Chủ tịch Hồ Chí Minh từng căn dặn: “Cán bộ là cái gốc của mọi công việc”, “muôn việc thành công hoặc thất bại, đều do cán bộ tốt hoặc kém” và “huấn luyện cán bộ là công việc gốc của Đảng”.

Trải qua mỗi thời kỳ, mỗi giai đoạn lịch sử, thực tiễn cách mạng lại đặt ra những vấn đề “mới” về nội dung, yêu cầu, tiêu chuẩn cán bộ; đòi hỏi Ðảng ta sự quán triệt và vận dụng những quan điểm nguyên tắc của chủ nghĩa Mác - Lê nin, tư tưởng Hồ Chí Minh về cán bộ một cách đúng đắn, sáng tạo và phù hợp với yêu cầu, hoàn cảnh cụ thể.

Trong những năm qua, đặc biệt là trong nhiệm kỳ khóa XII của Đảng, công tác cán bộ có những vấn đề gì đặt ra và chúng ta cần chuẩn bị gì trong nhiệm kỳ khóa XIII sắp tới? PGS, TS Trần Quang Nhiếp, nguyên Phó TBT phụ trách Tạp chí Cộng sản chia sẻ với PV congluan.vn về một số vấn đề xung quanh nội dung này.

Điều cốt tử: Người đứng đầu thiếu gương mẫu

PV: Từ đầu nhiệm kỳ khoá XII đến nay, Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Uỷ ban Kiểm tra Trung ương đã phải thi hành kỷ luật gần 100 cán bộ cao cấp thuộc diện Trung ương quản lý; một số cán bộ đã bị xử lý hình sự. Phải chăng, công tác cán bộ của chúng ta có vấn đề, thưa ông?

+ Bác Hồ đã nói: Cán bộ là gốc của mọi công việc và Đảng ta cũng cho rằng, công tác cán bộ là then chốt của mọi nhiệm vụ then chốt. Phải khẳng định rằng Đảng ta rất quan tâm đến công tác cán bộ và nhất là từ đầu nhiệm kỳ khóa XII chúng ta đã có rất nhiều Nghị quyết về công tác này được ban hành. Nhưng tại sao ngay cả ở cấp cao vẫn lọt vào những cán bộ suy thoái, vi phạm dẫn đến phải xử lý? Rõ ràng công tác cán bộ của chúng ta vừa qua là có vấn đề.

Vậy vấn đề đó là gì và như thế nào? Tôi cho rằng vấn đề cốt lõi là nhiều cán bộ thiếu nghiêm túc và quyết liệt trong thực hiện quan điểm, chủ trương, đường lối, nghị quyết của Đảng về công tác cán bộ. Không thấu hiểu và thực hiện nghiêm, quyết liệt quan điểm của Đảng xác định cán bộ là gốc của mọi công việc; cán bộ là then chốt của nhiệm vụ then chốt; thực hiện không nghiêm các Nghị quyết của Đảng về công tác cán bộ, nên để lọt những cán bộ xấu, yếu kém vào bộ máy của Đảng và Nhà nước. Đó là vấn đề rất cơ bản, cốt lõi và nghiêm trọng. Vì cái “gốc”, cái “then chốt” đã bị sai lệch.

Do sự thiếu nghiêm túc, quyết liệt đó dẫn đến nhận thức về vị trí, vai trò của công tác cán bộ chưa sâu, chưa đầy đủ nên khi làm công tác cán bộ chưa thật sự thận trọng, khách quan và trách nhiệm cao trong lựa chọn, sắp xếp, bố trí cán bộ đủ đức đủ tài và hết lòng vì Đảng, vì dân, vì nước.

Trách nhiệm của người cán bộ, đảng viên về thực hiện quan điểm của Đảng về công tác cán bộ chưa nghiêm, chưa thấy hết trách nhiệm của mình về vấn đề này. Từ đó dẫn đến việc không ít người có thái độ thiếu khách quan, công tâm; mặt khác lại chủ quan, coi mình có quyền nên làm thế nào cũng được, xem nhẹ sự giám sát của tổ chức Đảng và nhân dân. Khi có khuyết điểm thì đổ lỗi cho khách quan, đổ lỗi cho người khác. Họ chưa thấy hết trọng trách và trách nhiệm của công tác cán bộ đối với Đảng, đối với nhân dân, với đất nước.

Nhất là việc thiếu gương mẫu của một số người đứng đầu trong việc bố trí con cháu, người thân, người cùng cánh vào nắm giữ những công việc chủ chốt, vào bộ máy cơ quan Đảng, chính quyền, đoàn thể không đủ tiêu chuẩn.

Trong khi đó, ở một số cơ sở Đảng việc đấu tranh phê bình và tự phê bình yếu, né tránh, an phận, không đủ bản lĩnh, thấy đúng không bảo vệ, thấy sai không dám đấu tranh.

