Trong tháng 04/2019, Việt Nam đã xuất khẩu 143,8 triệu USD các sản phẩm cá tra (giảm 18,1% so với cùng kỳ năm 2018). Trung Quốc – Hồng Kông vẫn là thị trường xuất khẩu cá tra lớn nhất của Việt Nam, theo sau đó là châu Âu (EU) trong khi thị trường Hoa Kỳ lùi lại vị trí thứ tư do sụt giảm mạnh.

Theo báo cáo đánh giá của công ty cổ phần Nam Việt, Trung Quốc tiếp tục là trị trường xuất khẩu lớn nhất của cá tra Việt Nam, dù kim ngạch xuất khẩu trong tháng 04/2019 giảm nhẹ (5,9%) so với cùng kỳ năm 2018, chủ yếu từ lý do giảm giá bán.

Mới đây Hiệp hội thủy sản Việt Nam (VASEP) vừa thông báo Trung Quốc sẽ miễn thuế cho các sản phẩm cá tra Việt Nam xuất vào nước này. Việc này được đánh giá sẽ có ảnh hưởng tích cực đến việc xuất khẩu cá tra từ Việt Nam sang Trung Quốc do giá cá tra sẽ trở nên cạnh tranh hơn so với các loại cá khác ở thị trường này.

Còn tại EU, hình ảnh của cá tra Việt Nam tại thị trường này đã dần được cải thiện sau đợt khủng hoảng. Việc giá bán cá tra giảm đã giúp kích thích nhu cầu tiêu dùng trở lại. Nam Việt đánh giá, lượng sản phẩm cá tra nhập khẩu vào thị trường này sẽ vẫn tăng trưởng tốt nhờ vào mức giá cạnh tranh.

Kim ngạch xuất khẩu cá tra vào thị trường ASEAN trong tháng 04/2019 đạt mức tăng mạnh 25,3% so với cùng kỳ năm ngoài nhờ hiệu ứng nhu cầu – giá bán. Việc giảm giá cá tra đã giúp kích thích lượng cầu tại thị trường này. Thị trường ASEAN khá nhạy cảm với sự thay đổi giá cá tra và sẽ tiếp tục nhập khẩu lượng lớn sản phẩm cá tra do mức giá hiện tại khá hấp dẫn. Trong khi đó, kim ngạch xuất khẩu cá tra sang thị trường Hoa Kỳ giảm mạnh (58,9% so với cùng kỳ năm ngoái) chủ yếu do 3 lý do.

Thứ nhất, các nhà nhập khẩu tại Mỹ đã nhập lượng hàng lớn sản phẩm cá tra vào cuối năm 2018 ở mức giá cao nên cần thời gian để bán hàng trong kho.

Thứ hai, việc giá cá tra liên tục giảm dẫn đến tâm lý chờ đợi của các nhà nhập khẩu và hạn chế nhập hàng tại thời điểm này.

Thứ ba, các bên đều chờ đợi kết quả mức thuế chống bán phá giá cuối cùng từ Bộ Thương mại Hoa Kỳ (DOC). Tuy nhiên, các đơn vị xuất khẩu cá tra như Nam Việt đánh giá, thị trường này sẽ khôi phục trong một vài tháng tới khi hàng tồn kho giảm dần và thị trường trở về quỹ đạo bình thường sau khi POR14 được công bố.

Trước đó, ngày 22/5/2019, VASEP vừa thông báo về việc Trung Quốc sẽ miễn thuế cho 33 mặt hàng thủy sản Việt Nam (bao gồm sản phẩm cá tra). Ông Trương Đình Hòe – Tổng thư ký của VASEP cho rằng những sản phẩm miễn thuế này sẽ được vận chuyển bằng đường biển.

Hiện, các website thương mại điện tử của Trung Quốc cũng đang cập nhật thông tin và bán khá nhiều sản phẩm thủy sản của Việt Nam. Mặt khác, Trung Quốc đang được xem là thị trường thay thế của nhiều doanh nghiệp cá tra Việt sau khi bị áp thuế cao vào Mỹ.

Năm 2018, sản lượng cá tra xuất khẩu vào Trung Quốc đạt 1.3 tỷ USD và năm nay VASEP đặt mục tiêu xuất khẩu 1.5 tỷ USD. Hiện có hơn 45 doanh nghiệp xuất khẩu cá tra, basa vào Trung Quốc.

Bối cảnh căng thẳng trong quan hệ thương mại giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc được đánh giá đang tạo ra những cơ hội nhất định cho cá tra Việt Nam khi Hoa Kỳ là nhà nhập khẩu cá rô phi lớn nhất của Trung Quốc. Tuy cá tra và cá rô phi không phải là hai sản phẩm thay thế trực tiếp, việc cá rô phi có nguy cơ bị tăng thuế nhập khẩu vào Mỹ và người tiêu dùng Hoa Kỳ có xu hướng lựa chọn sản phẩm không phải từ Trung Quốc cũng giúp cá tra được tiêu dùng nhiều hơn.

Ngoài ra, việc Trung Quốc những năm gần đây, đặc biệt là từ 2018 đã tăng cường kiểm soát chất lượng sản phẩm thực phẩm, chống ô nhiễm môi trường, chống gian lận thương mại cũng giúp cá tra nhập khẩu sang thị trường gia tăng để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng, đồng thời hạn chế đáng kể cá tra nhập khẩu phi pháp qua đường biên giới.

Đức Minh