Với những thước phim chân thực và cảm động, "Bà tôi, mẹ tôi, chị em tôi" đã chinh phục trái tim của khán giả và ban giám khảo, giúp bộ phim xuất sắc giành Giải A tại Giải Báo chí toàn quốc về bình đẳng giới 2024. Đây là một thành công xứng đáng cho những nỗ lực của đạo diễn Thuý Anh và ê-kíp làm phim của Trung tâm phim tài liệu, Đài truyền hình Việt Nam.

Ánh sáng của ký ức

Giọng nói trầm ấm, ánh mắt sâu thẳm của NSND Hoàng Cúc như một chiếc chìa khóa mở ra cánh cửa thời gian, đưa khán giả ngược dòng lịch sử, trở về những ngày tháng huy hoàng của một ngôi sao sân khấu. Mỗi câu chuyện bà kể, mỗi kỷ niệm bà chia sẻ đều như những thước phim lung linh tỏa sáng rực rỡ trên nền trời ký ức.

Những thành công vang dội của một người nghệ sĩ được nhiều người ngưỡng mộ, nhưng bên cạnh đó, nỗi đau, mất mát cũng như những gam màu lạnh lẽo làm nên bức tranh cuộc đời đầy đủ và chân thật. Dù trải qua bao thăng trầm, tâm hồn nghệ sĩ trong bà vẫn luôn giữ được sự khiêm nhường và lạc quan. Ngọn lửa đam mê nghệ thuật vẫn luôn cháy sáng, soi rọi con đường phía trước.

Qua câu chuyện của mình, NSND Hoàng Cúc đã truyền cảm hứng cho biết bao thế hệ nghệ sĩ, khẳng định rằng nghệ thuật không chỉ là niềm vui mà còn là một hành trình khám phá bản thân và cuộc sống.

Tác giả Thuý Anh chia sẻ: "Tôi luôn muốn đưa những gì chân thật nhất vào phim một cách tinh tế nhất. Ánh nắng ban mai dịu nhẹ len lỏi qua khung cửa sổ, phủ lên gương mặt NSND Hoàng Cúc một lớp hào quang ấm áp.

Đôi mắt bà, sâu thẳm và chứa chan, dường như cũng sáng lên theo ánh sáng ấy, phản chiếu một tâm hồn luôn tràn đầy nhiệt huyết. Mỗi khung hình trong phim đều được chăm chút tỉ mỉ, từ góc máy, ánh sáng cho đến màu sắc, nhằm tạo ra một trải nghiệm thị giác đầy cảm xúc cho khán giả. Chúng tôi muốn khán giả không chỉ xem phim mà còn cảm nhận được những cung bậc cảm xúc của nhân vật, như thể đang sống cùng họ".

Hành trình trở về từ chiến trường

Sau những năm tháng khói lửa, cựu chiến binh Bảo Hiền trở về đời thường với những vết thương không chỉ trên cơ thể mà còn trong tâm hồn. Nhưng bà không gục ngã. Với nghị lực phi thường, bà đã từng bước vượt qua những khó khăn, xây dựng lại cuộc đời mình. Như một hạt giống gieo vào đất cằn, bà đã nỗ lực không ngừng để đâm chồi nảy lộc, trở thành một doanh nhân thành đạt.

Câu chuyện của bà như một ngọn hải đăng soi sáng cho những tâm hồn trẻ, đặc biệt là những ai từng trải qua những mất mát và đau thương. Nó truyền đi thông điệp về nghị lực sống, về niềm tin vào tương lai. Hình ảnh bà, với đôi mắt ánh lên sự kiên cường và nghị lực, đã trở thành nguồn cảm hứng bất tận cho nhiều thế hệ.

Để thực hiện phim tài liệu này, ê-kíp của Trung tâm Phim tài liệu đã dành một tháng để đi đến các địa điểm: Hà Nội, Hải Dương, Hà Nam và Yên Bái. Trong quá trình ghi hình, thời tiết, địa hình bị sạt lở sau bão mang đến cho ê-kíp nhiều trở ngại...