Một số cán bộ kiêm quá nhiều chức, cán bộ được giao quyền quá lớn, trong khi tổ chức Đảng không thường xuyên kiểm tra, giám sát được dẫn đến cán bộ tự tung tự tác, sai lầm, vi phạm, bị kỷ luật, bị xử lý.

Bên cạnh đó, vai trò của nhân dân tham gia vào công tác cán bộ chưa có quy định, thiết chế cụ thể; nhân dân được tham gia công tác cán bộ thế nào, giám sát đến đâu, giám sát cái gì, giám sát thế nào?… vẫn chưa có quy định cụ thể.

Cùng với những vấn đề trên, việc dân chủ, công khai, minh bạch những vấn đề trong công tác cán bộ cần phải được quy định rõ ràng, cụ thể hơn để mỗi cán bộ đảng viên và nhân dân có thể dễ dàng tham gia xây dựng, kiểm tra, giám sát, đánh giá cán bộ, góp phần hạn chế, khắc phục những tiêu cực, yếu kém trong công tác cán bộ.

Trước trăm tỷ, nghìn tỷ, người cán bộ có lung lay không?

PV: Vậy theo ông, để khắc phục những tồn tại, khuyết điểm trong công tác cán bộ, chúng ta cần làm gì trong lúc này?

+ Như tôi đã nói ở trên, điều cốt yếu nhất là phải quyết liệt thực hiện quan điểm của Đảng về công tác cán bộ. Tư tưởng về công tác cán bộ “cán bộ là gốc của mọi công việc”, “công tác cán bộ là then chốt của mọi nhiệm vụ then chốt” phải được làm rõ, làm sâu và phải làm thấu đáo.

Bên cạnh đó, cơ chế, kỷ luật, kỷ cương cần được thực hiện nghiêm túc, không có chuyện nói ra rồi để đấy, vui vẻ cả. Việc thực hiện công tác cán bộ cần được thực hiện nghiêm túc, công khai, minh bạch, dân chủ hơn nữa. Phải thực sự chọn người có đức có tài, trung thành với Đảng, với dân, với nước. Bố trí cán bộ đúng người, đúng việc, khách quan, công tâm.

Công tác cán bộ ảnh hưởng rất lớn đến lòng tin của nhân dân. Bác Hồ đã nói: Có lòng tin là có tất cả, mà có được lòng tin đó là qua hình ảnh người cán bộ. Do đó, củng cố được công tác cán bộ tức là lòng tin của nhân dân được củng cố.

PV: Theo các quy định của Đảng, tiêu chuẩn cán bộ nhiệm kỳ tới đã khá cụ thể, tuy nhiên, như Tổng Bí thư, Chủ tịch nước đã nói “nhân vô thập toàn”, việc lựa chọn được những cán bộ đáp ứng được tất cả các tiêu chuẩn là rất khó. Vậy, theo ông, đâu là những tiêu chuẩn bắt buộc phải đáp ứng, đâu là những mặt có thể là thứ yếu mà không quá cứng nhắc?

+ Trong công tác cán bộ phải giữ được hài hòa cái bất biến và cái khả biến, cái trọng yếu và cái thứ yếu.

Đảng ta đã nói, người cán bộ yêu cầu có cả đức và tài, tuy nhiên trong tình hình hiện nay, cùng với đức và tài phải nhấn mạnh sự trung thành với Đảng, với Nhà nước và nhân dân. Sự trung thành cũng là phẩm chất và bản lĩnh của đức và tài. Ngày nay, trước cám dỗ của đồng tiền, của quyền lực, của giàu sang anh có giữ được sự trung thành không? Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy, đối với người cách mạng “giàu sang không thể quyến rũ, nghèo khó không thể chuyển lay, uy vũ không thể khuất phục” nhưng bây giờ trước trăm tỷ, nghìn tỷ, trước địa vị, quyền lực anh có lung lay hay không? Có trung thành với sự nghiệp cách mạng của Đảng, của nhân dân hay không?

Đây chính là cái khí chất của người cộng sản mà nếu thiếu đi cái đó là mất đi cái chất, là không còn là người cộng sản nữa. Điều này không có gì mới nhưng trong bối cảnh hiện nay càng cần được đề cao bởi người cán bộ mà giữ được sự trung thành, kiên trung như vậy sẽ giúp chúng ta vượt lên mọi sự cám dỗ tầm thường.

Còn những cái khả biến như trình độ, hiểu biết, tác phong, kinh nghiệm còn hạn chế…, có thể coi là yếu tố thứ yếu, cần có quá trình bồi dưỡng, giáo dục của Đảng và bản thân người cán bộ cũng phải tự bồi dưỡng vươn lên, tự hoàn thiện mình trong quá trình công tác. Tuy nhiên, tôi vẫn nhấn mạnh, những người này phải có lý tưởng, có bản lĩnh, chí hướng, tin tưởng thực hiện mục tiêu, lý tưởng cách mạng của Đảng.

