(CLO) Tất cả những thông tin từ mạng xã hội (MXH) giống như một kho hàng hóa chưa được kiểm định. Do đó khi lấy thông tin từ MXH người cầm bút phải là người chắt lọc, kiểm chứng các thông tin này. Nếu “hùa” theo mà không có sự kiểm chứng sẽ phải trả giá đắt.

MXH là nguồn tin của báo chí

Có thể nói MXH đã làm thay đổi cách thức làm báo từ việc tìm hiểu thông tin, tiếp cận nguồn, khai thác thông tin đến truyển tải thông tin. Các phóng viên khai thác thông tin quốc tế của Việt Nam hiện nay khó có thể không đăng ký tài khoản trên các mạng xã hội như Facebook, Twitter kết nối với các cơ quan báo chí quốc tế lớn ở nước ngoài vì đây là nguồn tin rất nhanh.

Với đặc điểm nổi bật là tính kết nối và chia sẻ chỉ trong tích tắc mà không phân biệt khoảng cách địa lý, ngôn ngữ, giới tính, quốc gia… MXH đang trở thành sản phẩm công nghệ có ảnh hưởng mạnh mẽ, phổ biến nhất trên thế giới. Nếu như biết cách lựa chọn và kiểm chứng thông tin thì MXH là công cụ hiệu quả, đắc lực cho báo chí. Tuy nhiên nó đòi hỏi những người làm báo phải kiểm chứng tính đúng sai của thông tin đó.

Theo kinh nghiệm của nhà báo Tuấn Anh Phó chủ tịch thường trực Hội nhà báo Thanh Hóa: MXH nếu không cẩn trọng sẽ trở thành gió độc. Những thông tin đưa lên MXH theo cách không bị "đánh thuế" và phóng viên lập tức "xào" thành tin nóng báo chí. Họ không lường hết được sự nguy hại của thông tin đối với cộng đồng và cả chính họ.

PGS.TS. Nguyễn Thành Lợi, Tổng Biên tập Tạp chí Người Làm Báo cũng khẳng định, bên cạnh những lợi ích MXH đem lại, nếu nhà báo sử dụng thông tin trên MXH ảo này bừa bãi hoặc không kiểm chứng nguồn tin sẽ dẫn đến những hậu quả khó lường. Tin tức giật gân, câu khách dễ dẫn đến hiện tượng phỏng theo, bắt chước.

Do đó xuất hiện tình trạng một số tờ báo điện tử chạy theo kiểu “câu view” rẻ tiền, đăng những thông tin “lá cải”, thiếu kiểm chứng. Hậu quả là xuất hiện nhiều thông tin sai lệch trên mặt báo, gây ra nhiều hậu quả xã hội.

Báo chí kiểm chứng thông tin trên MXH

Báo chí cần tiếp nhận, lựa chọn, kiểm chứng và “chính thống hóa” thông tin trên MXH. Bởi thông tin trên MXH có nhiều thế mạnh nhưng lại mang hạn chế trong tính chính xác, tính khách quan và sự định hướng. Do vậy, báo chí có vai trò quan trọng trong việc tiếp nhận, lựa chọn, kiểm chứng, từ đó định hướng và cung cấp cho công chúng thông tin đúng đắn và chân thực.

Những thông tin trên MXH được nhà báo tiếp nhận, lựa chọn, kiểm chứng rồi đăng tải trên báo chí sẽ làm cho thông tin đó được “chính thống hóa” và có được mức độ tin cậy cao hơn. Các nhà báo cũng không thể dửng dưng với những thông tin nóng hổi trên MXH bởi chính họ chứ không phải ai khác sẽ đóng vai trò nắm bắt dư luận xã hội và định hướng thông tin tạo sự ổn định trên cộng đồng mạng và trong xã hội.

Nói về ứng xử với thông tin MXH, TS. Đinh Thị Thu Hằng - Phó trưởng Khoa PTH, Học viện Báo chí và Tuyên truyền nhấn mạnh: Báo chí cần tiếp nhận, lựa chọn, kiểm chứng và “chính thống hóa” thông tin trên MXH; ngăn chặn và giảm thiểu tác hại của thông tin sai lệch nảy sinh trên MXH; đồng thời định hướng thông tin trên MXH.

Nhà báo Mai Phan Lợi – Phó Tổng thư ký tòa soạn Báo Pháp luật TP HCM thừa nhận, MXH vừa là “đối tác” vừa là “đối thủ” của báo chí. Rất nhiều thông tin trên MXH đã tạo được hiệu ứng tốt và trở thành “nguồn tin” cho báo chí. Thực tế này vừa là cơ hội, vừa là thách thức gay gắt cho hoạt động báo chí, đặc biệt là báo chí điều tra.

Nhà báo Mai Phan Lợi cũng đề xuất, báo chí cần thể hiện và chứng tỏ năng lực dẫn dắt dư luận bằng thông tin chuẩn xác. Bên cạnh đó, cần có “Quy tắc ứng xử và tác nghiệp” cho nhóm cộng tác viên báo chí, nhà báo công dân đang hoạt động xã hội, trong đó đề cao tính pháp lý và đạo đức của những người tham gia MXH, nhằm hạn chế tình trạng tự do của người này không xâm hại tự do của tổ chức, cá nhân khác.

Báo chí, do đó, chỉ có thể sử dụng MXH như một công cụ hỗ trợ đắc lực trong việc cung cấp thông tin ban đầu nhưng phải xác minh, tìm hiểu lại để có những thông tin chính xác. Người làm báo cần có tư duy phản biện, cảnh giác.

Người làm báo, nhà quản lý báo chí cần trang bị cho mình kỹ năng đối phó với những thông tin sai sự thật, bịa đặt, thông tin rác, thông tin câu khách,.. cũng như cách xử lý những thông tin nhạy cảm; tính chính danh, bản quyền... vì một nền báo chí cách mạng, nhân văn, phục vụ tốt nhu cầu bạn đọc, góp phần mang lại những giá trị tích cực, văn minh cho xã hội.

T.Tân