"Nhưng đó không phải là khó khăn lớn nhất", nhà báo Thuý Anh nói.

Tác giả cho rằng điều quan trọng là cần tìm ra triết lý sống, những bài học, điều hướng thiện và những thông điệp dung dị cho hành trình của các nhân vật. Trong quá trình làm phim, nữ đạo diễn nhận ra rằng điều thiện xuất phát từ tâm thay vì từ những điều lớn lao. "Đứng ở góc độ của một người quan sát và nhất là một đạo diễn làm phim, tôi buộc phải tìm ra những thông điệp ẩn đằng sau hành trình của họ", Thuý Anh chia sẻ.

Giấc mơ của cô gái H'Mông

Sùng Thị Sơ, cô gái H'Mông nhỏ bé, mang trong mình một ước mơ lớn lao: được đến trường, được học chữ. Trong một xã hội mà con gái thường bị gò bó trong những khuôn khổ truyền thống, việc theo đuổi giấc mơ ấy của Sơ là một hành trình đầy chông gai. Ba lần bị cuốn vào vòng xoáy của tục bắt vợ, Sơ đã không một lần gục ngã. Với ý chí sắt đá, cô gái trẻ đã vùng lên, phá bỏ những rào cản để đến với giảng đường đại học.

Đạo diễn Thuý Anh cho biết, tuổi thơ chứng kiến bạo lực gia đình, những trận đòn roi mà người mẹ cô phải gánh chịu, Sơ chia sẻ về ước mơ trở thành luật sư để bảo vệ những người phụ nữ như mẹ mình tạo cho chị và ekip một niềm xúc động lớn. Sơ đã không chỉ thay đổi số phận của mình mà còn trở thành biểu tượng của sự vươn lên, của khát vọng tự do và bình đẳng giới. 

Để có được những thước phim chân thực và cảm động về hình ảnh Sùng Thị Sơ, ekip làm phim đã phải làm việc với một sự nhạy cảm đặc biệt. Như những người thợ săn ảnh, họ đã theo sát từng bước chân của Sơ, ghi lại những khoảnh khắc chân thực và sống động nhất. Mỗi khung hình đều chứa đựng những câu chuyện, những cảm xúc, và trở thành những mảnh ghép không thể thiếu để tạo nên bức tranh hoàn chỉnh về cuộc đời cô gái trẻ này.

Thuý Anh tâm sự: Viết kịch bản cho "Bà tôi, mẹ tôi, chị em tôi" giống như đang đan một tấm thảm nhiều màu sắc. Mỗi nhân vật là một sợi chỉ riêng biệt, nhưng phải làm sao để chúng đan kết lại thành một bức tranh hoàn chỉnh, mà không làm mất đi vẻ đẹp riêng của từng sợi chỉ? Đó là một thử thách lớn.

"Mỗi nhân vật là một mảnh ghép riêng biệt, mang trong mình một câu chuyện độc đáo. Nếu chỉ kể từng câu chuyện một, bộ phim sẽ trở nên rời rạc, thiếu đi sự liên kết. Tôi muốn tạo ra một bức tranh hoàn chỉnh, phản ánh đa dạng những khía cạnh của cuộc sống người phụ nữ Việt Nam", chị nói.

"Tôi đã chọn một vài đoạn thơ trong "Trường ca Cúc" của NSND Hoàng Cúc làm cầu nối. Những câu thơ ấy như sợi dây vô hình kết nối quá khứ và hiện tại, tạo nên một vòng tuần hoàn của cuộc sống. Tôi tin rằng, bằng cách này, khán giả sẽ dễ dàng cảm nhận được sự giao thoa giữa các thế hệ, giữa những số phận khác nhau, nhưng lại cùng hướng về một giá trị chung: đó là nghị lực sống, là khát vọng vươn lên.", đạo diễn Thuý Anh chia sẻ.

Xin em nở nụ cười không tắt

Để tình không héo hắt muộn phiền

Con khiếu hót mỗi ban mai thức dậy

Có tình ta gửi gửi gắm những mặn nồng.

(Trích Trường ca Cúc)

Hoàng Anh