Luật sư Cui Shu, làm việc tại thành phố Hạ Môn, Trung Quốc, đang bận rộn tại văn phòng sáng thứ Sáu thì liên tục nhận được cuộc gọi và tin nhắn từ khách hàng. Họ hoang mang trước thông tin mới nhất từ Tổng thống Donald Trump, công bố chỉ vài giờ trước đó trên mạng xã hội: mức thuế bổ sung 10% đối với tất cả hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc.

Một khách hàng của Cui, chuyên sản xuất máy biến áp điện, đã bắt đầu chuyển cơ sở sản xuất sang Malaysia. Một khách hàng khác, doanh nghiệp sản xuất linh kiện ô tô, đang tìm cách dịch chuyển sang Thái Lan. Cả hai đều có chung yêu cầu cấp bách: Cui có thể giúp họ đẩy nhanh quá trình này không?

"Doanh nghiệp đang rất lo lắng và gấp rút tìm giải pháp", Cui chia sẻ trong một cuộc phỏng vấn.

Nhiều nhà sản xuất Trung Quốc tin rằng họ có thể xoay sở với mức thuế bổ sung 10% mà chính quyền Tổng thống Trump áp đặt từ đầu tháng Hai. Tuy nhiên, đề xuất tăng thuế thêm 10% dự kiến có hiệu lực từ thứ Ba tới sẽ khiến gánh nặng tăng gấp đôi và có thể là dấu hiệu cho những đợt tăng thuế tiếp theo.

Các doanh nghiệp từng dự định giảm giá để hỗ trợ khách hàng vượt qua đợt thuế đầu tiên giờ đây phải đối mặt với mức thuế cao hơn. Những công ty vốn đã hoạt động với biên lợi nhuận mỏng sẽ càng bị siết chặt hơn.

Đề xuất thuế quan mới từ chính quyền Tổng thống Trump càng làm gia tăng làn sóng doanh nghiệp Trung Quốc tìm cách chuyển sản xuất ra nước ngoài, đặc biệt là sang khu vực Đông Nam Á. Việc sản xuất và xuất khẩu từ các quốc gia khác giúp doanh nghiệp tránh được thuế nhập khẩu cao đối với hàng hóa có xuất xứ Trung Quốc - trừ khi các nước đó cũng bị nhắm đến trong chính sách thuế mới của Washington.

Từ nhiệm kỳ đầu tiên, khi Tổng thống Trump nâng thuế đối với hàng hóa Trung Quốc, nhiều doanh nghiệp đã áp dụng chiến lược "Trung Quốc cộng một", tức là tìm thêm một điểm sản xuất khác ngoài Trung Quốc để giảm rủi ro.

Những quốc gia như Việt Nam hưởng lợi lớn từ xu hướng này khi thu hút lượng đầu tư gia tăng từ các công ty đặt trụ sở tại Trung Quốc và nhiều nơi khác. Theo phân tích của Trung tâm Thương mại Quốc tế (ITC) dựa trên dữ liệu từ Cục Điều tra Dân số Mỹ, hàng hóa xuất xứ từ Việt Nam chiếm hơn 4% tổng giá trị nhập khẩu vào Mỹ trong năm ngoái, tăng mạnh so với mức 2% vào năm 2017.

Tuy nhiên, tham vọng thương mại của Tổng thống Trump trong nhiệm kỳ hai không chỉ dừng lại ở Trung Quốc. Chính quyền của ông đang thúc đẩy kế hoạch áp thuế đối với Canada và Mexico, đồng thời đề xuất chính sách "thuế đối ứng", có thể làm gia tăng thuế nhập khẩu đối với nhiều quốc gia khác. Nhà Trắng cũng đang xem xét hạn chế đầu tư từ Trung Quốc vào Mỹ.

