Những thách thức và điểm sáng C40

Trong toàn khu vực, tốc độ đô thị hóa nhanh chóng đã thúc đẩy nhu cầu ngày càng tăng đối với cơ sở hạ tầng đô thị như hệ thống cấp nước, điện, giao thông và xử lý chất thải. Tuy nhiên, khu vực Châu Á - Thái Bình Dương đã bị thâm hụt đáng kể về tài chính cho cơ sở hạ tầng.

Vào năm 2017, Ngân hàng Phát triển Châu Á đã tính toán khoảng chênh lệch hàng năm là 459 tỷ USD từ năm 2016 đến năm 2020 của 25 quốc gia thành viên đang phát triển. Thêm nguồn tài trợ cho cơ sở hạ tầng xã hội, chẳng hạn như y tế và giáo dục, khoảng cách lên gần gấp đôi, 907 tỷ đô la.

Trước đại dịch, các nền kinh tế này đã chi tiêu tổng hợp lên tới 880 tỷ USD mỗi năm cho cơ sở hạ tầng, vẫn thấp hơn nhiều so với nhu cầu ước tính là 1,34 nghìn tỷ USD hàng năm cho đến năm 2030, theo ADB. COVID-19 đã chuyển trọng tâm chi tiêu của chính phủ sang hỗ trợ tài khóa, nhưng đó không phải là giải pháp bền vững cho nhu cầu ngày càng tăng của người dân đô thị.

Đòi hỏi phải tính toán lại một cách nghiêm túc các chi tiêu trên được đặt ra, nếu quá trình đô thị hóa của châu Á muốn chứng tỏ sự bền vững.

Chẳng hạn, một trong những tác dụng phụ đáng tiếc của đại dịch là sự căng thẳng nghiêm trọng đối với hệ thống quản lý chất thải đô thị. Việc sử dụng nhiều hơn các dịch vụ giao thực phẩm do tình trạng phong toả đã dẫn đến việc gia tăng rác thải nhựa khi người tiêu dùng quay trở lại với dao kéo và bao bì dùng một lần vì lo ngại về sức khỏe.

Các hộ gia đình ở Singapore đã tạo ra khoảng 1.334 tấn chất thải nhựa bổ sung trong thời gian hai tháng của đại dịch ở đất nước, theo một nghiên cứu được công bố vào tháng 6 bởi các nghiên cứu sinh tại Đại học Quốc gia Singapore.

Theo Viện Môi trường Thái Lan, Bangkok cũng đã chứng kiến ​​sự gia tăng đáng kể về sản lượng nhựa và hiện sản xuất thêm gần 3.000 tấn mỗi ngày so với trước đại dịch.

Đây là một vấn đề cấp bách trong ngắn hạn, nhưng tốc độ phát triển đô thị hóa theo cấp số nhân trên khắp châu Á có nghĩa là các chính phủ không được đánh mất tầm quan trọng lâu dài của vấn đề này, ngay cả khi tính bền vững có chỗ dựa cho đến khi đại dịch kết thúc.

May mắn thay, chính quyền các thành phố đang nổi lên như những động lực thúc đẩy sự thay đổi toàn diện, đặc biệt là trong khuôn khổ Chương trình nghị sự của các thị trưởng C40 mới được đưa ra về phục hồi xanh và công bằng.

Thông qua đó, 96 thành phố lớn trên thế giới, bao gồm Singapore, Tokyo, Bắc Kinh, Seoul và Mumbai, sử dụng các biện pháp mũi nhọn để tạo việc làm xanh, bảo vệ phương tiện giao thông công cộng, hỗ trợ những người lao động cần thiết và trả lại không gian công cộng cho con người và thiên nhiên.

Những bài học rút ra

Khi nhìn vào một thế giới hậu đại dịch, có ba bài học mà các quốc gia có thể rút ra từ hoạt động của C40 (mạng lưới các siêu đô thị trên thế giới thực hiện những hành động giảm phát thải khí nhà kính).