Quy trách nhiệm người giới thiệu

PV: Tổng Bí thư, Chủ tịch nước đã nhấn mạnh, kiên quyết không để lọt vào Ban Chấp hành khóa mới những người có 1 trong 7 khuyết điểm. Tuy nhiên, trên thực tế, nhận diện được những khuyết điểm này không đơn giản, chẳng hạn như một số người có thể “né” quy định về kê khai tài sản bằng cách cho vợ con, thậm chí anh em, họ hàng đứng tên nhà, đất. Vậy, chúng ta có biện pháp gì để chỉ ra những người có khuyết điểm như vậy?

+ Sở dĩ đối tượng có thể né tránh được là vì quy định của chúng ta còn có điểm chưa rõ ràng, cụ thể, vì vậy, Đảng, Nhà nước cần có quy định, quy chế về tài sản công khai, cụ thể hơn nữa mà người đó không thể lách được.

Trên cơ sở các quy định cụ thể này, cán bộ, đảng viên và nhân dân tiến hành giám sát, phát hiện. Trong quá trình đó, cần xem xét, xác minh tất cả các thông tin tố giác, kể cả đơn nặc danh. Tiếp đó, sau khi kiểm tra phải kết luận rõ ràng, đúng sai đến đâu và công khai kết luận đó.

Mặt khác, để tham gia cấp ủy, phải có cá nhân hoặc tổ chức giới thiệu người tham gia cấp ủy. Vì vậy, cá nhân hoặc đơn vị giới thiệu người tham gia cấp ủy phải có trách nhiệm về tiêu chuẩn cấp ủy của người mà mình giới thiệu.

Cho nên, điều quan trọng là xác định rõ trách nhiệm người giới thiệu người vào cấp ủy để tránh sự lọt vào cấp ủy người không đủ tiêu chuẩn và phải quy trách nhiệm rõ ràng người hoặc tổ chức giới thiệu người vào cấp ủy.

Phải dựa vào dân

PV: Trong việc chuẩn bị nhân sự đại hội khóa XIII, Đảng ta đều nhấn mạnh đến việc lựa chọn những cán bộ dám nghĩ, dám làm. Nhưng những người dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm lại thường người hay va chạm, khó được lòng cấp trên và thường không có nhiều phiếu ủng hộ. Trong khi đó, cũng có không ít trường hợp cán bộ chưa đủ điều kiện, tiêu chuẩn nhưng vì lý do “quan hệ”, “con cháu” nên vẫn được đưa vào diện “cơ cấu”. Chúng ta phải làm sao để khắc phục được tình trạng này?

+ Về việc cán bộ dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm thường khó được đưa vào “tầm ngắm” là một thực tế có thật và theo tôi, đây là thực tế không hay, không lành mạnh, cần được khắc phục. Nguyên nhân có nhiều và khá tế nhị, nhưng cũng đều bắt nguồn từ những động cơ cá nhân.

Do đó, để khắc phục tình trạng đó, chúng ta phải đổi mới tư duy về công tác cán bộ, dẹp bỏ tư tưởng cá nhân trong công tác cán bộ, thực hiện nghiêm quan điểm “cán bộ là gốc của mọi công việc”; công tác cán bộ là “then chốt của nhiệm vụ then chốt”, lấy việc phục vụ Đảng, phục vụ nhân dân là chính, đó là thể hiện phẩm chất người cán bộ, đảng viên.

Bên cạnh đó, cần đánh giá sát người, sát việc; đánh giá đúng cán bộ, mặc dù đây là điều rất khó, phải kết hợp kết quả công việc mà tổ chức giao cho. Cần đổi mới, nâng cao chất lượng sinh hoạt Đảng ở cơ sở bởi việc đánh giá cán bộ tốt xấu, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm hay không, cơ sở là nơi đánh giá sát nhất. Đồng thời, phải dựa vào dân, nhân dân là người hiểu rất rõ người cán bộ đó như thế nào nên nhân dân đánh giá cán bộ là chính xác nhất.

Về việc đưa những cán bộ còn non, “chín ép” vào Ban Chấp hành hay đề bạt vào những cương vị, chức vụ cao không đúng, theo tôi, ngoài việc phải xử lý nghiêm việc lợi dụng chức vụ, quyền hạn để thực hiện sai các quy định của Đảng về công tác cán bộ thì cần coi đây là một dạng “tham nhũng quyền lực”, lợi ích nhóm, tiếp tay cho việc chạy chức, chạy quyền của người có chức có quyền, nhất là người đứng đầu. Đây là một vấn nạn, là điều bức xúc làm ảnh hưởng đến lòng tin của nhân dân đối với Đảng hiện nay, cần khắc phục triệt để.

T.Toàn (thực hiện)