1. Tòa soạn New York Daily News ở Hạ Manhattan, Mỹ ngày 23/7/2018, tại Phòng tin tức nằm trên tầng 7 đã diễn ra một cuộc họp bất thường với sự tham gia của khoảng 50 nhân sự do ông Grant Whitmor, một lãnh đạo của Tronc - công ty truyền thông đang sở hữu New York Daily News, chủ trì. Không ai có thể ngờ đó sẽ là một cuộc họp quá mức kì lạ khi nó chỉ diễn ra chưa đầy… một phút đồng hồ. Thông tin từ cuộc họp cũng kỳ lạ và bất ngờ không kém: Tổng biên tập Jim Rich bị sa thải. Trong vài giờ sau, phóng viên ở các phòng ban khác nhau, từ thể thao tới các mảng chuyên ngành, cũng nhận thông báo chính thức bị sa thải. Rất nhiều giọt nước mắt đã rơi trong buổi sáng ngày hôm đó. Đối diện với họ là nỗi lo thất nghiệp, nỗi lo cơm áo gạo tiền. Tổng cộng khoảng 40 trong tổng số 85 (tương đương 50%) số PV, BTV của phòng tin tức bị sa thải bao gồm 25 trên tổng số 34 phóng viên thể thao và phần lớn phóng viên ảnh. “Các quyết định được công bố hôm nay phản ánh tình hình thực tế của doanh nghiệp và sự cần thiết của việc thích nghi với một môi trường truyền thông luôn thay đổi. Tuy nhiên, một điều chắc chắn không thể nghi ngờ: những đồng nghiệp này đều được đánh giá cao và sẽ luôn được nhớ tới” - Ban lãnh đạo Tronc đã lý giải về quyết định “gây sốc” làng truyền thông của mình. Cũng trong lá thư điện tử gửi tới các nhân viên của mình tại New York Daily News, ban lãnh đạo Tronc cũng cho biết ngay lập tức họ đã chỉ định TBT mới cho tờ báo: Robert York - hiện là biên tập viên của tòa soạn báo The Morning Call thuộc sở hữu của Tronc ở Allentown, Pennsylvania, sẽ trở thành Tổng biên tập mới vào ngày 30/7 tới đây.

 Nữ PV Chelsia Rose Marcius đã không ngăn được những giọt nước mắt tức tưởi trong buổi sáng 23/7.

2. Sau khi thông tin về “cuộc họp kỳ lạ” lan truyền, Thống đốc New York Andrew M. Cuomo lên tiếng khẳng định: “Điều này chắc chắn sẽ làm ảnh hưởng đến nhiều gia đình và gây hại cho một tổ chức quan trọng của New York và một trong những gã khổng lồ báo chí của quốc gia”. Còn tờ New York Post, trong một bài viết đăng tải ngay trong ngày 23/7 đó, đã rút tít “Một ngày ảm đạm cho cả thành phố New York”. Nhưng có lẽ, đó không chỉ là tin buồn của riêng thành phố New York, của riêng những người làm báo Mỹ. Thiết nghĩ nên lật lại một chút “thân thế” của tờ New York Daily News để thấy, vì sao sự cố ở tờ báo này lại tạo nên những chấn động lớn lao đến thế. Đúng như lời Thống đốc Andrew M. Cuomo, New York Daily News là “một trong những gã khổng lồ báo chí” của nước Mỹ. Tờ báo này ra đời từ năm 1919, từ bấy đến nay đã thu về tới 11 giải Pulitzer danh giá, từng một thời luôn đứng vào hàng những tờ báo ăn khách nhất nước Mỹ và được đặc biệt yêu thích bởi những bài phóng sự điều tra sắc nhọn về tội ác và tham nhũng.  Nhiều cây bút của New York Daily News như Jimmy Breslin, Pete Hamill, Liz Smith được coi là những “ngôi sao” của làng báo Mỹ. Thời gian gần đây, New York Daily News nổi tiếng bởi thường xuyên chỉ trích Tổng thống Donald Trump thông qua loạt bài viết phê phán kế hoạch cải cách thuế của Tổng thống là “nghệ thuật ăn cắp” và đăng hình ông tự vỗ tay cho chính mình trong bài phát biểu Thông điệp Liên bang.

Tuy nhiên, hào quang của quá khứ, sự tín nhiệm của độc giả, uy tín của tờ báo, những cây bút cừ khôi hạng “ngôi sao”… đã không thể giữ New York Daily News đứng vững trong cơn bão lốc của truyền thông thời kỹ thuật số. Sự chuyển hướng trong cung cách tiếp nhận thông tin của công chúng đã đẩy lượng phát hành của New York Daily News “xuống dốc không phanh”. Năm 2017, Tronc, chủ sở hữu của tờ Chicago Tribune, The Baltimore Sun và Orlando Sentinel, đã mua lại New York Daily News với giá “vô cùng đáng ngạc nhiên” 1 USD cùng lời “chú thích”: Tờ báo đang phải đối mặt với “những thách thức tài chính đáng kể”. Và cả khi đã về với Tronc, mọi sự vẫn không khá hơn với New York Daily News. Đầu năm 2018, trong bối cảnh công ty mẹ - Tronc - đã phải bán một loạt tờ báo như Los Angeles Times, San Diego Union-Tribune và một số tờ báo khác ở California cho công ty đầu tư Nant Capital do tỷ phú đầu tư Patrick Soon-Shiong sáng lập để đổi lấy 500 triệu USD tiền mặt, New York Daily News cũng đã phải sa thải lượng lớn nhân sự.

 

3. Quyết định sa thải nhân sự chắc chắn đã được lãnh đạo Tronc cân nhắc kỹ càng từ trước đó. Cuộc họp sáng 23/7 hoàn toàn chỉ mang tính chất hình thức. Nhưng dù sao “cuộc họp hình thức” chỉ kéo dài chưa đầy một phút nhưng quyết định số phận của một ông TBT cùng đội ngũ PV, BTV lên tới 40 người, vẫn khiến làng truyền thông choáng váng. Và, phía sau sự choáng váng ấy là cả một nỗi âu lo hiện hữu: thực sự tương lai báo in sẽ về đâu? Cùng ngày diễn ra đợt sa thải tại New York Daily News, trung tâm nghiên cứu Pew Research Center đã công bố một nghiên cứu cho thấy hơn một phần ba (36%) các tòa soạn báo lớn nhất nước Mỹ, và ít nhất 23% các trang tin tức kỹ thuật số nổi tiếng nhất đã thực hiện các đợt sa thải trong thời gian từ tháng 1/2017 tới tháng 4/2018; Từ năm 2014 đến năm 2017, số lượng nhân viên tòa soạn của các tờ báo đã giảm 15%, từ khoảng 46.000 người xuống còn 39.000 người. Chẳng nhẽ, báo chí thực đã đến hồi “bị bóp nghẹt tới mức tuyệt chủng” - như lời cám cảnh của Jim Rich - vị TBT bị sa thải trong “cuộc họp 60 giây” sáng ngày 23/7 ấy.

Hà Trang