Ngày 23/12, UBND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu tổ chức lễ công bố Quyết định công nhận Bảo vật quốc gia đối với 3 hiện vật mặt nạ vàng và Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia đối với Lễ giỗ bà Phi Yến.

Theo Sở Văn hóa, Thể thao tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, qua 2 đợt khai quật lớn di tích Giồng Lớn - Long Sơn vào năm 2003 và 2005, trên diện tích gần 550m2, các nhà khảo cổ phát hiện 2.308 hiện vật bằng những chất liệu như gốm, đá, thủy tinh, mã não, kim loại màu vàng... ở trong khu mộ táng. Những hiện vật này đều có niên đại khoảng 2.000 năm.

Bên cạnh hiện vật bằng đất nung, gốm, các nhà khảo cổ tìm thấy trang sức khá tinh xảo, trong đó có những chiếc vòng đeo tay, hạt chuỗi được tìm thấy lẫn trong cát. Đặc sắc nhất trong số hơn 2.300 hiện vật được tìm thấy tại Giồng Lớn là 3 chiếc mặt nạ bằng vàng tại 3 ngôi mộ khác nhau.

3 mặt nạ vàng là các hiện vật đầu tiên được phát hiện tại Việt Nam và Đông Nam Á, có đặc điểm chung hình chữ nhật, chế tác bằng kỹ thuật dập, thủ công bằng tay, với họa tiết hoa văn nổi như lông mày, mắt, sống mũi.

Tất cả các hiện vật này có niên đại cách đây hơn 2.000 năm, là giai đoạn chuyển tiếp từ Tiền Óc Eo lên văn hóa Óc Eo.

3 mặt nạ vàng Giồng Lớn được chôn cùng với các hiện vật mang truyền thống ven biển Đông Nam Bộ là minh chứng rõ nét cho sự tiếp xúc, giao thoa giữa các yếu tố nội sinh và ngoại sinh, giữa sự vận động nội tại của các văn hóa bản địa với tác nhân kinh tế, văn hóa, tôn giáo từ bên ngoài.

Với những giá trị văn hóa, lịch sử quan trọng, ngày 25/12/2021, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định công nhận mặt nạ vàng Giồng Lớn - Long Sơn là Bảo vật quốc gia. Hiện 3 mặt nạ vàng được lưu giữ, trưng bày tại Bảo tàng tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu.

Trong khi đó, Lễ giỗ bà Phi Yến là một Lễ hội truyền thống đã được tổ chức cách đây 237 năm, diễn ra tại di tích lịch sử - văn hóa An Sơn miếu.

Truyền thuyết về bà Phi Yến đã được lưu truyền và hoàn thiện thông qua truyền khẩu từ đời này qua đời khác trên huyện đảo, phản ánh triết lý nhân sinh quan phong phú của người dân nơi đây.

Lễ giỗ Bà là di sản văn hóa phi vật thể có giá trị lịch sử, văn hóa - tín ngưỡng, nghệ thuật, thể hiện bản sắc của cộng đồng; là một hoạt động sinh hoạt văn hóa dân gian phong phú không chỉ đối với người Việt, Hoa, Khmer của vùng đất Nam Bộ mà còn ảnh hưởng và thu hút đông đảo khách hành hương trong và ngoài nước.

Những năm gần đây, ngày giỗ bà Phi Yến đã trở thành một lễ hội văn hóa lớn trong năm, được cộng đồng cư dân Côn Đảo cùng đảng bộ, chính quyền Côn Đảo tổ chức trang trọng.

T.Toàn