Điều này được cho là sẽ tác động nhiều đến hoạt động sản xuất kinh doanh, thương mại, du lịch,... và khiến người lao động thu nhập thấp khó tiếp cận, di chuyển bằng đường hàng không.

Cuối tháng 8 vừa qua, Cục Hàng không Việt Nam đã trình Bộ Giao thông Vận tải dự thảo thông tư quy định khung giá dịch vụ vận chuyển hành khách trên các đường bay nội địa. Đáng chú ý, Cục này đề nghị áp dụng mức giá tối thiểu bằng 20% mức giá tối đa quy định, áp dụng từ ngày 1/11/2021 hết ngày 31/10/2022.

Với các đường bay dưới 500km, mức giá tối thiểu đề nghị áp dụng với nhóm đường bay phát triển kinh tế - xã hội là 320.000 đồng một vé mỗi chiều và tối đa là 1,6 triệu đồng một vé mỗi chiều. Các đường bay từ 1.280km trở lên, mức giá tối thiểu là 750.000 đồng và tối đa là 3,75 triệu đồng.

Đề xuất này đã gây ra nhiều tranh cãi về lợi ích cũng như tác động lớn của nó đối với ngành hàng không nói riêng và mọi mặt của đời sống xã hội, sản xuất kinh tế khi người dân khó có thể tiếp cận được vé máy bay giá rẻ từ đó giảm nhu cầu di chuyển bằng đường hàng không. Đây không phải lần đầu tiên việc áp giá sàn vé máy bay được đề xuất, trước đó Tổng Công ty Hàng không Việt Nam - Vietnam Airlines cũng đã nêu lên vấn đề này.

Những ý kiến trái chiều

Phát biểu tại buổi Tọa đàm tham vấn chuyên gia về kinh tế - xã hội ngày 27/9 vừa qua do Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ và Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đồng chủ trì, Chủ tịch HĐQT Vietnam Airlines Đặng Ngọc Hòa cho biết, hiện tất cả các hãng hàng không đều đang không bay được.

Toàn bộ các hãng bay của Việt Nam hiện có khoảng 250 máy bay thì đang đậu ở tất cả các cảng hàng không, thậm chí nhiều máy bay không có chỗ đậu. Vì vậy, theo ông Hòa khi thị trường có khả năng bay thì các hãng sẽ bay lại và đưa ra mức giá vé chủ yếu là để “đỡ hỏng máy bay”.

“Giá vé thấp hơn cả giá xăng dầu của một chuyến bay nhưng doanh nghiệp vẫn phải bay vì nếu không bay thì không có chỗ đậu và máy bay hỏng. Việc bay cũng giúp có ít dòng tiền để trợ giúp hãng hàng không...”, ông Hòa bày tỏ.

Đặc biệt Chủ tịch HĐQT Vietnam Airlines cho rằng, việc giá vé thấp có thể sẽ liên quan đến an toàn hàng không. Hiện an toàn hàng không đang ở tiêu chuẩn cực kỳ cao, nếu các hãng cứ cạnh tranh mà hạ giá vé máy bay thậm chí còn thấp hơn giá xăng dầu của một chuyến bay thì ảnh hưởng đến chi phí về an toàn hàng không là rất lớn. Nếu có vấn đề về sự cố an toàn xảy ra thì không phải riêng từng hãng bị ảnh hưởng mà ảnh hưởng đến toàn quốc gia.

Tuy nhiên thông tin với PV Báo Nhà báo & Công luận, Phó Tổng Giám đốc Vietjet Air Hồ Ngọc Yến Phương cho rằng, hoạt động nhộn nhịp của hãng hàng không chi phí thấp đã mang lại sự tăng trưởng không hề nhỏ cho doanh nghiệp cảng hàng không, doanh nghiệp cung cấp dịch vụ hàng không, phi hàng không như dịch vụ kỹ thuật mặt đất, cung cấp nguyên liệu,...

Chi phí vé máy bay thấp sẽ tạo ra cơ hội cho rất nhiều người tham gia, đi lại bằng máy bay. Điều này sẽ bị giảm sút nghiêm trọng khi quy định mức giá sàn vé máy bay, ngăn cản cơ hội tiếp cận dịch vụ vận chuyển hàng không của các nhóm khách hàng thu nhập thấp, công nhân, nông dân,...

“Dịch bệnh COVID-19 đã ảnh hưởng nặng nề đến tất cả các hãng hàng không của Việt Nam. Nhưng một điều dễ nhận thấy là việc quy định giá sàn vé máy bay chỉ mang lại lợi ích cho các hãng hàng không truyền thống như Vietnam Airlines. Hãng có tỷ trọng doanh thu từ việc bán vé hạng thương gia và phổ thông đặc biệt (không bị áp dụng trần giá vé), nhóm khách hàng này ít bị tổn thương và vẫn có khả năng chi trả ổn định trong, sau đại dịch.

