Một nhóm nghiên cứu thuộc IMF do ông Alex Mourmouras dẫn đầu đã có chuyến thăm Hà Nội và TP. HCM trong hơn hai tuần, từ ngày 3/4/2019 đến ngày 19/4/2019, để tiến hành thảo luận cho tham vấn Điều IV 2019 (2019 Article IV) với Việt Nam.

Nhóm đã trao đổi quan điểm với các quan chức cấp cao của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Bộ Tài chính, Ban Kinh tế Trung ương và các cơ quan Chính phủ khác. Họ cũng đã có các cuộc gặp gỡ đại diện từ khu vực kinh tế tư nhân, các think tank, học viện và các bên liên quan khác.

Kết thúc chuyến thăm, ông Mourmouras đã đại diện nhóm nghiên cứu của IMF đưa ra dự báo về triển vọng kinh tế của Việt Nam.

"Căng thẳng thương mại và biến động tài chính toàn cầu đã ảnh hưởng đến các nền kinh tế mới nổi trong năm 2018, trong đó có Việt Nam - nền kinh tế có độ mở lớn. Có thể nhận thấy tác động này thông qua những điều chỉnh trên thị trường chứng khoán. Tuy nhiên, kinh tế Việt Nam vẫn ổn định và tăng trưởng đạt mức cao nhất 10 năm là 7,1%. Đà tăng trưởng được duy trì trong quý đầu tiên của năm 2019", ông Alex Mourmouras nhận định.

Chuyên gia IMF phân tích: "Tăng trưởng kinh tế tương đối toàn diện. Có được sự ổn định này là do đô thị hóa được thúc đẩy, tầng lớp trung lưu trong nước đang phát triển dẫn đến nhu cầu nội địa tăng mạnh. Bên cạnh đó, dòng vốn từ du lịch, kiều hối và đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Việt Nam ngày càng tăng. Nông nghiệp và công nghiệp sản xuất của Việt Nam cũng đang tăng mạnh. Lạm phát trung bình được giữ ở mức 3,5% trong năm 2018".

Theo ông Alex Mourmouras, triển vọng của nền kinh tế Việt Nam vẫn còn ổn định nhờ cơ cấu thương mại đa dạng và cam kết ổn định kinh tế vĩ mô của Chính phủ cũng như định hướng phát triển khu vực kinh tế tư nhân.

Tuy nhiên, chuyên gia IMF dự báo tăng trưởng năm 2019 sẽ dừng lại ở con số khiêm tốn 6,5%. Trong trung hạn, tốc độ này phản ánh tác động xấu từ các yếu tố yếu tố bên ngoài. Lạm phát dự kiến ​​sẽ tăng nhẹ trong năm 2019 do sự tăng giá có lộ trình nhưng vẫn nằm trong mục tiêu kiểm soát của Chính phủ là dưới 4%.

Chuyên gia IMF đánh giá chính sách tài khóa của Việt Nam giai đoạn 2016-2018 đã có sự cải thiện: "Thâm hụt ngân sách nhìn chung đã giảm đáng kể trong giai đoạn 2016-2018 so với giai đoạn trước năm 2016. Việc phối hợp chính sách tài khóa trong giai đoạn 2016-18, các chính sách nghiêm ngặt về bảo lãnh chính phủ và tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ đã giúp nợ công của Việt Nam về quỹ đạo ổn định. Nợ chính phủ được công khai và đã giảm xuống mức 55,5% GDP vào cuối năm 2018, từ mức 60% GDP vào cuối năm 2016. Chính phủ đang tiếp tục củng cố tài khóa".

"Tuy nhiên, chất lượng điều chỉnh tài khóa cần cải thiện để tạo thêm không gian tài khóa, tiếp tục cải thiện cơ sở hạ tầng, thu hẹp khoảng cách chi tiêu xã hội để ứng phó với thách thức sắp tới của già hóa dân số", chuyên gia IMF khuyến nghị.

Ông Alex Mourmouras hoan nghênh sự xuất hiện của thị trường trái phiếu doanh nghiệp và các thị trường vốn khác ở Việt Nam, đặc biệt những nỗ lực của nhà chức trách nhằm củng cố cơ sở hạ tầng cho thị trường vốn.

"Thị trường vốn sẽ giúp giảm chi phí vốn tại Việt Nam và đẩy nhanh việc chuyển sang ngân hàng bán lẻ. Ngân hàng Nhà nước dự định sẽ dần dần chuyển từ phân bổ tín dụng hành chính sang nguyên tắc thị trường và các ngân hàng sẽ áp dụng Basel II vào tháng 1/2020. Việc siết quản lý tín dụng và áp dụng các tiêu chuẩn Basel II vào năm 2020 là bước đi quan trọng giúp củng cố sức khỏe các ngân hàng thương mại trong nước", chuyên gia IMF phân tích.

Theo ông Alex Mourmouras, việc áp dụng Basel II đòi hỏi các ngân hàng thương mại trong nước tiến tới quản trị minh bạch, độc lập theo nguyên tắc thị trường và phải có bộ đệm vốn cao hơn.

Chuyên gia IMF đánh giá tích cực về kế hoạch hiện đại hóa khung chính sách tiền tệ, bao gồm điều chỉnh tỷ giá linh hoạt giúp tiền đồng trở thành một công cụ chịu được áp lực từ các cú sốc bên ngoài của nhà điều hành. Bên cạnh đó, dự trữ ngoại hối của Việt Nam cũng đang được cải thiện.

Để đảm bảo sự ổn định của thị trường tài chính, tiền tệ, chuyên gia IMF khuyến nghị Chính phủ Việt Nam tiếp tục cải thiện hệ thống pháp luật.

Các đề xuất cụ thể của chuyên gia IMF: Đơn giản hóa thủ tục hành chính và cấp phép để khu vực kinh tế tư nhân trong nước có thể tiếp cận với đất đai và vốn; tăng cường chia sẻ thông tin, thúc đẩy sự minh bạch trong chính phủ và các doanh nghiệp nhà nước sẽ giúp Việt Nam được nâng hạng lên thị trường mới nồi; cần cải thiện tình trạng mua sắm công; tăng cường hơn nữa hệ thống kê khai thu nhập và tài sản cho cán bộ nhà nước.

"Nền kinh tế ổn định sẽ tạo cơ hội để chính phủ thực hiện những kế hoạch cải cách cơ cấu kinh tế, cải cách thể chế đầy tham vọng nhằm tạo sân chơi công bằng, lành mạnh cho khu vực tư nhân; giải quyết các biến dạng trọng chính sách kinh tế và khơi thông nguồn lực", chuyên gia IMF nhấn mạnh.

Hùng Quang