Người bảo dừng, người bảo chưa đủ cơ sở

Ngày 5/1/2018, Thanh tra Chính phủ có Thông báo kết luận số 27/TB-TTCP về việc chấp hành chính sách, pháp luật về quản lý, sử dụng vốn, tài sản, cổ phần hóa, thoái vốn và tái cơ cấu Tổng Công ty Cảng Hàng không Việt Nam (ACV). Trong đó khẳng định có 21/22 cảng do Tổng Công ty Hàng không Việt Nam quản lý đang thu tiền dịch vụ sử dụng đường dẫn vào nhà ga hàng không đối với các xe ô tô đưa, đón trả khách là không đúng quy định của pháp luật về đất đai do không phải nộp tiền sử dụng đất. Phó Thủ tướng thường trực Trương Hòa Bình cũng chỉ đạo Bộ Giao thông vận tải phối hợp Bộ Tài chính có phương án xử lý việc thu phí ôtô 551 tỉ đồng sai quy định tại các sân bay. Hai Bộ phải rà soát lại và báo cáo kết quả trong tháng 3 tới đây.

Sau kết luận của Thanh tra Chính phủ, Cục Hàng không đã kiến nghị Bộ GTVT tạm dừng việc thu tiền phí ôtô vào các sân bay. Cục Hàng không khẳng định giá dịch vụ chuyên ngành hàng không hiện được quản lý theo quy định của Luật Hàng không dân dụng và các văn bản hướng dẫn có liên quan. Hiện tại, giá dịch vụ sử dụng sân đường dẫn vào nhà ga hàng không đối với ô tô, đưa, đón trả khách tại các cảng hàng không không được quy định trong danh mục giá. Đây là dịch vụ phi hàng không, không thuộc danh mục giá dịch vụ do Bộ GTVT định giá, khung giá.

Sáng 24/1, Bộ GTVT phát đi thông cáo khẳng định đã phối hợp với Bộ Tài chính thống nhất phương án xử lý việc thu giá dịch vụ sử dụng đường dẫn vào nhà ga hàng không để báo cáo Thủ tướng. Theo đó, Bộ GTVT giao Cục Hàng không phối hợp với Tổng Công ty Cảng Hàng không Việt Nam (ACV) rà soát lại quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất để xác định mục đích sử dụng đối với từng loại đất (đất thương mại, đất công cộng) trong khu vực cảng hàng không. Từ đó, Cục phải làm rõ nghĩa vụ của ACV đối với Nhà nước. Nếu ACV sử dụng đất với mục đích kinh doanh thì phải nộp tiền sử dụng đất theo quy định của pháp luật về đất đai. Cục phải có văn bản báo cáo Bộ GTVT trước ngày 5/2. 

Đối với việc ACV đang thu phí sử dụng đường dẫn vào cảng hàng không, Bộ GTVT đã nêu lý do để đơn vị này tiếp tục được thu phí. Bộ GTVT khẳng định ACV là đơn vị được Nhà nước giao nhiệm vụ quản lý hệ thống 21 cảng hàng không trên cả nước. Tổng Công ty được Bộ GTVT giao thực hiện đầu tư và quản lý khai thác các hạng mục chính trong kết cấu hạ tầng cảng hàng không, sân bay... Ngoài ra, ACV còn được giao đầu tư hệ thống đường tầng, đường giao thông nội cảng, sân đỗ ôtô để kết nối giữa vận tải công cộng và vận tải hàng không, đảm bảo việc khai thác đồng bộ hạ tầng cảng hàng không, sân bay. Việc ACV thu phí dịch vụ là cần thiết để bù đắp chi phí duy tu, bảo trì, bảo dưỡng, quản lý khai thác hệ thống kết cấu hạ tầng phục vụ khai thác các sân bay. Bộ GTVT sẽ nghiên cứu đề xuất bổ sung dịch vụ này vào danh mục dịch vụ phi hàng không thiết yếu tại cảng hàng không. Về kiến nghị của Cục Hàng không xin tạm dừng thu phí dịch vụ sử dụng đường dẫn vào nhà ga hàng không, Bộ GTVT thấy rằng chưa đủ cơ sở để yêu cầu ACV thực hiện.

