Theo chia sẻ của Zahi Hawass, mục tiêu ban đầu của nhóm là tìm một ngôi đền chôn cất của pharaon Tutankhamun, ngôi mộ được phát hiện ở Thung lũng các vị vua ở Luxor vào năm 1922. Tuy nhiên, thay vào đó, họ đã khai quật các phần của thành phố cổ này.

Ông Hawass còn gọi thành phố này là "Sự trỗi dậy của Aten," có từ thời vị vua thứ 18 của triều đại Amenhotep III, người cai trị Ai Cập từ năm 1391 đến năm 1353 trước Công nguyên.

Các nhà khảo cổ đã tìm thấy nhiều đồ trang sức như nhẫn, các bình gốm nhiều màu sắc, bùa bọ hung và gạch bùn mang các con dấu của Amenhotep III.

Được biết, nhóm nghiên cứu đã bắt đầu công tác khai quật vào tháng 9/2020, tại khu vực nằm giữa đền Ramses III và Amenhotep III gần Luxor, cách thủ đô Cairo 500 km về phía Nam.

Chỉ trong vài tuần, trước sự ngạc nhiên lớn của nhóm nghiên cứu, các tàn tích gạch bùn bắt đầu xuất hiện ở mọi nơi. Những gì họ khai quật được là địa điểm của một thành phố lớn trong tình trạng bảo quản tốt, với những bức tường gần như hoàn chỉnh, nhiều căn phòng chứa đầy dụng cụ sinh hoạt hàng ngày.

Sau 7 tháng đào bới, các nhà nghiên cứu đã phát hiện thêm nhiều khu vực mới. Cụ thể, phần phía Nam của thành phố bao gồm một lò bánh mì, lò nướng và đồ gốm đựng đồ. Trong khi đó, ở phía Bắc bao gồm các khu hành chính và khu dân cư vẫn còn nguyên vẹn sau hàng nghìn năm bị chôn vùi.

Ông Hawass chia sẻ: "Đây là khu định cư hành chính và công nghiệp lớn nhất trong thời đại nền văn minh Ai Cập cổ đại ở bờ Tây Luxor. Các đường phố của thành phố được bao quanh bởi những ngôi nhà, với một số bức tường cao tới 3 m".

Nhóm nghiên cứu hi vọng sẽ có thêm nhiều phát hiện quan trọng trong tương lai, điển hình như nhóm lăng mộ mới mà họ tiếp cận thông qua những dãy "cầu thang chạm khắc trên đá" - một công trình kiến trúc cũng thường xuất hiện tại các lăng mộ ở Thung lũng các vị vua. 

Ông Hawass nhận định thành phố này hoạt động trong thời kỳ Amenhotep III đồng nhiếp chính với con trai của ông Akhenaten. Sau đó, Akhenaten (pharaon Amenhotep IV) đã cho xây dựng thành phố cổ Amarna, ở tỉnh Minya ngày nay, cách Cairo khoảng 250 km về phía Nam và cách Luxor 400 km về phía Bắc.

Betsy Bryan, giáo sư về nghệ thuật và khảo cổ học Ai Cập của Đại học Johns Hopkins đánh giá, đây là thành quả khảo cổ quan trọng thứ hai sau khám phá lăng mộ của Vua Tutankhamunc cách đây gần 1 thế kỷ. Trước đó, nhiều đoàn khảo cổ của nước ngoài từng cố gắng tìm kiếm thành phố này nhưng chưa bao giờ thành công.

Giáo sư Bryan nói thêm thành phố này sẽ giúp các nhà nghiên cứu có thể tìm hiểu sâu hơn về đời sống của người Ai Cập cổ vào thời điểm vương quốc đang ở trong giai đoạn thịnh vượng nhất.