Chiều 27/2, tại Di tích lịch sử - văn hóa Chùa Bà (thôn An Hòa, xã Phước Quang, huyện Tuy Phước, tỉnh Bình Định) diễn ra lễ khai hội Chùa Bà - Cảng thị Nước Mặn.

Đây là một trong những lễ hội truyền thống có quy mô lớn và ra đời sớm ở Bình Định, được tổ chức theo lệ từ ngày cuối của tháng Giêng đến mùng 2 tháng Hai âm lịch.

Năm nay, lễ hội này được tổ chức từ ngày 27/2 đến 1/3 (ngày 30 tháng Giêng đến mùng 2 tháng Hai âm lịch).

Như thông lệ, ngoài phần khai lễ theo nghi thức nhà nước do chính quyền tổ chức,  lễ hội diễn ra với nhiều nghi lễ dân gian cổ truyền. Từ 15 giờ là Lễ nghinh thần - rước sắc. Đây là nghi thức mở đầu cho các nghi lễ truyền thống của Lễ hội chùa Bà.

Nghi lễ này được chuẩn bị rất công phu, có số lượng người tham gia lên đến hàng trăm người, gồm có đội kiệu nghinh thần với 4 kiệu rước biểu trưng ngư - tiều - canh - mục; đội tế lễ, đội cầm cờ và đội múa lân.

Sau khi tổ chức cúng lễ tại chùa Bà, đoàn lễ nghinh thần xuất phát từ chùa Bà, lần lượt khiêng kiệu đến chùa Ông (miếu Quan Thánh), miếu Bà Hỏa, dinh Thành Hoàng, miếu Ông Hổ để rước linh vị của các vị thần về chùa Bà để tế lễ.

Các phần lễ tiếp theo gồm: Lễ tế Thiên hậu thánh mẫu, Thai sanh thánh mẫu, Thành hoàng bản cảnh, cầu mong các vị thần linh phù hộ, độ trì nhân dân làm ăn gặp nhiều may mắn, bảo hộ việc sinh sản mẹ tròn con vuông, đời sống người dân ấm no; khai kinh cầu quốc thái dân an...

Phần hội diễn ra với nhiều hoạt động: Thi đấu bóng chuyền, hội đánh bài chòi dân gian, trò chơi dân gian, biểu diễn hát bội… phục vụ nhân dân và khách thập phương về trẩy hội.

Chùa Bà là nơi thực hành tín ngưỡng chung của cả cộng đồng dân cư trong vùng từ cuối thế kỷ XVI. Lễ hội chùa xuất hiện sau đó nhưng nhanh chóng trở thành hoạt tín ngưỡng quy mô lớn ở tỉnh Bình Định. Lễ hội mang nét văn hóa đặc sắc mang tín ngưỡng đặc trưng của cư dân vùng Cảng thị Nước Mặn nhằm tưởng nhớ, tôn vinh công lao khai sáng của cha ông đã biến vùng đầm lầy ven biển trở thành một đô thị thương cảng sầm uất.

Lễ hội này cũng để cư dân cầu mong các vị thần linh phù hộ cho người đi biển, buôn bán, che chở cho đời sống tinh thần, vật chất của họ. Năm 2022, lễ hội Chùa Bà - Cảng thị Nước Mặn được đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia.

Để bảo vệ và phát huy giá trị di sản Lễ hội Chùa Bà - Cảng thị Nước Mặn, huyện Tuy Phước đã có kế hoạch bảo vệ và phát huy di sản đến năm 2030; đồng thời quy hoạch mở rộng khuôn viên di tích lịch sử - văn hóa Chùa Bà, xây dựng mới tuyến đường vào Chùa Bà nhằm phục vụ tốt hơn nhu cầu tín ngưỡng của nhân dân và phát triển du lịch.

T.Toàn