(NB&CL) - Cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước thần thánh của quân và dân ta đã lùi xa non nửa thế kỷ. Nhưng những chiến công mãi còn vang dội, ghi thêm những mốc son chói lọi trong trang sử chống giặc ngoại xâm hào hùng của dân tộc Việt Nam. Cũng chính cuộc chiến này đã sản sinh ra những con người, những đơn vị anh hùng. Một trong những đơn vị anh hùng đó là Nhà máy Z131 - Tổng cục công nghiệp quốc phòng. Z131 không chỉ là một trong những lá cờ đầu của ngành quốc phòng mà còn là tập thể ưu tú đã góp phần to lớn vào thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước.
Chủ tịch nước Trương Tấn Sang thăm Nhà máy Z131.
Những anh hùng dưới chân núi Tam Đảo
Ngày 15/6/1966, giữa những năm tháng giặc Mỹ điên cuồng đánh phá miền Bắc, dưới chân núi Tam Đảo thuộc xã Tân Thành (nay là xã Quân Chu, huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên) Công trường 6503 được thành lập. Đây là một công trường đặc biệt với những nhiệm vụ được giao cũng hết sức đặc biệt: xây dựng, nghiên cứu, chế thử và sản xuất vũ khí cung cấp cho chiến trường miền Nam.
Giữa thâm u rừng đại ngàn Tam Đảo, người ta thấy xuất hiện những chàng trai, cô gái tuổi vừa mười tám, đôi mươi khoác áo lính. Họ hăm hở chặt cây, nhặt đá, bạt ta luy, san đất, dựng lán trại trong rừng sâu. Nơi đó khí hậu khắc nghiệt, cơ sở vật chất thiếu thốn, giao thông đi lại khó khăn. Song dường như những hoàn cảnh khắc nghiệt đó không ngăn cản được ý chí kiên cường của những con người trẻ tuổi trong lòng đầy hoài bão, nhiệt huyết cách mạng. Lý tưởng của họ lúc đó là tất cả vì chiến trường miền Nam thân yêu đánh thắng giặc Mỹ xâm lược. Bà Phùng Thị Toan, một trong những người đầu tiên của Công trường 6503 bồi hồi nhớ lại. Hàng ngày, chúng tôi vào rừng chặt cây sặt, cây vầu, chặt gỗ, dọn mặt bằng để xây dựng lán trại, lắp đặt thiết bị sản xuất. Rừng nơi đó âm u chưa từng có người đặt chân tới, chỉ có tiếng rít của đại ngàn. Vắt ở đây thì nhiều vô kể. Những ngày mưa, chúng tôi bị vắt xanh, vắt nâu bám đầy người, đầy chân. Công việc lao động vất vả, làm toàn những việc chỉ dành cho đàn ông, điều kiện vật chất thiếu thốn nhưng những cô gái như chúng tôi không hề nản chí. Những ngày mới đến, tôi và một nữ đồng chí phải trèo qua đỉnh núi Tam Đảo sang nhà dân mua rau về cho đơn vị. Đường đi hoang vu, cheo leo, chỉ cần sơ sểnh trượt chân là rơi xuống vực. Vừa đi vừa bẻ cây để đánh dấu đường về. Đi từ sáng đến trưa mới qua đến bên kia. Lúc giở nắm cơm ra ăn thì vắt đã bám đen kịt. Gạt vắt ra ăn xong chúng tôi vào nhà dân mua rau. Mỗi người gánh 35 kg rau vượt núi quay về đơn vị. Về đến nơi thì trời đã tối. Vất vả, gian khổ là thế nhưng chúng tôi vẫn hăng hái, không hề biết sợ.