Trước thông tin về đợt tăng thuế mới, chủ sở hữu công ty Shanghai Jefa Machinery, ông Xue Feng không vội vã đưa ra quyết định mà cân nhắc kỹ lưỡng để tránh những bước đi sai lầm. Công ty của ông chuyên sản xuất van sử dụng trong khai thác dầu mỏ, với phần lớn khách hàng đến từ Mỹ.

Xue từng nghĩ đến việc chuyển một phần sản xuất sang Mỹ để né thuế cao hơn và tận dụng nhu cầu gia tăng trong bối cảnh Tổng thống Trump đẩy mạnh khai thác dầu nội địa. Tuy nhiên, ông hiện đang cân nhắc lại. Ông cho biết có thể chịu được mức thuế cao hơn trong thời gian này do sản phẩm của công ty vẫn có giá chỉ bằng một nửa, thậm chí một phần ba so với các đối thủ Mỹ.

"Thế giới đang thay đổi nhanh chóng, mức độ bất định ngày càng lớn. Nếu chúng tôi vội vàng và tính toán sai, hậu quả có thể rất nghiêm trọng", Xue nói.

Bộ Thương mại Trung Quốc hôm thứ Sáu tuyên bố nước này phản đối các biện pháp áp thuế đơn phương, đồng thời kêu gọi Mỹ đối thoại để giải quyết khác biệt. Bắc Kinh cũng khẳng định sẽ có các biện pháp đáp trả nếu cần thiết.

Tổng thống Trump liên kết quyết định tăng thuế của mình với vai trò của Trung Quốc trong chuỗi cung ứng fentanyl toàn cầu – một vấn đề mà người phát ngôn Bộ Thương mại Trung Quốc gọi là hành động "đổ lỗi".

Theo Ken Huo - chuyên gia tư vấn sản xuất tại Phật Sơn ở miền nam Trung Quốc, các doanh nghiệp nhỏ với nguồn lực hạn chế đang lâm vào thế khó. Những công ty này không dễ dàng đầu tư lớn để mở nhà máy mới ở Đông Nam Á.

Huo, thành viên của một hiệp hội thương mại tại Phật Sơn chuyên về sản xuất nội thất, cho biết ứng dụng nhắn tin WeChat của anh đang tràn ngập tin nhắn từ các chủ doanh nghiệp địa phương bày tỏ sự hoang mang và lo ngại trước thông tin tăng thuế mới nhất.

"Điều tồi tệ nhất là chúng tôi không biết bước đi tiếp theo của chính quyền Tổng thống Trump sẽ ra sao", Huo nói.

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tỏ ra không mấy quan tâm đến một thỏa thuận chỉ xoay quanh fentanyl mà mong muốn đàm phán một hiệp định rộng hơn, có thể định hình quan hệ song phương với Mỹ, theo Wall Street Journal.

Nhiều chuyên gia kinh tế đồng tình rằng thuế quan khiến giá cả hàng hóa tăng đối với người tiêu dùng Mỹ. Edward Rosenfeld, Giám đốc điều hành hãng giày dép Steve Madden, cho biết trong một cuộc họp công bố kết quả kinh doanh hôm thứ Tư rằng công ty sẽ "chọn lọc để điều chỉnh giá" vào mùa thu nhằm bù đắp tác động của thuế quan.

Steve Madden cho biết họ đang tiếp tục dịch chuyển sản xuất ra khỏi Trung Quốc. Hãng chuyên về giày dép và phụ kiện thời trang này cho biết, tính đến thời điểm hiện tại của năm nay, 58% lượng hàng hóa mà họ nhập khẩu vào Mỹ có xuất xứ từ Trung Quốc, giảm mạnh so với mức 71% được ghi nhận vào tháng 11 năm ngoái.

Luật sư Cui cho biết ông thường đưa ra hai lời khuyên cho khách hàng: đa dạng hóa thị trường để giảm sự phụ thuộc vào Mỹ, đồng thời dịch chuyển sản xuất sang các khu vực khác nhằm giảm thiểu rủi ro thuế quan.

Việt Hà (Theo Mint)