Ông cũng nói rằng Ba Lan sẽ chính thức đòi số tiền bồi thường này sớm.

30 chuyên gia đưa ra mức bồi thường khổng lồ

Jaroslaw Kaczynski, lãnh đạo đảng Luật pháp và Công lý (PiS), đã đưa ra yêu sách khổng lồ khi công bố một báo cáo được chờ đợi từ lâu về chi phí bồi thường cho đất nước trong những năm bị Đức Quốc xã chiếm đóng, đánh dấu 83 năm kể từ khi Thế chiến thứ hai bắt đầu.

“Chúng tôi không chỉ chuẩn bị báo cáo mà còn đưa ra quyết định về các bước tiếp theo”, ông Kaczynski nói trong buổi trình bày báo cáo.

"Chúng tôi sẽ hướng tới Đức để mở các cuộc đàm phán về việc bồi thường", ông Kaczynski nói và nói thêm rằng đây sẽ là một "con đường dài và không dễ dàng" nhưng "một ngày nào đó sẽ thành công”.

Các nhà lãnh đạo hàng đầu bao gồm Kaczynski, người hoạch định chính sách chính của Ba Lan, và Thủ tướng Mateusz Morawiecki đã tham dự buổi lễ công bố báo cáo tại Lâu đài Hoàng gia ở thủ đô Warsaw, được xây dựng lại từ những tàn tích thời chiến.

Việc phát hành báo cáo này là trọng tâm của các cuộc quan sát quốc gia về kỷ niệm cuộc chiến bắt đầu vào ngày 1/9/1939, với cuộc ném bom của Đức Quốc xã và cuộc xâm lược Ba Lan và sau đó là hơn 5 năm chiếm đóng tàn bạo.

Một nhóm gồm khoảng 30 nhà kinh tế, nhà sử học và các chuyên gia khác đã xây dựng báo cáo từ năm 2017. Vấn đề này đã tạo ra căng thẳng song phương.

Chiến tranh là "một trong những thảm kịch khủng khiếp nhất trong lịch sử của chúng ta", Tổng thống Ba Lan, ông Andrzej Duda nói trong các cuộc thị sát sáng sớm tại bán đảo Westerplatte gần Gdansk, một trong những nơi đầu tiên bị tấn công trong cuộc xâm lược của Đức Quốc xã.

"Không chỉ vì nó đã cướp đi tự do của chúng ta, không chỉ vì nó đã cướp đi đất nước của chúng ta, mà còn bởi vì cuộc chiến này đồng nghĩa với việc có hàng triệu nạn nhân trong đó là các công dân Ba Lan và những tổn thất không thể bù đắp cho quê hương và quốc gia của chúng ta”, ông Duda nói.

Sẽ chính thức đòi bồi thường và số tiền có thể tăng thêm

Nước Đức - đối tác thương mại lớn nhất của Ba Lan và là thành viên đồng minh của Liên minh châu Âu và NATO, trước đó cho biết tất cả các khiếu nại tài chính liên quan đến Thế chiến thứ hai đã được giải quyết.

Đức lập luận rằng khoản bồi thường đã được trả cho các quốc gia thuộc Khối Đông trong những năm sau chiến tranh trong khi các vùng lãnh thổ mà Ba Lan bị mất ở phía Đông khi biên giới được lập lại đã được bồi thường bằng một số vùng đất trước chiến tranh của Đức. Berlin kêu gọi vấn đề này nên được khép lại.

Tuy nhiên, tại Đức, quan chức Chính phủ về hợp tác Đức-Ba Lan, ông Dietmar Nietan, cho biết trong một tuyên bố rằng ngày 1/9 "vẫn là một ngày tội lỗi và xấu hổ đối với nước Đức, nhắc nhở chúng ta hết lần này đến lần khác không quên những tội ác do Đức gây ra" là "chương đen tối nhất trong lịch sử của chúng ta" và vẫn ảnh hưởng đến quan hệ song phương Đức-Ba Lan.

Hòa giải được đưa ra bởi những người ở Ba Lan là "cơ sở để chúng ta có thể cùng nhau hướng tới tương lai trong một châu Âu thống nhất”, ông Nietan nói.

Ước tính mới của Ba Lan cao hơn nhiều ước tính 850 tỷ USD của một nhà lập pháp đảng cầm quyền từ năm 2019. Đảng cầm quyền Luật pháp và Công lý (PiS) đã nhiều lần kêu gọi bồi thường kể từ khi nắm quyền vào năm 2015, nhưng Ba Lan chưa chính thức yêu cầu bồi thường.

Ông Jaroslaw Kaczynski cũng là thành viên Hạ viện Cộng hòa Ba Lan, nói trong một cuộc họp báo: “Số tiền bồi thường được đưa ra đã được thông qua bằng cách sử dụng phương pháp hạn chế và bảo thủ nhất, có thể sẽ tăng lên”.

Lập trường đấu tranh đối với Đức, thường được PiS sử dụng để vận động cử tri của mình, đã làm căng thẳng quan hệ với Berlin. Biện pháp này càng được tăng cường sau khi Nga gây hấn Ukraine trong bối cảnh bị chỉ trích về sự phụ thuộc của Berlin vào khí đốt của Nga và sự chậm chạp trong việc giúp đỡ Kyiv.

Khoảng 6 triệu người Ba Lan, trong đó có 3 triệu người Do Thái Ba Lan, đã bị giết trong chiến tranh và thủ đô Warsaw bị san bằng sau cuộc nổi dậy năm 1944, khiến khoảng 200.000 thường dân thiệt mạng.

Chính phủ Đức và Văn phòng Ngoại giao Đức đã không trả lời ngay lập tức yêu cầu bình luận.

Năm 1953, các nhà cầm quyền cộng sản của Ba Lan từ bỏ mọi yêu sách bồi thường chiến tranh dưới áp lực của Liên Xô, vốn muốn giải phóng Đông Đức, cũng là một vệ tinh của Liên Xô, khỏi mọi trách nhiệm. PiS nói rằng thỏa thuận đó không hợp lệ vì Ba Lan đã không thể thương lượng bồi thường công bằng.

Ông Donald Tusk, lãnh đạo Đảng đối lập Civic Platform lớn nhất của Ba Lan, hôm 1/9 cũng cho biết rằng tuyên bố của ông Kaczynski "không phải về việc bồi thường”.

“Đó là về một chiến dịch chính trị nội bộ nhằm xây dựng lại sự ủng hộ cho đảng cầm quyền”, ông nhấn mạnh.

PiS vẫn dẫn đầu trong hầu hết các cuộc thăm dò dư luận nhưng lợi thế của nó so với Nền tảng Civic đã bị thu hẹp trong những tháng gần đây trong bối cảnh bị chỉ trích về việc xử lý lạm phát gia tăng và suy thoái kinh tế.

Sơn Tùng (Theo CNN và CBS News)