Vấn đề nợ nần chồng chất của các công ty được nhà nước hậu thuẫn ở Trung Quốc đang bắt đầu khiến các nhà đầu tư vào trái phiếu doanh nghiệp toàn cầu lo lắng.

Khi các khoản nợ phải trả tại các công ty xây dựng và xây dựng dân dụng của Trung Quốc tham gia vào các dự án công trình công cộng nhằm thúc đẩy nền kinh tế, phí bảo hiểm tính bằng ngoại tệ đang tăng lên. Trái phiếu đang chịu áp lực bán ra vì các nhà đầu tư tin rằng chính phủ Trung Quốc sẽ không còn cứu trợ các doanh nghiệp nhà nước. Các vụ vỡ nợ đột npgột của các công ty đi vay lớn ở Trung Quốc có thể sẽ làm chao đảo thị trường toàn cầu.

Chi phí trả nợ của các công ty Trung Quốc đang tăng cao, với 2,14 nghìn tỷ USD trái phiếu đáo hạn vào năm 2023, cao hơn 60% so với giá trị trái phiếu đáo hạn từ năm 2018 đến năm 2020.

China Huarong Asset Management, công ty chuyên mua lại và quản lý các khoản cho vay kém hiệu quả, hiện đang đấu tranh cho sự sống còn của chính mình. Một đơn vị của Huarong đã được các ngân hàng chủ nợ chấp thuận hoãn trả khoản nợ 100 triệu USD cho đến cuối tháng 8. Nó cũng đang đẩy mạnh việc bán cổ phần trong các công ty như Nanjing Panda Electronics.

Tập đoàn Huarong của Trung Quốc có gần 330 tỷ nhân dân tệ (51,11 tỷ USD) trái phiếu đang lưu hành, gần 60% trong số đó sẽ đáo hạn vào năm 2023.

China Huarong không phải là con nợ lớn duy nhất đối mặt với cơn sốt mua lại trái phiếu. Tổng số tiền này sẽ là 748 tỷ USD vào năm 2021, 669 tỷ USD vào năm 2022 và 727 tỷ USD vào năm 2023, theo dữ liệu do Refinitiv tổng hợp. Các công ty Trung Quốc thường phát hành trái phiếu có kỳ hạn tương đối ngắn từ một đến ba năm. Với việc tiếp tục phát hành trái phiếu mới, giá trị mua lại dự kiến sẽ tiếp tục tăng.

Các doanh nghiệp nhà nước lớn chính là những người có số nợ phải trả lớn nhất. Tập đoàn Đường sắt Nhà nước Trung Quốc, do chính phủ trực tiếp điều hành, sẽ phải trả khoảng 90 tỷ USD trái phiếu vào cuối năm 2023, trong khi Tập đoàn State Grid của Trung Quốc sẽ phải giải tỏa khoản nợ khoảng 14 tỷ USD. Hai công ty chưa niêm yết đang phải gánh những khoản nợ khổng lồ, một phần do sự thiếu kiểm soát chi phí.

Các công ty xây dựng và kỹ thuật dân dụng, cùng với các nhà khai thác đường sắt và lưới điện, sẽ trả 600 tỷ USD, tương đương 30%, tất cả các trái phiếu doanh nghiệp Trung Quốc vào năm 2023.

Trong khi giới lãnh đạo Trung Quốc có ý định cắt giảm các khoản bảo lãnh ngầm của chính phủ để ngăn các khoản nợ vượt mức của các doanh nghiệp nhà nước làm tổn hại đến uy tín tín dụng của chính phủ, thì các vụ vỡ nợ đối với trái phiếu bằng đồng nhân dân tệ đang tăng với tốc độ kỷ lục, tổng cộng con số này đã lên tới 95 tỷ nhân dân tệ trong tháng 1 vừa qua. Riêng tháng 4, các khoản vỡ nợ sẽ tăng thêm nếu sự hỗ trợ của chính phủ suy giảm trong bối cảnh các khoản mua lại ngày càng tăng.

Jia Shen, Nhà nghiên cứu tại Trung tâm Nghiên cứu Phát triển của Quốc vụ viện, cho biết các công ty Trung Quốc vẫn đang tăng giá như tài sản, ngay cả khi hiệu quả đầu tư của họ giảm sút.

Việc mua lại trái phiếu bằng đồng nhân dân tệ ngày càng tăng cho thấy tình trạng mắc nợ ngày càng tăng của Trung Quốc. Vì trái phiếu bằng đồng nhân dân tệ một phần là hình thức cho vay chuyển đổi của ngân hàng, nên người mua của chúng chủ yếu là những người Trung Quốc lo ngại.

Trong khi đó, các nhà đầu tư nước ngoài đang chú ý đến xu hướng vay nợ bằng ngoại tệ, vốn chiếm gần 10% thị trường Trung Quốc. Với số lượng trái phiếu trị giá 172 tỷ USD sẽ đáo hạn vào năm 2023, các nhà đầu tư nước ngoài ngày càng lo lắng rằng các khoản vỡ nợ cũng đang tăng lên.

Kể từ năm 2020, các vụ vỡ nợ đã xảy ra đối với hơn 10 loại trái phiếu mệnh giá USD. Tập đoàn sáng lập Đại học Bắc Kinh, một công ty công nghệ thông tin do trường đại học thành lập, không thể trả nợ gốc và lãi cho trái phiếu mệnh giá USD của mình khi nó buộc phải thực hiện thủ tục phá sản có tên chong zheng, một loại hình phục hồi doanh nghiệp, vào tháng 2 năm 2020.

Một quan chức ngân hàng nước ngoài cho biết khi các công ty Trung Quốc thường xuyên bỏ mặc các khoản nợ, trái phiếu chính phủ và trái phiếu do các ngân hàng chính phủ phát hành gần như là nơi duy nhất mà các nhà đầu tư tìm kiếm sự an toàn để có thể gửi gắm đồng tiền của họ.

Dữ liệu chỉ ra rằng các nhà đầu tư đang chạy trốn khỏi trái phiếu do các doanh nghiệp Trung Quốc phát hành và những lo ngại khác. Theo FTSE Russell, phí bảo hiểm đối với trái phiếu cấp đầu tư do các công ty Trung Quốc phát hành đã tăng 0,4% so với Kho bạc Mỹ trong tháng 4. Sự gia tăng trái ngược với tỷ suất lợi nhuận thu hẹp đối với trái phiếu Hàn Quốc, Hồng Kông, Indonesia và các trái phiếu khác, trong bối cảnh dư thừa thanh khoản trên toàn thế giới.

Thị trường trái phiếu có thể bị sốc nếu các khoản bảo lãnh chính phủ ngầm của Trung Quốc bị giảm nhanh chóng. Kenneth Ho của Goldman Sachs đã đưa ra cảnh báo về những tác động bất lợi của một sự thay đổi chính sách mạnh mẽ, ông nói rằng điều quan trọng là chính phủ phải ngăn chặn những lo ngại mang tính hệ thống lan rộng.

Trung Quốc đã nhanh chóng đưa cuộc khủng hoảng COVID-19 vào tầm kiểm soát và thu hút đầu tư từ nước ngoài, nhờ mức lãi suất các khoản nợ của họ cao hơn so với Mỹ và các nước khác. Nhưng tình hình đang bắt đầu thay đổi khi các vụ vỡ nợ trái phiếu nước ngoài tăng lên với tần suất ngày càng lớn.