Sau hơn một năm triển khai xây dựng, với những phương tiện sản xuất thô sơ và sức người là chính, tập thể cán bộ chiến sĩ Công trường 6503 đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ. 250 tân binh, trong đó có 234 nữ đã san lấp được hàng chục km đường giao thông nối liền tỉnh lộ 261, khai thác hàng vạn cây tre nứa, hàng chục mét khối gỗ, hàng trăm mét khối đá. Tự túc vật liệu xây dựng được trên 3.000m2 nhà ở, gần 2.000m2 nhà xưởng, tiếp nhận vận chuyển gần 300 tấn thiết bị, hàng nghìn tấn hàng hóa nguyên vật liệu… Đồng thời, triển khai lắp đặt hoàn chỉnh dây chuyền sản xuất trong đó có nhiều máy móc, thiết bị nặng hàng chục tấn, yêu cầu độ chính xác cao. Khối lượng công việc hoàn thành 200%, rút ngắn thời gian xây dựng nhà máy gần 1 năm. Tháng 6 năm 1967, Công trường 6503 đổi tên thành Nhà máy V131 thuộc Cục quân giới. Trong quá trình xây dựng, đã có 1 đồng chí hy sinh và 7 đồng chí bị thương. Công sức và cả máu xương đồng đội đã đổ xuống càng hun đúc thêm quyết tâm lao động, sản xuất quên mình để góp phần đánh thắng giặc Mỹ xâm lược của toàn thể nhà máy.
Dựng lán trại dưới chân núi Tam Đảo .
Bản anh hùng ca thời kỳ chống Mỹ
Sau gần một năm nghiên cứu, cải tiến công nghệ, cuối năm 1968, nhà máy đã chế tạo thành công các chi tiết cơ khí quả đạn B40 chống tăng đầu tiên. Trong điều kiện môi trường ẩm ướt giữa rừng, nhà xưởng bằng tranh tre khiến cho máy móc, thiết bị han gỉ xuống cấp rất nhanh, bất lợi cho sản xuất quốc phòng. Tuy nhiên, bằng sự nỗ lực, sáng tạo không ngừng, cuối năm 1969, nhà máy sản xuất thành công đạn B40 - hỏa lực mạnh lúc bấy giờ có sức phá hủy mọi loại xe tăng, xe thiết giáp của địch, đánh dấu bước ngoặt của ngành quân giới Việt Nam. Thành tích này đã được Chủ tịch nước tặng thưởng 2 Huân chương chiến công hạng Ba năm 1970 cho nhà máy và phân xưởng A4.
Chiến tranh càng bước vào giai đoạn ác liệt thì nhiệm vụ cấp trên giao cho nhà máy càng nặng nề. Song với quyết tâm cao làm việc 14 giờ, 18 giờ một ngày. Thậm chí có đồng chí làm 3 ca không nghỉ và khẩu hiệu “Tất cả cho tiền tuyến để đánh thắng giặc Mỹ xâm lược”…, tập thể nhà máy đều hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, góp phần tiếp thêm hàng triệu vũ khí cho chiến trường. Năm 1971, nhà máy chuyển về khu B là xã Đồng Tiến, huyện Phổ Yên, tỉnh Thái Nguyên ngày nay. Gần 10 năm xây dựng, sản xuất và không ngừng chủ động, sáng tạo phục vụ chiến đấu trong điều kiện giặc Mỹ đánh phá ác liệt, bất chấp gian khổ, hy sinh nhà máy ngày càng phát triển, đã cung cấp, sửa chữa cho chiến trường mấy chục loại vũ khí với hàng triệu sản phẩm. Những sản phẩm đó được cung cấp cho bộ binh, đặc công đánh địch trên cạn, dưới nước, tiêu diệt bộ binh địch, phá hủy máy bay, đánh chìm tàu chiến giặc, góp phần cùng quân dân đánh thắng Mỹ. Trong 2 năm 1972 - 1973, hàng nghìn lượt cán bộ, kỹ sư, CNV nhà máy đã vượt đường Trường Sơn khói lửa, sửa chữa hàng nghìn sản phẩm đạn phục vụ tốt các yêu cầu chiến đấu. Những chiến công thầm lặng đó của tập thể nhà máy như chép thêm nốt nhạc chiến thắng trong bản anh hùng ca bất khuất chống ngoại xâm của quân và dân ta. Bản hùng ca đó được viết cả bằng máu xương của những liệt sĩ ngã xuống.
