Tại buổi lễ khai mạc, đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương nhấn mạnh: "Tôi vui mừng khi nhận thấy thời gian qua, đa số các nhà thơ đã nhập cuộc với ý thức trách nhiệm cao trước hiện thực phát triển phong phú và sâu sắc của nước nhà. Tôi biết các nhà thơ đã có mặt ở Trường Sa, đã lên biên giới, đã lặn lội vào những vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn để chứng kiến, trải nghiệm, phản ánh và chung tay cải thiện hiện thực". 

Đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa bày tỏ: “Tôi rất xúc động vì nhiều nhà thơ đã cùng với nhân dân mình, nhà nước mình trong đấu tranh bảo vệ chủ quyền biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc cũng như sát cánh với cả nước chung tay khắc phục thiên tai, phòng chống đại dịch COVID-19…Không những thế, các nhà thơ còn mạnh dạn soi rọi, khám phá nhiều khía cạnh khác nhau của các vấn đề xã hội và đã có những lý giải, cắt nghĩa theo cách riêng nhưng đầy sức thuyết phục. Nhiều tác phẩm của các nhà thơ được các tầng lớp độc giả đón nhận và có tác động tích cực, lan tỏa tới đời sống tinh thần cộng đồng. Nhìn chung, văn học, trong đó có thơ ca đã tham gia sâu rộng vào công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong thời gian vừa qua”.

Đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa cho rằng, chỉ khi áp sát với đời sống, thơ ca mới đạt được sự chân thật và chính xác, bền vững trong ngợi ca, tôn vinh những thành quả tốt đẹp của nhân dân mình, Tổ quốc mình đạt được. Cũng chỉ khi áp sát với đời sống, thơ ca mới phản ánh, nhận diện, mổ xẻ chính xác các khía cạnh nóng bỏng của xã hội. Và cũng chỉ khi bám sát với hiện thực đất nước, những tìm tòi, sáng tạo nghệ thuật mới có giá trị, ý nghĩa và có sức sống bền.

Theo đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa, vị trí của nhà thơ chân chính bao giờ cũng là đứng giữa lòng dân tộc mình để sáng tác. Khi động cơ sáng tác là tinh thần yêu thương, xây dựng thì người đọc sẵn sàng đón nhận, sẵn sàng đặt lòng tin vào các tác phẩm ấy bởi họ cảm nhận được sự phản ánh thiện cảm tỏa ra từ trái tim của tác giả.

Thơ ca không dẫn đường cho mọi người ta bằng ánh sáng của điện năng mà bằng nhịp đập của con tim. Những tác phẩm lớn luôn hàm chứa cái đẹp, tinh thần lạc quan, hướng thiện, nó bày tỏ lòng trân quý con người để hướng tới một tương lai tươi sáng, phồn vinh và hạnh phúc. Đấy chính là cốt lõi đạo đức của thời đại văn minh, đạo đức ấy được ủy quyền, theo cách trang nghiêm nhất, sùng ái nhất, cho mỗi nhà thơ.

Đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa mong muốn tác phẩm của các nhà thơ còn phải từng bước vươn ra khỏi địa giới quốc gia để sánh vai và hoà mình cùng với văn học trên thế giới. Mỗi tác phẩm văn học phải là một sứ giả trên lĩnh vực văn học nghệ thuật Việt Nam ở thời kỳ mới. Mỗi tác phẩm là một tiếng nói xác lập tư cách, vị thế của dân tộc ta, đất nước ta trong con mắt bạn bè quốc tế.

"Tôi mong muốn như vậy, bởi tôi có lòng tin mãnh liệt vào tâm hồn người Việt Nam ta, văn hoá dân tộc Việt Nam ta xứng đáng được các dân tộc khác biết đến, xứng đáng để góp tiếng nói nhân văn đặc sắc của mình vào với tiếng nói nhân văn chung của nhân loại", đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa nhấn mạnh. 

Chương trình khai mạc gồm 4 chương: Thơ mới; Thơ trong kháng chiến chống Pháp; Thơ trong kháng chiến chống Mỹ; Thơ thời kỳ đổi mới; Thơ trẻ.

Bài hát mở đầu của chương 1 là ca khúc “Người Hà Nội” của nhạc sĩ Nguyễn Đình Thi. Câu hát “Hà Nội cháy khói lửa ngút trời”. Đó là hình ảnh của Hà Nội trong ngày toàn quốc kháng chiến, tháng 12/1946. Và trong nền văn nghệ kháng chiến, hình ảnh này đã từng xuất hiện một số lần, cả trong thơ của nhà Chính Hữu “Nhớ đêm ra đi, đất trời bốc lửa/Cả kinh thành nghi ngút cháy sau lưng/Những chàng trai chưa trắng nợ anh hùng/Hồn mười phương phất phơ cờ đỏ thắm”.

Những ca khúc “Đường chúng ta đi”, “Mùa xuân đầu tiên”, “Thơ tình cuối mùa thu”…đã mang đến cho người xem không khí lãng mạn, vui tươi của mùa xuân. Đan xen vào các tiết mục ca múa nhạc là những tiết mục ngâm thơ do các thi sĩ biểu diễn.

Cũng tại Lễ khai mạc, nhà thơ Nguyễn Quang Thiều khẳng định: Trong lịch sử lớn của dân tộc có lịch sử của thơ ca. Các nhà thơ Việt Nam hết thế hệ này đến thế hệ khác đã đi cùng dân tộc trên mọi chặng đường. Với quyền lực của ngôn từ, với vẻ đẹp của tư tưởng nhân văn và bản lĩnh của mình, thơ ca đã đi qua mọi thách thức, mọi đe dọa và đi qua cả cái chết để mang vẻ đẹp và niềm kiêu hãnh bước vào từng ngôi nhà trên xứ sở chúng ta và nhóm lên ngọn lửa của tình yêu thương con người và những giấc mơ đẹp đẽ cho mảnh đất này.

“Vào thời khắc này, xin các nhà thơ và những người yêu thơ trên xứ sở chúng ta hãy cùng nhau viết chung một bài thơ - Bài thơ của tình yêu thương con người, của lương tri, của giấc mơ tự do và hy vọng bằng những cách riêng của trái tim mình”, nhà thơ Nguyễn Quang Thiều nhấn mạnh.

Âm nhạc và thơ ca hòa quyện với nhau đã làm nên một chương trình khai mạc mang dấu ấn đặc sắc, thể hiện sự đổi mới để thơ đến gần hơn với đông đảo công chúng.

Hình ảnh tại lễ khai mạc Ngày thơ Việt Nam lần thứ XXI