Đối với trường hợp của GS Trương Nguyện Thành, ông là nhà khoa học giỏi về học thuật, có tên tuổi trong lĩnh vực nghiên cứu, đồng thời đã được công nhận GS cao cấp khi mới 40 tuổi và nhận nhiều giải thưởng của Hội đồng Khoa học quốc gia Mỹ. 

Không chỉ rất tâm huyết với giáo dục, liên tục đi lại giữa Mỹ - Việt Nam trong nhiều năm qua để tham gia công tác đào tạo, giáo dục với thế hệ trẻ, từ năm 2016, GS Thành về Việt Nam làm Phó hiệu trưởng điều hành Trường ĐH Hoa Sen và được các thành viên HĐQT tín nhiệm bầu GS Thành làm hiệu trưởng nhiệm kỳ 2017-2022.

GS Trương Nguyện Thành. (Ảnh: TL) 

Quyết định đã này của Bộ GD&ĐT, Sở GD&ĐT TP.HCM và UBND TP Hồ Chí Minh đã khiến dư luận bức xúc khi nhất quyết “loại” một người đủ tư cách và tâm huyết với nền giáo dục và tiếp tục là minh chứng cho việc chảy máu chất xám, sự bất lực trong chính sách thu hút nhân tài phục vụ đất nước.

Trong khi quy định khá ngặt nghèo dành cho các ứng viên hiệu trưởng Đại học, quy định công nhận giám đốc trung tâm giáo dục nghề nghiệp hiện nay lại khá thuận lợi, thậm chí là buông lỏng. Trường hợp tiêu biểu nhất là trung tâm ngoại ngữ MST English, giám đốc trung tâm Nguyễn Thị Kim Tuyến chỉ có bằng kế toán, không được đào tạo, thậm chí cũng chưa đưa ra được bằng cấp chuyên môn về ngoại ngữ nhưng vẫn trở thành người đứng đầu trung tâm và đứng lớp dạy học viên trong thời gian dài mà không hề bị thanh tra quản lý. 

Chỉ đến khi cô Tuyến có hành vi vi phạm tiêu chuẩn của một giáo viên như thẳng thừng xưng “tao”, “mày” và mắng chửi học viên thậm tệ bị đưa lên mạng thì sự việc mới được các cơ quan chức năng phát hiện.

Theo lời bao biện của cô Tuyến, đành rằng những lời nói này không diễn ra trong trường học mà tại một trung tâm Anh ngữ và cô tự nhận mình không phải giáo viên, khẳng định hoạt động đào tạo của trung tâm MST English thực chất là dịch vụ mua bán kiến thức. Nhưng xét cho cùng thì đó cũng là nơi dạy học, cô Tuyến vẫn đứng lớp đào tạo tri thức con người. Và ở đó, các học viên gọi là “cô Tuyến”.

 Đã đến lúc thay đổi Luật và tư duy người làm giáo dục

Từ hai câu chuyện buồn của ngành giáo dục, nhiều chuyên gia giáo dục nhận định, đã đến lúc việc lựa chọn người đứng đầu của các tổ chức giáo dục cần có sự thay đổi phù hợp với thực tế và xu hướng của thế giới.

“Đặc thù công việc quản lý của hiệu trưởng trường đại học là quản lý và tạo môi trường làm việc mang tính học thuật cho các nhà khoa học là các giáo sư, phó giáo sư, tiến sỹ, sinh viên, học viên cao học, nghiên cứu sinh trong đào tạo, nghiên cứu và phục vụ cộng đồng. Vì vậy, kinh nghiệm quản lý giáo dục đại học là một trong các điều kiện cần, nhưng không phải là điều kiện duy nhất hay điều kiện đủ”, bà Nguyễn Thị Kim Phụng, Vụ trưởng Vụ Giáo dục Đại học (Bộ GD&ĐT) nhấn mạnh. 

Do vậy, không nên vì việc không đủ thời gian “tiêu chuẩn 5 năm kinh nghiệm quản lý” mà bỏ qua các tiêu chí quan trọng hàng đầu khác, như: "Có phẩm chất chính trị, đạo đức tốt, có uy tín về khoa học, giáo dục, có năng lực quản lý" quy định trong Luật Giáo dục Đại học. Đối với trường hợp của GS Thành, cách xử lý có phần cứng nhắc.

Qua hơn 5 năm thực hiện, một số điều của Luật Giáo dục đại học đã không còn phù hợp với thực tiễn và xu thế giáo dục hiện đại. Từ đầu năm 2017, Chính phủ đã trình lên Quốc hội đề xuất sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Giáo dục đại học, trong đó có quy định về tiêu chuẩn hiệu trưởng các trường đại học.
 

Giải thể và xử phạt 20 triệu đồng với trung tâm tiếng Anh MST, cá nhân bà Nguyễn Thị Kim Tuyến bị phạt 5 triệu đồng. (Ảnh:TL)

"Cùng với một số nội dung khác, nội dung về tiêu chuẩn hiệu trưởng trường đại học đang được Ban soạn thảo đưa vào Dự thảo Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Giáo dục đại học theo hướng mở rộng diện ứng viên hiệu trưởng và nâng quyền tự chủ cho các trường trong việc này cao hơn so với Luật hiện hành", bà Phụng cho biết.
 
Thêm vào đó, Bộ Giáo dục - Đào tạo cần siết chặt quy định mở các trung tâm ngoại ngữ, tránh việc mở tràn lan; đồng thời các cơ quan chức năng cần rà soát kỹ và xử lý nghiêm, thậm chí rút giấy phép các trung tâm không đáp ứng điều kiện về cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên đứng lớp, chất lượng giáo dục theo đúng quy định. 

Điển hình, việc ra quyết định giải thể và xử phạt 20 triệu đồng với trung tâm tiếng Anh MST, cá nhân bà Nguyễn Thị Kim Tuyến bị phạt 5 triệu đồng của Thanh tra Sở GD-ĐT Hà Nội nhận được sự đồng thuận cao của công chúng.

Thiết nghĩ, đối với người đứng đầu trường đại học và các trung tâm giáo dục nghề nghiệp nói chung thì sự tâm huyết với nền giáo dục; phẩm chất, đạo đức nghề nghiệp mẫu mực; lối sống lành mạnh, văn minh, chuẩn mực; ứng xử thân thiện với sinh viên, học viên cần được xem là mộ trong những tiêu chí đánh giá hàng đầu.

H.Lâm