Sửa đổi Thông tư 16 - cần chú ý 2 điểm “mấu chốt”

Sau khi nhiều giải pháp “tình thế” được Chính phủ, Bộ Giao thông vận tải (GTVT), Bộ Công an, Cục Đăng kiểm Việt Nam thực hiện thì việc đưa các giải pháp lâu dài giúp hoạt động đăng kiểm nhanh chóng được khôi phục, giải tỏa tình trạng ùn ứ chờ đợi bấy lâu là điều được dư luận đặc biệt nóng lòng quan tâm.

Trong chỉ đạo gần nhất, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đã giao Bộ GTVT khẩn trương sửa đổi Thông tư số 16/2021/TT-BGTVT (Thông tư số 16) ngày 12/8/2021 quy định về kiểm định an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường phương tiện cơ giới đường bộ, trong đó xem xét sửa đổi bổ sung quy định cho phép miễn kiểm tra kỹ thuật khi đăng kiểm lần đầu đối với ô tô mới sản xuất, lắp ráp và xe cơ giới nhập khẩu chưa qua sử dụng gắn với trách nhiệm của nhà sản xuất;

Nghiên cứu phương án kéo dài chu kỳ đăng kiểm với các phương tiện mới sử dụng đảm bảo các yêu cầu kỹ thuật về an toàn của phương tiện ban hành trước ngày 10/3/2023.

Theo ông Khương Kim Tạo, nguyên Phó Chánh văn phòng Ủy ban An toàn giao thông quốc gia (UBATGTQG), mấu chốt của Thông tư số 16 cần sửa có 2 nội dung, nếu sửa được Thông tư 16 thì về cơ bản sẽ giải quyết được vấn đề ùn tắc đăng kiểm, tháo gỡ được các vấn đề vướng mắc hiện nay.

“Thông tư 16 lẽ ra phải sửa trước đây rồi, có những điều khoản bất cập, không còn phù hợp cần phải sửa đổi, nhân tiện đây có việc ùn tắc đăng kiểm thì càng quyết tâm sửa đổi sẽ nhanh gọn, được một công đôi việc”, ông Tạo nói.

Ông Khương Kim Tạo giải thích: Thứ nhất, tại Thông tư số 16, các ô tô mới xuất xưởng được đại lý bán đến tay người tiêu dùng - gọi là ô tô mới thì vẫn phải kiểm định. Dẫn đến tình trạng các ô tô mới này vừa được chứng nhận đảm bảo an toàn kĩ thuật, bảo vệ môi trường xong lại tiếp tục phải kiểm định, như vậy là kiểm định 2 lần. “Việc kiểm định 2 lần như vậy là không khoa học, không hợp lý”, ông Tạo nói và cho rằng, phải miễn đăng kiểm với loại phương tiện này. Tuy nhiên, các chủ phương tiện vẫn phải mang hồ sơ, phương tiện đến các trung tâm đăng kiểm, phương tiện sẽ được cấp sổ và dán tem đăng kiểm; việc này có thể không thu phí, hoặc thu phí thấp - mức phí do Bộ Tài chính quy định.

Thứ hai là chu kỳ đăng kiểm của các xe ô tô, ông Khương Kim Tạo đề xuất điều chỉnh chu kỳ kiểm định để giảm tải cho các trung tâm đăng kiểm. Cụ thể, theo Thông tư 16 quy định thì có rất nhiều xe chu kỳ đăng kiểm chỉ có 3 tháng; hay mức 6 tháng, 12 tháng hoặc 18 tháng… tùy vào năm sản xuất.

"Nếu nghiên cứu chu kỳ kiểm định xe ô tô của các nước lân cận cũng như thế giới áp dụng thì không có nước nào sử dụng chu kỳ đăng kiểm ngắn hơn 12 tháng. Xe cũ họ cũng áp dụng chu kỳ đăng kiểm 12 tháng/1 lần, tùy theo mức độ và mục đích sử dụng là xe cá nhân hay kinh doanh vận tải. Nếu thay đổi chu kỳ của các xe đang ở mức kiểm định 3 tháng hoặc 6 tháng/1 lần lên 12 tháng/1 lần; Hay các xe chu kỳ kiểm định 12 tháng sẽ nâng lên thành 18 tháng thì số lượng xe kiểm định sẽ giảm đi rất nhiều”, ông Tạo cho biết và nhấn mạnh việc kéo dài chu kỳ đăng kiểm phải có căn cứ chứ không phải tùy tiện.

Cụ thể, căn cứ dễ nhận thấy là việc thời gian quan tai nạn giao thông liên quan đến lỗi kĩ thuật của phương tiện là rất thấp (chỉ chiếm khoảng 1%) nhưng lỗi của người điều khiển phương tiện (sử dụng rượu bia, quá tốc độ…) là chính. “Như vậy để chu kỳ đăng kiểm ngắn sẽ tốn nhiều thời gian, tiền của cho việc đăng kiểm mà hiệu quả không cao. Trong khi đó, chất lượng phương tiện gần đây đã được nâng cao hơn rất nhiều”, ông Tạo lý giải và cho biết nếu thực hiện được sẽ giảm được 1/3 khối lượng đăng kiểm, tức thời giảm được 1/3 số lượng xe phải đến đăng kiểm và từ đó giảm ùn tắc tại các trung tâm đăng kiểm.