Đầu tiên, các thành phố của châu Á nên coi đại dịch là cơ hội để thay đổi từ các chuẩn mực lâu nay. Đặc biệt, các nhà lãnh đạo thành phố có thể giúp thúc đẩy sự chuyển dịch từ nền kinh tế tuyến tính, trong đó nguyên liệu thô được biến thành thành phẩm cuối cùng, được bán phá giá và thay thế, sang nền kinh tế vòng tròn khép kín, nhằm xác định lại, loại bỏ lãng phí và khuyến khích tiếp tục sử dụng các nguồn lực để mang lại lợi ích cho doanh nghiệp, xã hội và môi trường.

Các ví dụ nổi bật bao gồm các nhà máy chuyển chất thải thành năng lượng, giúp giảm đáng kể lượng khí thải từ các nhà máy điện truyền thống và giúp các thành phố giải quyết lượng chất thải ngày càng tăng do chủ nghĩa tiêu dùng gia tăng.

Thứ hai, các thành phố nên cam kết khám phá những đổi mới trong việc cung cấp dịch vụ và đo lường tác động môi trường. Điều này rất quan trọng để đạt được mục tiêu của Liên hợp quốc về các thành phố và cộng đồng bền vững.

Các lĩnh vực trọng tâm cụ thể bao gồm nhà ở an toàn và giá cả phải chăng, giảm thiểu tác động môi trường, tiếp cận không gian xanh công cộng an toàn và hòa nhập, hệ thống giao thông bền vững và hợp lý.

COVID-19 cũng nêu rõ nhu cầu về không gian xanh có thể tiếp cận và bình đẳng cho tất cả cư dân của các khu vực đô thị.

Đại dịch đã làm gia tăng lo ngại rằng thế giới phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng sức khỏe tâm thần đang rình rập. Không gian xanh công cộng - thường bị thiếu hụt và được coi là xa xỉ ở nhiều thành phố đông đúc của châu Á - đã được chứng minh là có mối tương quan chặt chẽ với việc cải thiện sức khỏe tâm thần và lợi ích tâm lý.

Nhu cầu giao thông công cộng giảm hiện tại do lo ngại về sức khỏe liên quan đến đại dịch và những người làm việc tại nhà đã dẫn đến thiếu hụt doanh thu đáng kể. Các thành phố cần định hình, tính toán sao cho phương tiện giao thông và nơi làm việc thông minh hơn, an toàn hơn và lành mạnh hơn, để giải quyết các mối quan tâm mới về sự xa cách xã hội và không gian công cộng.

Điều chỉnh cơ sở hạ tầng đường bộ hiện có để thân thiện hơn với xe đạp và tích hợp tốt hơn các không gian cho giao thông xanh trong cảnh quan đô thị sẽ là hệ quả đáng hoan nghênh của đại dịch.

Các thành phố như Singapore đang khám phá khả năng chuyển đổi các làn đường không được sử dụng thành làn đường dành cho xe đạp và xe buýt và dành cho người đi bộ trên một số con đường nhất định.

Thứ ba, các thành phố có thể học hỏi từ những thành công và thất bại của nhau để chuyển sang các nền kinh tế bền vững hơn. Malaysia chẳng hạn, nước này đã đặt hy vọng vào năng lượng mặt trời quy mô lớn như một động lực chính trong kế hoạch phục hồi sau đại dịch, đã phân bổ 2,9 tỷ USD cho các tấm pin mặt trời trên mái nhà và đèn LED chiếu sáng đường phố.

Hàn Quốc đã công bố phiên bản của một thỏa thuận mới xanh đậm, với các dự án trị giá hơn 73 nghìn tỷ won (66 tỷ USD) trong gói kích thích kinh tế 160 nghìn tỷ won.

Khi các khu vực đô thị của châu Á phục hồi sau khi COVID-19 biến mất, các nhà lãnh đạo thành phố có cơ hội kịp thời để hướng tới một mô hình phát triển và kinh tế đô thị bền vững hơn.