Hồ Dầu Tiếng là một trong những hồ nước nhân tạo lớn nhất của Việt Nam với diện tích mặt nước là 270 km² và 45,6 km² đất bán ngập nước, dung tích chứa 1,58 tỷ m³ nước. Hồ được khởi công xây dựng vào ngày 29/4/1981 và hoàn thành vào ngày 10/1/1985.

Hồ Dầu Tiếng không chỉ giữ nhiệm vụ cung cấp nước nông nghiệp mà còn trực tiếp cung cấp nước sinh hoạt cho một vùng rộng lớn, trong đó có hàng triệu người dân TP.HCM thông qua hệ thống sông Sài Gòn.

Xe tải chở cát hoạt động rầm rộ quanh hồ Dầu Tiếng. 

Nhiệm vụ chính của hồ là cấp nước cho sản xuất nông nghiệp, công nghiệp, phục vụ sinh hoạt và chống xâm nhập mặn cho hạ du sông Sài Gòn, sông Vàm Cỏ Đông thuộc các tỉnh Tây Ninh, Bình Dương, Long An và TP. HCM.

Theo hồ sơ phóng viên có được, tính đến thời điểm tháng 4/2017, tại khu vực lòng Hồ Dầu Tiếng thuộc tỉnh Tây Ninh đã có 11 đơn vị được cấp phép khai thác cát nằm trên 2 huyện Tân Châu và Dương Minh Châu với tổng trữ lượng cát được khai thác là 6.452.454 m³.

Thế nhưng, trong quá trình khai thác cát tại hồ, nhiều doanh nghiệp đã có những hành vi vi phạm pháp luật, như: hoạt động tàu hút cát vượt mức được cấp phép, tự do thành lập bến bãi tập kết cát trên diện tích đất nông nghiệp trái quy định, không có biển hiệu bến bãi khai thác, trốn thuế, không kê khai đầy đủ VAT trong khi mua bán cát… Một số đơn vị còn đưa các xe tải có tải trọng lớn vào các bãi tập kết cát trong lòng hồ và gần chân đập gây mất an toàn cho đập chứa và ảnh hưởng nghiêm trọng tới hệ thống đường giao thông quanh hồ. 

Cuộc sống đảo lộn vì “cát”

Ghi nhận thực tế tại hồ Dầu Tiếng, chúng tôi không khỏi bất ngờ khi trước mắt là một “đại công trường nhộn nhịp” với hàng chục ghe hút cát đang hoạt động tấp nập.

Dưới lòng hồ là vậy, còn trên bờ, không khí cũng nhộn nhịp không kém. Hàng loạt cần cẩu miệt mài xúc cát lên những chiếc ô tô vận tải cỡ lớn. Ngay sau khi “ăn hàng”, những chiếc xe tải lập tức ầm ầm lao đi với tốc độ chóng mặt.

Điều đáng nói là hầu hết các xe tải này đều không được che chắn hoặc che chắn rất sơ sài khiến cát rơi vãi đầy đường. Do đó, mỗi khi xe chạy qua thì bỏ lại phía sau là những trận “bão cát” mịt mù bay trực tiếp vào nhà người dân sinh sống ven đường khiến mọi thứ trở nên thật nhem nhuốc đến khó chịu.

Công trường khai thác cát hoạt động rầm rộ trong lòng hồ Dầu Tiếng tỉnh Tây Ninh. 

Theo những người dân tại đây, trước đây con đường ven hồ Dầu Tiếng rất sạch đẹp và bằng phẳng. Thế nhưng từ khi các mỏ cát trong lòng hồ hoạt động thì các phương tiện vận chuyển cát thường xuyên chở quá tải, chạy liên tục cả ngày lẫn đêm khiến đường nhanh chóng xuống cấp trầm trọng với la liệt các “ổ trâu, ổ bò” ngập trong cát bụi mịt mù.

“Đã nhiều năm nay chúng tôi phải sống chung với cảnh tượng “nắng bụi mưa lầy”; trời nắng thì chìm trong bão cát mù mịt, còn trời mưa thì đường lầy lội như đầm lầy rất khó để di chuyển qua đây. Khổ vô cùng!” – Người dân tại đây bức xúc cho biết.

Đáng nói nữa,  dù tình trạng đường giao thông tại đây xuống cấp trầm trọng suốt nhiều năm qua nhưng không hiểu sao đến nay vẫn chưa được duy tu, sửa chữa, khắc phục.

Sự việc trên đã được người dân phản ánh, kêu cứu đến nhiều nơi nhưng những gì họ nhận được chỉ là những lời "cam kết", những lời hứa hẹn "sẽ giải quyết" từ phía chính quyền địa phương. Đáng tiếc là sau đó tình hình rốt cuộc chẳng thấy có chuyển biến gì. 

"Tại hồ Dầu Tiếng giờ có đến hàng trăm tàu hút cát các loại và vài chục bãi cát quanh hồ hoạt động không ngừng nghỉ suốt ngày đêm. Các xe tải chở cát thì chở quá tải không được che chắn nối đuôi nhau chạy ầm ầm. Nhưng bao nhiêu năm sống tại đây chẳng khi nào chúng tôi thấy các cơ quan chức năng và địa phương đến kiểm tra xử lý dứt điểm cả” – Anh Nghị – một người dân địa phương gay gắt lên tiếng.

Địa phương không nắm rõ hoạt động khai thác?

Liên quan tới hoạt động khai thác tại lòng hồ Dầu Tiếng, lãnh đạo xã Phước Minh cho biết: Hiện trên địa bàn xã có hai điểm hoạt động: một điểm của Công ty Thành Đạt và điểm kia của Cơ sở tư nhân Hiệp Thịnh. Trong đó, khu vực khai thác của Công ty Thành Đạt đã bị đình chỉ hoạt động vì lý do số lượng tàu hút cát vượt quá số lượng cho phép.

Xe chở cát chạy suốt ngày đêm, xả khói bụi mù mịt ảnh hưởng nghiêm trọng tới cuộc sống người dân ven đường. 

Địa phương chỉ nắm được trên địa bàn xã có hai cơ sở hút cát hoạt động nhưng hoạt động ra sao thì “không rõ”. Về vấn đề giấy phép, hồ sơ hoạt động của các cơ sở khai thác cát,  hiện xã cũng không lưu trữ.

Đối với tình trạng quá tải của các xe vận chuyển cát được che chắn sơ sài ảnh hưởng tới đường giao thông, gây ô nhiễm môi trường trên địa bàn xã,  địa phương đã ghi nhận được ý kiến phản ánh của người dân và đã có báo cáo kiến nghị lên cấp trên. Thế nhưng, những báo cáo kiến nghị chỉ là “qua điện thoại” hoặc “bằng miệng” cho cấp trên chứ không có văn bản, lãnh đạo xã Phước Minh cho hay.

Như vậy, trước thực trạng môi trường sống khu vực hồ Dầu Tiếng đang bị đe dọa nghiêm trọng, đề nghị các cơ quan có thẩm quyền tỉnh Tây Ninh kiểm tra,  xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm, đồng thời có những biện pháp khắc phục những hệ lụy từ hoạt động khai thác cát tại lòng hồ Dầu Tiếng.

Nhà báo và Công luận sẽ tiếp tục thông tin đến bạn đọc.

P.V