Chính sách BHXH đã từng bước được hoàn thiện
Có thể nhận định rằng, trong những năm qua, chính sách BHXH của Việt Nam đã từng bước được hoàn thiện, hướng tới mở rộng phạm vi bao phủ, tạo cơ hội cho mọi người dân trong việc tiếp cận, tham gia và thụ hưởng chính sách, góp phần mang lại sự đảm bảo ngày càng tốt hơn quyền và lợi ích chính đáng của người dân. Đến nay, cả nước đã có trên 14,6 triệu người tham gia BHXH, chiếm khoảng 30,4% lực lượng lao động trong độ tuổi. Hàng năm, có từ 4 đến 5 triệu lượt người được hưởng các chế độ BHXH ngắn hạn và khoảng 150 nghìn người hưởng mới các chế độ BHXH dài hạn; gần 3 triệu người cao tuổi được hưởng lương hưu và BHXH hàng tháng. Nếu tính cả đối tượng hưởng trợ cấp xã hội cho người cao tuổi, người khuyết tật, người nghèo, người có công thì có trên 50% người cao tuổi ở Việt Nam được hưởng lương hưu và trợ cấp hàng tháng. Những kết quả trên thể hiện sự nỗ lực, cố gắng lớn của cả hệ thống chính trị, các ngành, các cấp, trong đó trực tiếp là ngành BHXH và ngành LĐTB&XH và sự đồng tình ủng hộ của cộng đồng DN và người tham gia BHXH trên cả nước.
Tuy nhiên, bên cạnh kết quả đã đạt được thì chính sách BHXH vẫn còn những hạn chế, bất cập. Diện bao phủ BHXH còn ở mức thấp so với các nước; Quỹ BHXH vẫn tiềm ẩn nguy cơ về mất cân đối trong trung và dài hạn, nhất là trong bối cảnh về già hóa dân số, sự chuyển dịch cơ cấu lao động, việc làm do tác động của yếu tố hội nhập kinh tế, biến đổi khí hậu và cách mạng công nghiệp 4.0; các chế độ BHXH còn chưa đa dạng và linh hoạt nên thiếu hấp dẫn; hồ sơ, thủ tục thực hiện BHXH còn chưa thực sự thuận lợi cho DN, người lao động...
Bảo hiểm xã hội đa tầng - An sinh cho tương lai.
Xây dựng hệ thống BHXH hiện đại, đa tầng
Để khắc phục những tồn tại, tiếp tục đẩy mạnh cải cách chính sách BHXH như một công cụ quan trọng góp phần thực hiện hiệu quả chính sách an sinh xã hội và phát triển bền vững của Đảng và Nhà nước, ngành bảo hiểm xã hội buộc phải có những bước thay đổi tích cực hơn nữa. BHXH được coi là một trụ cột chính của hệ thống an sinh xã hội, góp phần quan trọng trong thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội với quan điểm tiếp cận BHXH là quyền an sinh xã hội mang tính phổ quát, gắn với mục tiêu mở rộng phạm vi bao phủ toàn dân theo lộ trình phù hợp. Theo đó, việc mở rộng đối tượng tham gia, nâng cao hiệu quả của hệ thống, đổi mới cơ chế tài chính, bảo đảm phát triển bền vững quỹ BHXH...là những nhiệm vụ thường xuyên mà ngành bảo hiểm quan tâm thực hiện nhiều năm qua. Đặc biệt, việc hoàn thiện chính sách BHXH là một trong những giải pháp quan trọng để tiếp tục hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, góp phần đổi mới mô hình tăng trưởng của Việt Nam đến năm 2030; gắn kết tăng trưởng kinh tế với bảo đảm phát triển bền vững, tiến bộ và công bằng xã hội.
Xây dựng lại hệ thống BHXH hiện đại, đa tầng, đa dạng, linh hoạt trong thiết kế, chuyên nghiệp trong vận hành gắn với nâng cao chất lượng đảm bảo an sinh xã hội.
Bên cạnh đó, cần tập trung đổi mới mô hình, xây dựng hệ thống BHXH hiện đại, đa tầng, đa dạng các hình thức chế độ, linh hoạt trong thiết kế, chuyên nghiệp trong vận hành gắn với nâng cao chất lượng bảo đảm an sinh xã hội. Theo ông Bùi Sỹ Lợi - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội, những năm gần đây, Việt Nam chú trọng nhiều để phát triển hệ thống BHXH đa dạng và linh hoạt bằng việc mở rộng các hình thức BHXH bắt buộc và BHXH tự nguyện, vận hành thêm các chế độ bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm tai nạn lao động - bệnh nghề nghiệp. Tuy nhiên, vấn đề xây dựng hệ thống BHXH đa tầng, kết nối chặt chẽ với cách chính sách an sinh xã hội khác để BHXH thực sự trở thành trụ cột chính của hệ thống an sinh xã hội vẫn còn chưa được quan tâm nghiên cứu đầy đủ, còn nhiều vấn đề về lý thuyết và thực tiễn cần được giải đáp. Do vậy, ngành BHXH thời gian tới cần tiếp tục định hướng cũng như có những giải pháp sát sao hơn nữa để thiết kế mô hình này sao cho hiệu quả và phù hợp với thực tế.❏
Hà Vân