Chia sẻ với chúng tôi, Giám đốc, Đại tá Hoàng Hữu Mùi cho biết, với những thành tích đã đạt được, Nhà máy Z131 được phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân thời kỳ kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Đây là niềm vinh dự và tự hào đối với tập thể và các thế hệ CBCNV của nhà máy. Chúng tôi sẽ tổ chức đón nhận danh hiệu vào ngày thành lập Đảng cộng sản Việt Nam sắp tới.
Nụ cười anh hùng của Z131
Tiếp nối truyền thống
Đến Nhà máy Z131 hôm nay thấy rõ sự đổi thay và khởi sắc. Đất nước hòa bình thống nhất, Z131 chuyển sang giai đoạn thực hiện hai nhiệm vụ chiến lược là xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Cùng với các nhà máy khác trong Tổng cục công nghiệp quốc phòng, Z131 vừa sản xuất quốc phòng vừa tham gia sản xuất kinh tế. Trải qua nhiều năm tháng khó khăn tìm tòi hướng đi mới, từ năm 2001 đến nay nhà máy từng bước ổn định và đi lên, trở thành một trong những đơn vị dẫn đầu phong trào thi đua của Tổng cục công nghiệp quốc phòng. Nhà máy luôn hoàn thành tốt nhiệm vụ quốc phòng. Đồng thời luôn đi đầu, có những bước đột phá mới trong nghiên cứu, ứng dụng KHCN phát triển các sản phẩm mới về quốc phòng và kinh tế đem lại hiệu quả cao. Sản xuất, kinh doanh được duy trì đạt tốc độ tăng trưởng khá. Đời sống vật chất, tinh thần của CBCNV ngày càng cao. Bộ mặt nhà máy ngày càng khang trang, hiện đại. Nhà máy Z131 vinh dự được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu Anh hùng Lao động năm 2012.
Chúng tôi vào thăm Xí nghiệp II khi các công nhân vừa tan ca. Những nữ lính thợ còn rất trẻ. Trong mưa rét của ngày cuối đông xuống đến 10 độ song tóc ai cũng còn dính ướt. Hỏi ra mới biết, họ phải tắm để tẩy sạch hóa chất. Đối mặt với hiểm nguy hàng ngày như vậy song trên môi họ luôn nở nụ cười rạng rỡ. Đó là phẩm chất đáng quý của người lính. Khi được hỏi về việc nhà máy chuẩn bị đón nhận danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân thời kỳ kháng chiến chống Mỹ cứu nước, công nhân Đào Thị Hảo phấn khởi cho biết: Em rất tự hào khi được làm việc ở nhà máy có bề dày truyền thống như Z131. Em sẽ phấn đấu học hỏi các thế hệ đi trước để xứng đáng với truyền thống anh hùng của nhà máy. Bố mẹ em từng là công nhân ở đây. Khi biết tin này, em đã báo ngay tin cho bố mẹ mừng.
Lớp cha trước, lớp con sau. Những người lính thợ Z131 hôm nay luôn tiếp nối truyền thống anh hùng trong chiến đấu, lao động của thế hệ đi trước. Nói về vấn đề này, Thượng tá Vũ Xuân Quang - Giám đốc Xí nghiệp II (phân xưởng AHLLVT năm 1994)- cho biết: Những phẩm chất tốt đẹp nổi bật mà chúng tôi kế thừa là Trách nhiệm - Chịu khó - Yêu ngành nghề. Mỗi một sản phẩm làm ra là lương tâm người lính thợ vì nó liên quan tính mạng bộ đội. Chỉ cần sơ suất sẽ trả giá bằng xương máu. Suốt nhiều năm nay, xí nghiệp luôn đảm bảo công tác an toàn, đơn vị luôn đạt quyết thắng. Năm 2014 xí nghiệp được nhận bằng khen của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng.
Kim Thanh
Thích
