Bài toán nhân lực y tế

Một trong những vấn đề được nhiều người quan tâm đó là bài toán về nhân lực cho ngành y tế, trong đó có y tế công. Tình trạng bác sĩ nhảy việc, nhân viên y tế nghỉ việc do thu nhập thấp, bệnh viện thiếu nhân lực làm việc đã ảnh hưởng đến chất lượng khám chữa bệnh của người dân.

Số liệu thống kê từ Công đoàn ngành Y tế Việt Nam cho thấy, tính từ đầu năm 2021 đến hết 6 tháng đầu năm 2022, cả nước có gần 9.400 nhân viên y tế xin thôi việc hoặc bỏ việc. Nhân viên y tế đồng loạt nghỉ việc chỉ trong thời gian ngắn là việc chưa từng xảy ra.

Tại Hội nghị trực tuyến “Nâng cao công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân; chủ động thích ứng linh hoạt, góp phần phục hồi nhanh, phát triển bền vững” - nhiều vấn đề bất cập liên quan đến nhân lực y tế đã được Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam đề cập.

Theo Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam, hiện mệnh giá bảo hiểm y tế của Việt Nam tính trung bình một người (người dân, người nghèo, người mua bảo hiểm theo hộ) là 1 triệu VNĐ/người/năm, không bằng 1/10 - 1/30 của các nước phát triển. “Muốn giải quyết vấn đề giữ biên chế cho ngành y nói chung, cần tăng thu nhập cho cán bộ, nhân viên y tế thông qua việc tính đúng, tính đủ giá dịch vụ y tế. Nhưng muốn tính đúng, tính đủ thì chỉ có cách là người dân đóng góp, mua bảo hiểm y tế hoặc lấy ngân sách bù vào. Tuy nhiên, người dân thì nghèo, ngân sách nhà nước thì khó” - Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam phân tích.

Cũng theo Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam, về lâu dài, phải giải quyết được nút thắt trong việc tính đúng, tính đủ, có thể mức chưa được như các nước khác nhưng không thể như bây giờ. “Chúng ta cũng phải tăng đầu tư ngân sách. Hiện nay, cứ 100 đồng tiền mua bảo hiểm y tế thì có 60 đồng của người dân và 40 đồng của ngân sách nhà nước, cần phải tăng mức này. Không thể nào đòi chữa bệnh như các nước tiên tiến nhất mà giá lại như nước nghèo nhất” - Phó Thủ tướng nói.

Về biên chế, theo Phó Thủ tướng đây là câu chuyện dài. Hiện nay, Việt Nam có 8,8 bác sĩ/vạn dân, trong khi con số này ở Australia là 36, Pháp là 34, Trung Quốc là 22. Việt Nam ngang với Ấn Độ, cao hơn Indonesia. Cũng theo Phó Thủ tướng, quan trọng hơn nữa là điều dưỡng viên. Nếu theo nguyên lý ngành y mong muốn hướng tới là chữa trị, chăm sóc, người bệnh, chứ không trị bệnh nhưng cũng không có điều dưỡng viên.

Cũng theo Phó Thủ tướng, trên thế giới cứ 1 bác sĩ thì có 3-4 điều dưỡng viên, Nhật Bản thậm chí có đến 9 đến 10 người, còn ở Việt Nam 1 bác sĩ chỉ có 1,5 điều dưỡng viên. Trong khi đó, yêu cầu về biên chế là giảm khoảng 10%. “Như vậy, khoảng cách giữa yêu cầu đặt ra và điều kiện, mong muốn triển khai là quá xa. Cần phải giải quyết vấn đề trên yếu tố thực tế” - Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam nhấn mạnh.

Cần ưu tiên cho ngành Y

Vấn đề nhân sự ngành Y theo nhiều chuyên gia xác định là một bài toán khó. Nhân lực có kinh nghiệm thì xin ra viện tư, người dân muốn y tế phục vụ tốt nhưng định mức bác sĩ trên người dân và định mức điều dưỡng trên người dân lại quá thấp. Trong khi người dân muốn được sử dụng dịch vụ chất lượng cao nhưng lại trả phí thấp.

Trước vấn đề này, trao đổi với phóng viên Báo Nhà báo & Công luận, nguyên ĐBQH Bùi Thị An cho rằng cần rà soát tổng thể đời sống và chính sách đối với ngành Y tế. Cần đánh giá xem mức trả thù lao cho nhân viên ngành Y trong công lập đã xứng đáng chưa. Việc để nhân viên y tế công lập bỏ ra y tế tư nhân xuất phát từ những bất cập nào. “Nhân lực bệnh viện hiện đã đủ cho nhu cầu khám chữa bệnh, tỷ lệ bác sĩ trên đầu người dân hiện là bao nhiêu, tỷ lệ điều dưỡng thế nào và thực chất đang hoạt động như thế nào” - bà Bùi Thị An đặt vấn đề.

Cũng theo vị này, ngành Y tế là ngành cực kỳ quan trọng trong việc nâng cao đời sống của người dân. Qua đợt chống dịch vừa rồi, việc nhân viên y tế bỏ việc nên cần được đánh giá lại toàn bộ thực trạng ngành Y tế. “Thiếu nhân lực y tế là do đào tạo hay do không có biên chế. Từ đó mới thay đổi chính sách để thúc đẩy ngành Y phát triển. Lương ngành Y phải cố gắng làm sao để nhân viên y tế yên tâm công tác. Hiện nay đang có sự chênh lệch quá lớn giữa viện công và viện tư. Cần nâng lên để họ có đủ điều kiện sống” - bà Bùi Thị An nêu quan điểm.

Cũng theo vị này, phải giữ được thầy giỏi để chữa bệnh cho dân nghèo, không để tình trạng đào tạo được bác sĩ tay nghề giỏi lại bỏ việc ra làm bệnh viện tư. “Cần rà soát tổng thể về mức sống của cán bộ nhân viên y tế. Cần nghiên cứu một cách cẩn thận để người làm y tế sống được bằng đồng lương của mình” - bà Bùi Thị An một lần nữa nhấn mạnh.

Liên quan đến nhân lực của ngành y, ĐBQH Nguyễn Văn Hóa (Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Đồng Tháp) cho rằng việc giảm biên chế là chủ trương chung. Tuy nhiên, dự phòng biên chế cho ngành Y luôn có. Hằng năm ngành Y vẫn tuyển dụng. “Tôi nghĩ rằng, ngành Y  không nên quá lo lắng về vấn đề biên chế”. Cũng theo vị này, ngành Y tế là ngành quá quan trọng, đội ngũ y bác sĩ có tâm rất cao. “Nên mở rộng y tế tư nhân càng nhiều càng tốt để đáp ứng nhu cầu của người dân” - vị này nêu ý kiến.

Có thể thấy rằng, bài toán nhân lực của ngành Y tế sẽ chưa thể giải quyết dứt điểm nhanh chóng, về lâu dài cần chính sách đãi ngộ cho Y tế tốt hơn, cùng với đó là phát triển y tế tư nhân mạnh mẽ hơn nữa.

PV