Suất đầu tư cao tốc Bắc - Nam đắt đỏ?

Mới đây, Bộ GTVT đã phê duyệt suất vốn đầu tư 1km cao tốc Bắc - Nam là 115,8 tỷ đồng (khoảng 5 triệu USD). Theo Bộ GTVT, suất đầu tư này đã bao gồm chi phí đầu tư xây dựng công trình cầu, hầm, xử lý nền đất yếu, hệ thống giao thông thông minh (ITS), hệ thống thu phí điện tử không dừng, đường gom phục vụ dân sinh...

Ngay sau đó, trên một số phương tiện truyền thông đã có nhiều ý kiến cho rằng, suất đầu tư cao tốc Bắc - Nam như trên là đắt đỏ.

Giải thích về vấn đề này, Bộ GTVT cho biết, dự án đầu tư xây dựng dự án cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017 - 2020 được Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư tại Nghị quyết 52/2017. Dự án có tổng chiều dài khoảng 654 km chia làm 11 dự án thành phần, trong đó 3 dự án thành phần đầu tư công và 8 dự án thành phần đầu tư theo hình thức đối tác công - tư (PPP), tổng mức đầu tư sơ bộ ban đầu khoảng 118.716 tỷ đồng.

Đến tháng 10/2018, Bộ GTVT đã hoàn thiện các thủ tục đầu tư theo quy định pháp luật và phê duyệt báo cáo nghiên cứu khả thi toàn bộ 11 dự án thành phần dài 653,6km, tổng mức đầu tư 102.513 tỷ đồng, giảm 16.203 tỷ đồng so với sơ bộ tổng mức đầu tư tại Nghị quyết 52/2017/QH14 của Quốc hội.

Bộ GTVT cũng dẫn ra, ngày 14/1/2020, Bộ Xây dựng ban hành Quyết định 44 công bố suất vốn đầu tư xây dựng công trình và giá xây dựng tổng hợp bộ phận kết cấu công trình năm 2018.

Theo đó, đối với suất vốn đầu tư xây dựng công trình đường ô tô cao tốc 4 làn xe được Bộ Xây dựng chia làm 2 loại (đường ô tô cao tốc và đường ô tô cao tốc chưa bao gồm chi phí xây dựng cầu, xử lý nền đất yếu) tại 3 khu vực (khu vực 1 - các tỉnh khu vực miền Bắc; khu vực 2 - các tỉnh khu vực miền Trung, Tây nguyên; khu vực 3 - các tính khu vực miền Nam).

Theo Quyết định 44, Bộ Xây dựng công bố suất vốn đầu tư xây dựng đường ô tô 4 làn ở khu vực 2 là 157,48 tỷ đồng/km và suất xây dựng đường ô tô 4 làn (chưa bao gồm chi phí xây dựng cầu và xử lý nền đất yếu) ở khu vực 2 là 124,98 tỷ đồng/km.

Từ đó, Bộ GTVT cho rằng, nếu tham chiếu phương pháp xác định suất vốn đầu tư xây dựng đường cao tốc theo công bố của Bộ Xây dựng thì suất vốn đầu tư xây dựng đối với đường cao tốc Bắc - Nam thấp hơn.

Quan trọng là chất lượng công trình

Liên quan đến vấn đề này, nhiều chuyên gia về giao thông cho rằng, mỗi dự án có suất đầu tư khác nhau nhưng làm thế nào để chi phí xây dựng thấp nhất mà vẫn bảo đảm chất lượng tốt mới là bài toán cần bàn.

Bởi trên thực tế, nước ta có những công trình chi phí rất cao nhưng chất lượng lại rất thấp, tuổi thọ kém mà ví dụ rõ nhất là tình trạng ổ gà, thấm dột, sụt lún, võng tại cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi sau khi thông tuyến chưa được bao lâu.

Bên cạnh đó, cần tránh trường hợp khi đấu thầu nhà thầu giảm giá, nhưng khi làm lại đội giá lên. 

Theo nguyên Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Đặng Huy Đông, thực tế có hiện tượng “chung chạ, gửi giá” của các cơ quan quản lý trong hợp đồng với nhà thầu; từ đó có những dự án dự toán một đằng, sau lại đội giá, xin thêm kinh phí nhiều lần.

Cùng quan điểm, nguyên Giám đốc Nhà xuất bản GTVT Nguyễn Xuân Thủy cũng cho rằng, mặc dù chúng ta tổ chức đấu thầu nhưng chưa minh bạch, chưa đúng bản chất khi vẫn có sự “móc ngoặc” giữa bên tổ chức đấu thầu với bên trúng thầu dẫn tới rất nhiều hệ lụy về tiến độ và chất lượng công trình.

Đường sắt trên cao Cát Linh - Hà Đông, theo ông Thủy, là ví dụ điển hình để chúng ta rút ra bài học xương máu: Công nghệ lạc hậu, năng lực yếu kém, đội vốn hơn 200%, 8 lần vỡ tiến độ đến nay vẫn chưa hẹn ngày đi vào vận hành.

Để dự án cao tốc Bắc - Nam được xây dựng với giá thành rẻ nhất, chất lượng tốt nhất, nhanh nhất, theo ông Đặng Huy Đông, phải tiến hành đấu thầu công khai, minh bạch; đặc biệt là đối với 3 dự án thành phần vừa được Quốc hội nhất trí chuyển sang hình thức đầu tư công.

Theo Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế Phùng Văn Hùng, khi chuyển sang đầu tư công, các nhà đầu tư tham gia vào sơ tuyển PPP chỉ việc sửa đổi các hồ sơ này để chuyển sang đầu tư công. “Tôi mong Bộ Giao thông - Vận tải cũng như Chính phủ tổ chức đấu thầu công khai, minh bạch để chúng ta chọn được các nhà đầu tư đủ năng lực về tài chính, đủ năng lực về chuyên môn để thực hiện dự án đúng tiến độ theo yêu cầu của Quốc hội”, ông Hùng nói.