Ông Khương Kim Tạo một lần nữa nhấn mạnh, sửa đổi được 2 nội dung mấu chốt nêu trên tại Thông tư số 16 như liều thuốc để giải quyết cốt lõi bất hợp lý trong công tác kiểm định và ùn tắc trong hoạt động đăng kiểm trong thời gian tới.

Kiến nghị kéo dài hơn 15 ngày cho phương tiện quá hạn đăng kiểm

Cùng với việc sửa đổi Thông tư số 16, việc sửa đổi Nghị định số 139/2018/NĐ-CP (Nghị định 139) quy định về kinh doanh dịch vụ kiểm định xe cơ giới là hết sức quan trọng, cấp bách trong giai đoạn hiện nay. Mới đây, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đã tiếp tục giao Bộ GTVT chủ trì, phối hợp với các cơ quan có liên quan xây dựng Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 139 theo trình tự, thủ tục rút gọn, bảo đảm tuân thủ đúng quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.

Cùng với đó, Bộ GTVT xây dựng dự thảo Nghị quyết của Chính phủ để chỉ đạo định hướng tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong hoạt động đăng kiểm xe cơ giới trong thời gian chờ sửa đổi, bổ sung Nghị định số 139/2018/NĐ-CP, trình Chính phủ trong ngày 11/3/2023.

Một nội dung được Phó Thủ tướng chỉ đạo đáng chú ý là nghiên cứu phương án cho phép các trung tâm bảo trì, bảo dưỡng của các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu xe ô tô đủ điều kiện được tham gia thực hiện kiểm tra kỹ thuật để kiểm định xe.

Trao đổi với phóng viên về vấn đề này, nguyên Phó Chánh văn phòng UBATGTQG - ông Khương Kim Tạo cho rằng, với góc độ chuyên môn, ông ủng hộ phương án nêu trên. “Nếu các gara, cơ sở sửa chữa, bảo dưỡng ô tô được tham gia vào hoạt động đăng kiểm thì rất tốt. Tuy nhiên, các đơn vị này muốn tham gia vào đăng kiểm thì phải đảm bảo tiêu chuẩn, quy chuẩn của một trung tâm đăng kiểm bao gồm nhân lực, trang thiết bị… được Nhà nước quy định”, ông Tạo nói.

Trước việc Bộ GTVT kiến nghị cho phép các phương tiện quá hạn đăng kiểm trong vòng 15 ngày được phép di chuyển đến các đơn vị đăng kiểm để thực hiện kiểm định an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường theo quy định. Các phương tiện này không được chở người, hàng hóa, kinh doanh vận tải.

Qua trao đổi với phóng viên, rất nhiều người dân, doanh nghiệp vận tải cho rằng, việc cho phép phương tiện quá hạn đăng kiểm trong vòng 15 ngày là quá ít, kiến nghị cơ quan chức năng xem xét, đề xuất cơ quan có thẩm quyền kéo dài ít nhất là 30 ngày đối với phương tiện vận tải hàng hóa, trên 30 ngày đối với phương tiện cá nhân.

Đồng tình kiến nghị nêu trên của người dân, doanh nghiệp, ông Nguyễn Văn Quyền, Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ô tô Việt Nam cho biết, để giảm nhu cầu kiểm định, Hiệp hội đã kiến nghị cơ quan chức năng sớm cho phép những xe ô tô từ 5 chỗ trở xuống đăng ký xe gia đình hay xe có số năm hoạt động dưới 5 năm kéo dài thời hạn đăng kiểm thêm từ 3 đến 6 tháng.

“Nhu cầu đăng kiểm phương tiện của người dân và doanh nghiệp là chính đáng, hiện đang bị ùn tắc rất lớn. Việc kéo dài 15 ngày có thể sẽ không tương xứng so với việc dự báo trong khoảng 15 ngày nữa hoạt động đăng kiểm mới có thể nâng cao được năng lực. Tuy nhiên đây cũng chỉ là dự báo.

Do đó, tôi đồng tình kiến nghị kéo dài cho phép các phương tiện quá hạn đăng kiểm trong vòng 30 ngày hoặc dài hơn nữa được phép di chuyển đến các đơn vị đăng kiểm để thực hiện kiểm định an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường theo quy định”, ông Quyền nói và nêu rõ, các phương tiện này phải tuân thủ đúng yêu cầu không được chở người, hàng hóa, kinh doanh vận tải trong thời gian này.

Trước mắt, trong thời gian xây dựng Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định 139, Bộ GTVT kiến nghị Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ ban hành Nghị quyết cho phép áp dụng một số cơ chế, chính sách đặc thù để giải quyết tình hình ùn tắc kiểm định xe ô tô.

Cụ thể, mỗi đơn vị đăng kiểm xe cơ giới phải bố trí 1 đăng kiểm viên bậc cao, mỗi dây chuyền kiểm định phải bố trí đăng kiểm viên có đủ năng lực thực hiện được đầy đủ các công đoạn kiểm tra; giảm thời gian thực tập đối với các học viên đã có kinh nghiệm làm việc thực tế và đáp ứng được đầy đủ năng lực chuyên môn cho hoạt động kiểm định; không giới hạn công suất dây chuyền kiểm định để phát huy hết năng lực của đơn vị đăng kiểm; cho phép các đơn vị đăng kiểm đã bị đình chỉ hoạt động (thời hạn 1 tháng hoặc 3 tháng theo quy định tại Điều 10 Nghị định 139) được hoạt động trở lại nếu đã đáp ứng được các điều kiện về cơ sở vật chất, nhân lực.

Nhóm phóng viên