Cửa khẩu quốc tế Móng Cái (cầu Bắc Luân 1) được mở theo hiệp định giữa Chính phủ Việt Nam - Trung Quốc ký ngày 7/11/1991 và chính thức đi vào hoạt động từ ngày 17/4/1994. Nhằm nâng cao năng lực kiểm tra, kiểm soát hoạt động xuất nhập cảnh, xuất nhập khẩu hàng hóa dịch vụ, đồng thời đảm bảo trật tự an ninh biên giới, phát triển đồng bộ, thống nhất hạ tầng kỹ thuật khu vực biên giới; cửa khẩu được đầu tư nâng cấp giai đoạn 2 năm 2008 - 2009 và đầu tư mở rộng, xây dựng cửa khẩu cầu Bắc Luân 2.

Những năm gần đây số lượng người qua lại cửa khẩu quốc tế Móng Cái tăng mạnh (ở mức từ 3.000 - 5.000 lượt người/ngày); cửa khẩu cần được cải tạo, nâng cấp và mở rộng để đảm bảo nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội và đảm bảo an ninh, chính trị. Trước thực tế đó, tháng 10/2015, UBND tỉnh Quảng Ninh đã phê duyệt Dự án Mở rộng nâng cấp cửa khẩu quốc tế Móng Cái. 

Đến nay, cửa khẩu Móng Cái đã hoàn thành dự án nâng cấp mở rộng với nhà chờ xuất - nhập cảnh quy mô 500 người chờ; xây dựng bổ sung 2 đơn nguyên; cửa khẩu đáp ứng nhu cầu làm việc liên ngành và mở rộng khu vực làm thủ tục xuất nhập cảnh từ 6 lên 12 luồng (tương tự như phía bên Trung Quốc). Bộ Tư lệnh Biên phòng tỉnh cũng đã lắp đặt thí điểm 2 luồng kiểm soát thủ tục xuất nhập cảnh tự động 2 chiều (nâng tổng số lên 7 luồng mỗi bên). Nhờ vậy đã đáp ứng được yêu cầu xuất nhập cảnh tại cửa khẩu, không còn hiện tượng ùn tắc như thời gian trước đây 1 -2 năm.

 Cửa khẩu quốc tế Móng Cái (Cầu Bắc Luân 1)

Trong những năm tới, cùng với sự hội nhập ngày càng sâu rộng, lượng khách du lịch và hàng hóa thông quan giữa 2 nước (Việt Nam - Trung Quốc) sẽ tăng mạnh; cửa khẩu Móng Cái sẽ phải đối mặt với áp lực quá tải. Để giảm tải lưu lượng giao thông qua cầu Bắc Luân 1, thúc đẩy hợp tác thương mại, du lịch giữa tỉnh Quảng Ninh (Việt Nam) và tỉnh Quảng Tây (Trung Quốc); Chính phủ đã cho đầu tư xây dựng cửa khẩu - cầu Bắc Luân 2 (nằm cách cầu Bắc Luân 1 hơn 3km về phía hạ lưu) bao gồm: Dự án cầu Bắc Luân 2 tổng mức đầu tư 336 tỷ đồng (đã khánh thành vào ngày 13/9/2017) và Dự án Trụ sở làm việc của Trạm kiểm soát liên ngành cầu Bắc Luân 2, tổng mức đầu tư trên 395 tỷ đồng. Khi cửa khẩu cầu Bắc Luân 2 đi vào hoạt động, hàng hóa xuất nhập khẩu chính ngạch sẽ được thông quan tại đây, còn cửa khẩu quốc tế Móng Cái hiện nay sẽ chủ yếu dành cho xuất nhập cảnh.

 Cửa khẩu mới cầu Bắc Luân 2 sẽ dành cho xuất nhập khẩu

Việc đầu tư thêm cầu Bắc Luân 2 đã tạo điều kiện thuận lợi trong việc thông thương hàng hóa và xuất nhập cảnh cho người dân, đảm bảo mỹ quan, và an toàn giao thông nơi cửa khẩu. Tuy nhiên, để phục vụ tốt nhu cầu người dân và du khách xuất nhập cảnh qua cửa khẩu cầu Bắc Luân 1 nhất là công tác an ninh, an toàn phòng chống cháy nổ..., cửa khẩu Móng Cái cần được quy hoạch khuôn viên; đầu tư bãi trông giữ xe máy, gara ô tô thông minh.

 Cầu Bắc Luân 2 đã khánh thành ngày 13/9/2017

Được biết, thành phố Móng Cái đã được UBND tỉnh Quảng Ninh chấp thuận cho chủ trương triển khai dự án quy hoạch khuôn viên, đầu tư gara ô tô thông minh bằng quyết định số 1675/QĐ-UBND ký ngày 17/3/2017 về đầu tư dự án công trình tòa nhà tổng hợp dịch vụ đa năng khu vực cửa khẩu quốc tế Móng Cái và giao cho Công ty Cổ phần Đầu tư phát triển và xây dựng Trí Đức đề xuất quy hoạch, mô hình. Khi dự án được triển khai sẽ góp phần nâng cao năng lực trông giữ phương tiện, mở rộng khuôn viên, cây xanh, đảm bảo mỹ quan, tạo dựng hình ảnh cửa khẩu quốc tế Móng Cái hiện đại, văn minh.

Trước mắt, để đảm bảo nhu cầu trông giữ xe đạp xe máy duy trì ở mức cao và giải tỏa tình trạng thường xuyên ách tắc tuyến đường Đoàn Kết và Đại lộ Hòa Bình phía trước cửa khẩu, thành phố Móng Cái đã giao cho Ban QLCKQT Móng Cái thực hiện phương án phân luồng cho người đi bộ, luồng đi xe máy phía đường Hữu Nghị; sắp xếp xe trong bãi trông giữ khoa học, hợp lý để vừa đáp ứng nhu cầu người dân vừa đảm bảo an toàn, phòng chống cháy nổ theo quy định...

Nguyễn Quân