Như vậy, chính sách giá nêu trên có sự phân biệt đối xử giữa doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp tư nhân, gây nên tình trạng bất bình đẳng giữa các hãng hàng không, hạn chế cạnh tranh trong thị trường kinh doanh vận chuyển hàng không nội địa...”, bà Hồ Ngọc Yến Phương cho biết thêm.

Được biết sau khi Cục Hàng không Việt Nam đề xuất áp giá sàn vé máy bay, các hãng hàng không đã chia làm 2 nhóm với Vietnam Airlines, Pacific Airlines và Bamboo Airways nhất trí, tán thành và Vietravel Airlines, Vietjet cho rằng đề xuất tồn tại nhiều bất cập, hạn chế và tác động tiêu cực đến hoạt động kinh doanh của hãng hàng không.

Lợi ích sẽ dành cho ai...?

Trước đề xuất về áp giá sàn vé máy bay của Cục Hàng không, Bộ Giao thông Vận tải đã có văn bản chỉ đạo Cục này phải xem xét, đánh giá kỹ lưỡng những quy định pháp luật liên quan, những tác động đến thị trường và người dân cũng như quyền lợi của Nhà nước và quyền lợi hợp pháp của doanh nghiệp hàng không.

Bên cạnh đó cũng cần đánh giá kỹ lưỡng tác động, ảnh hưởng của dịch bệnh COVID-19 đối với toàn ngành hàng không trong giai đoạn vừa qua và giai đoạn tiếp theo. 

Mới đây, Cục Hàng không Việt Nam tiếp tục có báo cáo gửi Bộ Giao thông Vận tải liên quan đến vấn đề này và khẳng định việc áp giá sàn giá vé máy bay là giải pháp mang tính tình huống, chỉ áp dụng trong thời gian ngắn.

Đồng thời thừa nhận việc áp giá sàn cũng tồn tại các bất cập, hạn chế. Một trong những hạn chế là chi phí và dịch vụ cung ứng của các hãng hàng không không cùng một mặt bằng gây khó khăn cho việc xác định mức giá tối thiểu áp dụng chung cho tất cả.

Đánh giá về vấn đề này, TS. Nguyễn Sĩ Dũng - Nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội cho rằng không công bằng nếu áp giá sàn vé máy bay. Nếu áp giá sàn vé máy bay thì một hãng hàng không 3 sao phải bán giá như hãng 5 sao, như vậy sẽ không khách hàng nào bỏ tiền mua vé của hãng 3 sao.

“Rõ ràng nếu hàng không áp giá như vậy thì bằng chính sách, chúng ta có thể giết chết một hãng hàng không. Chính sách khi đã ban hành phải rất cân nhắc để không tạo ra bất bình đẳng, không tạo ra những khoản tô hết sức bất hợp lý cho nền kinh tế”, Nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội khẳng định.

Trao đổi với PV, một chuyên gia kinh tế nhấn mạnh, nếu Nhà nước chỉ “bơm” thêm vốn và có những chính sách “ưu ái” cho Vietnam Airlines thì sẽ rất bất công với các hãng hàng không hiện hữu khác.

Trong những kế hoạch phục hồi, phát triển sau đại dịch, ngành hàng không Việt Nam đã chứng kiến những đợt khuyến mãi chưa từng có trong lịch sử khi các hãng đua nhau giảm giá, nâng cao chất lượng phục vụ để hút khách. Điều đó có thể ảnh hưởng lớn đến doanh thu của các hãng nhưng sẽ tạo được nhiều hiệu ứng tích cực đối với thị trường.

Việc ban hành giá sàn vé máy bay không phải là giải pháp phù hợp để cải thiện kết quả kinh doanh của một hãng hàng không. Ngược lại đó chỉ là một biện pháp trợ giúp bất đắc dĩ đối với hãng hàng không khi mà các chiến lược kinh doanh và giải pháp quản lý vận hành khác không phát huy hiệu quả.

Về lâu dài, việc quy định giá sàn vé máy bay sẽ triệt tiêu động lực cạnh tranh giữa các hãng hàng không nội địa; triệt tiêu động lực sáng tạo, đổi mới của các hãng hàng không nội địa và kìm hãm sự phát triển của thị trường vận chuyển hàng không nói chung.

Việt Nam đã hội nhập quốc tế sâu rộng, phải đảm bảo các điều kiện cạnh tranh quốc tế, đặc biệt Chính phủ đang dần từng bước mở lại các đường bay nội địa và quốc tế, không nên vì giải quyết một cách bất hợp lý bài toán thị trường vận chuyển hàng không để hỗ trợ các doanh nghiệp trong nước mà mất thị phần tại chính mạng bay quốc tế của Việt Nam.

Hoàng Lan