Ông nói, cuộc khủng hoảng năng lượng ngày nay đang định hình lại các hệ thống năng lượng toàn cầu, khiến nhiều quốc gia nhận ra rằng năng lượng tái tạo như gió và mặt trời là lựa chọn an toàn.

Bên cạnh đó, quá trình chuyển đổi của năng lượng gió và mặt trời đang diễn ra tốt đẹp. Trong tương lai gần, nhiên liệu hóa thạch sớm phải đi đến đường cạn kiệt.

Đây không phải là lần đầu tiên ông Birol hay IEA đưa ra thông điệp này.

Nghịch lý

Mọi cuộc họp của Hội nghị thượng đỉnh về biến đổi khí hậu của Liên Hợp Quốc (COP) đều truyền đi các thông điệp giống nhau: quá trình chuyển đổi năng lượng đang được tiến hành và năng lượng tái tạo sẽ thay thế nhiên liệu hóa thạch.

Trong bối cảnh như vậy, có một điều hơi kỳ lạ là IEA cũng đang dự báo nhu cầu dầu kỷ lục cho năm nay, đặc biệt là vì cách đây vài tháng cơ quan này cũng đã dự báo rằng nhu cầu dầu sẽ đạt đỉnh trước năm 2030.

Thông điệp nghịch lý của Cơ quan Năng lượng Quốc tế là một triệu chứng của sự bất đồng về nhận thức đang nổi lên giữa những người ủng hộ quá trình chuyển đổi nhanh chóng từ nhiên liệu hóa thạch sang năng lượng tái tạo.

Sự bất hòa đã được chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden nhiều lần thể hiện. Chính quyền này đã xen kẽ giữa các mối đe dọa và lời thỉnh cầu đến ngành dầu mỏ của quốc gia này xem xét tăng sản lượng để hạ giá bán cho người dân.

Mặt khác, chính quyền Mỹ đã cam kết trợ cấp hàng tỷ đôla cho các dự án năng lượng thay thế nhằm giảm sử dụng nhiên liệu hóa thạch.

Ví dụ mới nhất về sự bất hòa đến từ G7, tuần này tuyên bố sẽ đặt mục tiêu tăng công suất gió ngoài khơi lên 150 GW và công suất năng lượng mặt trời lên hơn 1 TW vào năm 2030.

G7 cũng lên án nhiên liệu hóa thạch và cam kết loại bỏ chúng. Cuối cùng, những quốc gia thuộc Nhóm cũng chỉ đưa ra nhận xét chung chung như "Nhiên liệu hóa thạch là xấu, và chúng ta sẽ sử dụng chúng ít hơn trong tương lai”.

Hiện nay, dù có nhiều dự án đầu tư vào năng lượng tái tạo, nhưng thế giới vẫn chủ yếu sử dụng nhiên liệu hóa thạch.

Vòng luẩn quẩn

Năm 2022, cả sản lượng gió và mặt trời tính theo tỷ lệ phần trăm trong tổng sản lượng điện ở EU đều tăng lên đáng kể. Tuy nhiên, điều này đã không thể khiến châu Âu giảm nhu cầu nhập khẩu dầu khí.

Quá trình làm điện từ hệ thống năng lượng gió và năng lượng phức tạp hơn nhiều. Đầu tiên là điện khí hóa ở quy mô lớn cần nhiều thời gian, bất kể Chính phủ tác động đẩy nhanh tiến độ. Vấn đề thứ hai là điện khí hóa dựa trên các nguồn năng lượng không liên tục như gió và mặt trời chắc chắn sẽ thất bại.

Trên thực tế, bản kế hoạch gần đây mà Ủy ban châu Âu (EC) xây dựng nhằm giảm tiêu thụ khí đốt Nga, kể đến là cả than đá và dầu mỏ, không đặt ưu tiên cho phát triển năng lượng điện gió, điện mặt trời, mà vẫn là tăng tiêu thụ khí đốt, than đá, nhưng với nguồn cung ứng ngoài Nga.

Tờ Die Welt (Đức) trích dẫn, Liên minh châu Âu (EU) sẽ tìm cách thay thế 50 tỷ m3 khí đốt nhập khẩu hàng năm của Nga bằng LNG từ các nguồn khác, tìm kiếm nguồn cung bổ sung 10 tỷ m3 khí đốt vận chuyển qua đường ống ngoài Nga.

Con số này tương đương với lượng khí đốt 60 tỉ m3 trong tổng số 155 tỷ m3 châu Âu nhập từ Nga. Châu Âu cũng có thể thay thế thêm 20 tỉ m3 nữa bằng nguồn than đá.

Mọi chuyện rồi lại rơi vào vòng luẩn quẩn. Bởi cũng chính châu Âu trước đó từng kêu gọi và cam kết hành động chấm dứt sử dụng than đá. Châu Âu từng lên kế hoạch đóng cửa mọi nhà máy nhiệt điện chạy than trước năm 2030 để đạt mục tiêu về giảm phát thải theo Thỏa thuận Paris. Cũng chính châu Âu lại cũng đang đặt cược vào việc thay thế khí đốt bằng dầu thô để giảm thêm 10 tỉ m3 khí đốt nhập từ Nga.

Tổng quan, châu Âu dường như theo đuổi ý định thay thế 50% khí đốt của Nga bằng các nguồn nhiên liệu hóa thạch khác. Trong khi đó, nguồn điện gió, điện mặt trời dự kiến đóng góp sản lượng tương đương với lượng thay thế 22,5 tỉ m3 từ Nga. Đó không phải là cách một khu vực muốn vươn lên vị thế “xanh nhất” về năng lượng trên hành tinh trong một thời gian ngắn.

Cuối cùng, mọi quốc gia đều tìm đến những nguồn cung cấp nhiên liệu hóa thạch đáng tin cậy và bền vững. Dầu mỏ, khí đốt và than đá là những nguồn năng lượng có thể điều động được.

Trong khi đó, gió và mặt trời khó khai thác hơn, Chúng chỉ có thể sản xuất điện khi thời tiết thích hợp, phụ thuộc rất nhiều. Ngoài ra, chi phí kèm theo cũng không hề rẻ.

Trong khi đó, nền kinh tế thế giới đang phát triển, được thúc đẩy bởi các tàu và xe tải chạy bằng nhiên liệu dầu mỏ, các nhà máy điện chạy bằng khí đốt và các lò đốt than.

Thực tế là hầu hết mọi người không quan tâm năng lượng của họ đến từ đâu miễn là nó ở đó khi họ cần. 

Cuối cùng, ứng với những năm tiếp theo, năng lượng từ nhiên liệu hóa thạch vẫn sẽ được săn đón. Tương lai của năng lượng gió và mặt trời có triển vọng, nhưng không chắc chắn.

Điệp Nguyễn (Theo Oilprice)