ thông minh, trung tâm khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo thuộc nhóm dẫn đầu khu vực châu Á... Với tầm nhìn này, Việt Nam coi chuyển đổi số là một giải pháp quan trọng để phát triển nhanh hơn, bền vững hơn. Tuy nhiên, chuyển đổi số trước tiên là chuyển đổi nhận thức, tư duy. Trong đó, thể chế cần phải đi trước một bước khi có thể, trở thành động lực của chuyển đổi số cùng với đó là sự chuyển đổi chất lượng con người.

Chớp thời cơ tăng tốc chuyển đổi số

Không chỉ là những lời nói, những “quả ngọt” đầu tiên của tiến trình chuyển đổi số là minh chứng rõ ràng nhất cho thấy việc chuyển đổi số quốc gia không chỉ là “việc cần làm ngay” và còn cần phải tăng tốc, đẩy nhanh hơn nữa.

Năm 2020 vừa qua, ngay sau khi Thủ tướng ban hành Chương trình chuyển đổi số quốc gia, nhiều ngành, nhiều lĩnh vực đã tăng tốc trên lộ trình chuyển đổi số và đạt được những kết quả tác động rõ rệt đến người dân cũng như nền kinh tế. Đơn cử như số lượng dịch vụ cung cấp trên Cổng Dịch vụ công Quốc gia (DVCQG) sau một năm vận hành lên tới con số 2.700. Tổng chi phí tiết kiệm khi thực hiện dịch vụ công trực tuyến trên Cổng DVCQG từ khi khai trương đến nay là khoảng 7.995 tỷ đồng/năm. Quan trọng hơn cả là chuyển đổi số góp phần quan trọng vào quá trình hiện đại hóa thủ tục hành chính, giảm bớt sự phiền hà, bất tiện cho người dân. Ngân hàng Thế giới (WB) còn cho rằng một lý do khiến Việt Nam chống dịch Covid-19 đạt thành tích gần như “độc nhất vô nhị” là hệ thống báo cáo trực tuyến mới hoạt động hiệu quả.

Từ những thành công ban đầu ấy, cùng với “cú huých” hay “chất xúc tác bất ngờ” mang tên Covid-19, năm 2021 với Việt Nam được xác định sẽ là năm của chuyển đổi số.

Trong các Nghị quyết đầu tiên trong năm 2021 của Chính phủ, chuyển đổi số vẫn là một trong những “từ khóa” quan trọng nhất. Dự kiến trong năm nay, sẽ có thêm nhiều nội dung được Chính phủ, Thủ tướng phê duyệt, như Chương trình phát triển công nghiệp công nghệ thông tin, điện tử - viễn thông đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030, chủ động tham gia Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư; Đề án phát triển kinh tế số Việt Nam đến năm 2025, định hướng đến năm 2030; Chương trình hỗ trợ chuyển đổi số cho doanh nghiệp Việt Nam… Về mặt thể chế, chính sách, Chính phủ cũng đang có kế hoạch sửa đổi Nghị định 52/2013/NĐ-CP về thương mại điện tử, Nghị định 72/2013/NĐ-CP về quản lý, cung cấp, sử dụng dịch vụ internet và thông tin trên mạng, Nghị định 06/2016/NĐ-CP về quản lý, cung cấp và sử dụng dịch vụ phát thanh, truyền hình và chuẩn bị ban hành mới Nghị định về bảo vệ dữ liệu cá nhân. Quá trình chuyển đổi số ấy, như đánh giá của WB, không chỉ giúp Việt Nam hội nhập sâu hơn vào nền kinh tế thế giới và số hóa mà còn hoàn toàn phù hợp với chiến lược phát triển kinh tế - xã hội trong giai đoạn tới (2021–2030).

Rõ ràng, chuyển đổi số không chỉ còn là chủ trương của Đảng, mệnh lệnh của Chính phủ, mà đã trở thành yêu cầu bức thiết từ thực tế đời sống. Trong bối cảnh kinh tế thế giới hiện nay, chuyển đổi số là chìa khóa quan trọng bậc nhất giúp thực hiện hiệu quả mục tiêu kép - làm tốt công tác phòng chống dịch Covid-19 và khôi phục, phát triển kinh tế.

Đường lớn đã mở, quan trọng nhất như đã nói, là sự quyết tâm, nỗ lực, là ý chí sắt đá để vượt thách thức, tăng tốc thành công trên hành trình đó.

Hà Trang