Đừng vòng vo, ngụy biện, lẩn tránh trước sai phạm

Đó là quan điểm được rất nhiều chuyên gia, luật sư, đại biểu Quốc hội cũng như dư luận xã hội đưa ra trước động thái “bật đèn xanh” cho phép ACV tiếp tục thu phí của Bộ GTVT. “ACV đưa ra các lý do để giải thích cho việc thu phí là vòng vo, ngụy biện” - Đại biểu Quốc hội Lê Thanh Vân bức xúc. Đại biểu Quốc hội Lê Thanh Vân cũng bày tỏ băn khoăn khi việc thu phí sai quy định nhưng đã tồn tại rất nhiều năm qua, số tiền không hề nhỏ mỗi năm nhưng lại “vào túi” doanh nghiệp. Theo con số 551 tỉ đồng thu sai quy định trong vòng 3 năm thì trung bình mỗi ngày, 21 cảng hàng không trên cả nước thu hơn 500 triệu đồng phí ô tô vào đường dẫn.

Ông Nguyễn Tiến Thỏa, nguyên Cục trưởng Cục Quản lý giá, Bộ Tài chính thẳng thắn: Đất ACV đang sử dụng được Nhà nước giao cho ngành hàng không dùng vào mục đích công cộng, không vì mục đích kinh doanh nên Nhà nước không thu tiền sử dụng đất. Như vậy, ACV lập chốt thu tiền sử dụng đường dẫn vào các nhà ga hàng không là sai quy định của Luật Đất đai. Ngoài ra, theo quy định của pháp luật, Cục Hàng không Việt Nam không có thẩm quyền để quyết định việc thu phí. Như vậy, danh mục không có, ACV không có thẩm quyền nên đặt ra quy định trên là trái pháp luật. Được biết Bộ GTVT đang chỉ đạo nghiên cứu bổ sung dịch vụ sử dụng đường dẫn vào danh mục dịch vụ phi hàng không thiết yếu tại cảng hàng không để có cơ sở thu phí. Tuy nhiên, dịch vụ này có được bổ sung vào quy định hay không phải do cơ quan có thẩm quyền quyết định và phải có lộ trình, ít nhất là sáu tháng đến một năm. Còn bây giờ, việc thu phí rõ ràng đã sai thì anh phải dừng thu phí ngay. Bộ GTVT không nên hoãn binh mà phải quyết ngay, không đùn đẩy.

Bên cạnh đó, nhiều ý kiến cũng cho rằng, Bộ GTVT đang cố tình phớt lờ kết luận của Thanh tra Chính phủ, đồng thời tìm mọi cách để hợp thức hóa khoản thu vốn không đúng quy định này. Luật sư Bùi Đình Ứng (Đoàn Luật sư Hà Nội) nêu ý kiến, việc Thanh tra Chính phủ đã chỉ rõ, việc thu phí vào sân bay của các cảng hàng không là không đúng quy định của pháp luật, là dựa trên các cơ sở pháp lý rõ ràng. “Thứ nhất, đất sân bay thuộc sở hữu Nhà nước, các cảng hàng không chỉ quản lý, khai thác cơ sở hạ tầng trên đất, họ không phải nộp thuế sử dụng đất đó. Thứ hai, trong Luật Phí và Lệ Phí có hiệu lực từ ngày 1/1/2017, phí dịch vụ sử dụng đường dẫn vào nhà ga hàng không đối với các xe ô tô đưa, đón trả khách không nằm trong danh mục được phép thu. Do đó, các cảng hàng không thu phí này là hoàn toàn trái quy định của pháp luật” - luật sư Bùi Đình Ứng phân tích và bày tỏ quan ngại, việc Bộ GTVT tìm cách hợp thức hóa việc thu phí vào sân bay sẽ tạo ra một tiền lệ xấu cho nhiều lĩnh vực khác của ngành này trong tương lai. 

Sai phạm đã rõ, vì vậy, nói như chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long, những kết luận của Thanh tra Chính phủ, về nguyên tắc, các cơ quan liên quan phải chấp hành. Đó là thể hiện sự thượng tôn pháp luật. Nếu Bộ GTVT vẫn khăng khăng nói không sai và tiếp tục làm thì đó là sự ngang nhiên coi thường pháp luật. Vì vậy, Chính phủ cần phải sớm có phán quyết chứ không thể để sự việc kéo dài.❏

Trang Hà